4. (VRACHT)AUTODIEFSTALLEN
4.1. Achtergronden van autodiefstallen
Personenauto’s worden om verschillende redenen en om
verschillende doelen gestolen. Deze redenen kunnen over drie
groepen worden verdeeld. Men kan auto’s stelen om er tijdelijk
gebruik van te maken, om er andere criminele activiteiten mee uit
te voeren of om ze na diefstal weer op de een of andere manier
illegaal op de legale markt terug te brengen. Deze redenen zijn van
belang omdat zij uiteindelijk bepalend zijn of een auto naar
verloop van tijd weer wordt teruggevonden of voor altijd spoorloos
zal blijven.
1. Een auto kan worden gestolen om tijdelijk te
gebruiken.
a. Joy-riding. De auto wordt gestolen om er zo maar voor het
plezier een eind mee te rijden. Wanneer de dader er geen zin meer
in heeft laat hij de auto op de n of ander plaats onbeheerd achter.
Na verloop van tijd (meestal binnen enkele uren tot twee dagen)
worden auto’s die om deze reden werden gestolen in de regel
teruggevonden. In het algemeen gaat het bij joy-riding om jeugdige,
mannelijke daders die om redenen van bravoure een auto voor korte
tijd stelen. Niet zelden vinden dergelijke autodiefstallen in
groepsverband van jongens en jong volwassenen plaats. In Engeland
werden steden zoals Londen in een bepaalde periode geconfronteerd
met een wel heel speciale vorm van joy-riding. Auto’s werden
gestolen om daarmee snelheidsraces te houden op de drukke openbare
weg. Meestal werden deze auto’s zwaar beschadigd of total-loss
teruggevonden door de politie of de eigenaar; b. Het verkrijgen
of behouden van status. Autodiefstal wordt gepleegd door een
(veelal) jeugdige dader om tegenover zijn vriendengroep te bewijzen
dat hij in staat is zo’n delict te plegen. Het welslagen van zo’n
onderneming verhoogt de status van de dader in de groep en mogelijk
van de groep ten opzichte van andere groepen.
c. Het oplossen van tijdelijke vervoersproblemen:
1) de diefstal van een auto wordt gepleegd om er een bepaalde
afstand mee te overbruggen. Wegens gebrek aan een eigen
vervoermiddel wordt een auto gestolen en laat de gebruiker wanneer
de plaats van bestemming is bereikt de auto daar in de buurt achter
(veel fietsendiefstallen op treinstations hebben dezelfde
achtergrond);
2) diefstal van een auto voor uitgebreid persoonlijk gebruik. De
auto wordt ergens gestolen om voor enkele dagen dienst te doen als
vervoermiddel van de dader. Wanneer de pakkans uiteindelijk te hoog
wordt ingeschat wordt de auto op een parkeerplaats of langs de kant
van de weg achtergelaten.
Van de auto’s die om bovenstaande redenen of doeleinden worden
gestolen worden de meeste na verloop van tijd (varirend van binnen
een uur tot enkele dagen) teruggevonden. 2. Een auto kan worden
gestolen om daarmee andere misdaden te begaan: a. een auto
wordt gestolen om indirect de uitvoering van een ander delict te
vergemakkelijken. Denk hierbij aan auto’s die worden gestolen om
als vluchtauto te dienen na een bankoverval; b. een auto wordt
gestolen om daarmee direct of later een ander delict te plegen.
Denk hierbij aan gestolen auto’s die al dan niet verzwaard en
verstevigd worden ingezet om daarmee etalages of puien van winkels,
juweliers of banken te rammen. Daar worden zij ook meestal na de
overval achter gelaten.
3. Een auto wordt gestolen om financile redenen:
a. een auto kan worden gestolen om deze gedeeltelijk te strippen,
dat wil zeggen te ontdoen van bruikbare en dure onderdelen (banden,
motor, audio-accessoires). Deze onderdelen worden vervolgens voor
eigen gebruik benut of verkocht aan helers of klanten;
b. een auto kan worden gestolen om deze in haar geheel te
strippen, dat wil zeggen de auto wordt geheel uit elkaar gehaald en
de afzonderlijke delen voor de ombouw van andere auto’s benut;
c. auto’s worden gestolen om hen in het geheel te verkopen door
daaraan een andere (papieren) identiteit te geven, het zogenaamde
omkatten. Via verandering van het chassisnummer en kenteken wordt
als het ware een nieuwe auto gecreerd (eventueel door de auto in
een andere kleur te spuiten). Deze nieuwe auto wordt vervolgens
legaal (aan bonafide of malafide dealers) of illegaal (via
automarkten of via straathandel) in binnenof buitenland aan de man
gebracht;
d. een auto wordt gestolen om de auto direct (eventueel met
valse nummerplaten en valse kentekenbewijzen) naar het buitenland
over te bengen en daar te verkopen. e. een auto wordt op bestelling
gestolen door de eigenaar zelf, of op verzoek van de eigenaar door
anderen om haar vervolgens te vernietigen om de
verzekeringspenningen te innen; f. een auto wordt gestolen om
daarna te melden bij een verzekeringsmaatschappij om zelf of via
vrienden de terugvindpremie te innen. Hoe hoger deze premies zijn
des te aantrekkelijker het voor daders wordt auto’s om deze reden
te stelen. De pakkans is gering en de dader heeft geen last van het
in bezit hebben van een gestolen auto.
Het mag duidelijk zijn dat bij het soort autodiefstallen die
onder punt drie worden genoemd, de opsporing van de auto’s minder
succesvol zal zijn. Auto’s die om deze redenen worden gestolen,
worden zelden teruggevonden en vinden gretig aftrek in de markt om
hun schappelijke prijs ten opzichte van de gangbare prijzen voor
nieuwe of gebruikte personenauto’s. Er ontstaan ook nieuwe markten
met aantrekkelijke afzetgebieden voor Oost-Europa, Afrika en het
Midden-Oosten, waaraan dieven hun auto’s kwijt kunnen. De levering
van omgekatte auto’s vindt niet alleen op de illegale automarkt
plaats. Ook de legale autodealers en garages kopen, zoals eerder
aangegeven, als gevolg van naviteit, onwetendheid of
goedgelovigheid omgekatte auto’s op wanneer klanten daarmee een
nieuwe(re) auto wil aanschaffen. De gestolen auto wordt dan als
inruilwagen gebruikt. Zo wordt in het Bovag-magazine (1995, p. 16)
geschreven:Autobedrijven bekijken een aangeboden auto vaak erg
slecht. Zelden of nooit is er aandacht voor het chassisnummer. Er
wordt volstaan met een blik over de buitenkant en soms een
proefrit.
In andere gevallen gebeurt dat willens en wetens door garages en
dealers (gegevens ontbreken hier) om extra inkomsten te verwerven.
Bovendien bestaat er in de automarkt grote behoefte aan goede,
relatief nieuwe onderdelen van auto’s (denk aan goedkope motoren,
banden, e.d.) als gevolg van het feit dat het autobezit en het
autorijden een vrij kostbare aangelegenheid is en in de toekomst
zeker zal worden voor veel Nederlanders.
Vrachtauto’s worden vrijwel uitsluitend door professionele
daders gestolen om hun lading. Het vereist te veel deskundigheid en
te veel investeringen om een handel in gestolen vrachtwagens op te
zetten. Bovendien is de afzetmarkt daarvoor te klein. Vrachtwagens
worden gebruikt door transportbedrijven en die worden te vaak
gecontroleerd door officile instanties (denk alleen maar aan de
tachograaf).