• Buro Jansen & Janssen, gewoon inhoud!
    Jansen & Janssen is een onderzoeksburo dat politie, justitie, inlichtingendiensten, overheid in Nederland en de EU kritisch volgt. Een grond- rechten kollektief dat al 40 jaar, sinds 1984, publiceert over uitbreiding van repressieve wet- geving, publiek-private samenwerking, veiligheid in breedste zin, bevoegdheden, overheidsoptreden en andere staatsaangelegenheden.
    Buro Jansen & Janssen Postbus 10591, 1001EN Amsterdam, 020-6123202, 06-34339533, signal +31684065516, info@burojansen.nl (pgp)
    Steun Buro Jansen & Janssen. Word donateur, NL43 ASNB 0856 9868 52 of NL56 INGB 0000 6039 04 ten name van Stichting Res Publica, Postbus 11556, 1001 GN Amsterdam.
  • Publicaties

  • Migratie

  • Politieklachten

  • Bijlage X – 7.4. Eigendomsconstructies

    7.4. Eigendomsconstructies

    Naarmate meer controle wordt uitgeoefend op formele transacties
    en de overdracht van eigendom, zal de neiging bestaan bij criminele
    organisaties om de formele procedures, registraties in openbare
    registers enzovoort, te omzeilen. Wanneer katvangers of
    schijnconstructies niet meer voldoen, moet naar andere wegen worden
    gezocht. Een hulpmiddel bij uitstek is de constructie van het
    scheiden van juridisch en economisch eigendom. Deze constructie
    wordt vooral toegepast in het rechtspersonenverkeer alsmede bij
    investeringen van misdaadgeld in de onroerend-goedsector. In
    paragraaf 7.4.1 zal vanuit het perspectief van de
    onroerend-goedmarkt aan deze materie nader aandacht worden besteed.
    Paragraaf 7.4.2 staat in het teken van de trust en de mogelijkheden
    die deze rechtsvorm biedt om te schuilen.

    7.4.1. Juridisch en economisch eigendom

    Elke juridische eigenaar van onroerend goed staat ingeschreven
    in het openbare register. In dit register (kadaster) zijn alle
    zogenaamde leveringsakten opgenomen. Het economische eigendom
    voorziet in de mogelijkheid om wel feitelijk eigenaar te zijn, maar
    niet als zodanig geregistreerd te staan. In het geval van
    economisch eigendom hebben de partijen onderling bij overeenkomst
    de verdeling van rechten en plichten ten aanzien van het betrokken
    onroerend goed bepaald. Economische eigendomsoverdracht houdt in
    dat de juridische eigenaar alle rechten en plichten, alsmede het
    risico van waardeverandering, aan de andere partij (de economische
    eigenaar) overdraagt; het goed wordt evenwel niet aan hem geleverd.
    De economische overdrachten van onroerend goed zijn derhalve niet
    in het kadaster terug te vinden, tenzij het onroerend goed
    hypothecair bezwaard is.

    Aan een dergelijke overdracht kleven risico’s voor de koper.
    Immers, de juridische eigenaar kan in principe aan een derde
    verkopen. Om dergelijke risico’s uit te sluiten worden meestal
    contractueel volmachten gegeven aan de koper om het onroerend goed
    aan zichzelf over te dragen of om ten laste van de verkoper een
    hypotheek te vestigen die hoger is dan de waarde van het onroerend
    goed. Uiteraard kan het contract ter meerdere zekerheid ook in een
    notarile akte worden vastgelegd. Het voordeel van een onderhandse
    akte is evenwel dat deze niet wordt geregistreerd. In beginsel is
    niemand buiten de beide partijen om op de hoogte van de
    overeenkomst.

    Op zichzelf kunnen er legitieme redenen zijn om juridisch en
    economisch eigendom te splitsen. Op deze manier kan bijvoorbeeld de
    op het onroerend goed rustende hypotheek worden overgenomen. De
    constructie wordt vaak gebruikt bij beleggingsprojecten of bij
    projectontwikkeling. Concurrenten worden op deze manier in het
    ongewisse gelaten over de aankoopprijs.

    Uit recente recherche-onderzoeken is evenwel ook gebleken dat de
    constructie door criminele organisaties wordt toegepast om
    onderhands aandelen over te dragen of crimineel geld te beleggen.
    Het voordeel voor de criminele groepen is evident: men kan tamelijk
    geruisloos opereren c.q investeren en de verhaalsmogelijkheden
    worden met behulp van de constructie aanzienlijk beperkt. Zo is het
    denkbaar dat het juridische eigendom overgaat in andere handen,
    terwijl het economisch eigendom bij de oorspronkelijke eigenaar
    blijft. Ook is het mogelijk het economische eigendom te laten
    rouleren. Economisch eigendom biedt met andere woorden een goede
    afscherming ten opzichte van de fiscus en de politie, omdat de naam
    van de eigenaar geheim kan blijven. Noot

    In het verlengde van de constructie inzake het scheiden van
    juridisch en economisch eigendom kan een tweetal andere
    rechtsfiguren worden onderscheiden waarmee criminele groepen hun
    aandeel in criminele activiteiten en hun vermogen trachten te
    verhullen. Het gaat daarbij om de lease- en de
    consignatieconstructie. Deze vormen worden vooral toegepast om te
    voorkomen dat beslag wordt gelegd op goederen van (leden van) de
    criminele organisatie. De leaseconstructie heeft in het criminele
    circuit breed ingang gevonden bij de onttrekking van luxe roerende
    goederen (in het bijzonder auto’s en jachten) aan een mogelijk
    beslag. Deze voorwerpen worden vaak met contant geld aangeschaft,
    maar via een valselijk opgemaakt contract wordt de schijn gewekt
    dat er sprake is van leasing.

    Het in consignatie geven van goederen dient hetzelfde doel.
    Goederen, die in werkelijkheid aan de leden van een criminele groep
    toebehoren, zijn zogenaamd aan hen in consignatie gegeven. Dit
    betekent dat de leden van de criminele groep zich voordoen als
    commissionairs die de goederen op eigen naam en voor rekening van
    de opdrachtgever mogen doorverkopen. Van een dergelijke constructie
    is onder meer gebruik gemaakt in een recente witwasoperatie van
    druggelden, die gecentreerd was rondom de handel in
    luxe-automobielen.

    7.4.2. Trust

    De trust – een rechtsfiguur uit het Anglo-Amerikaanse recht
    Noot – is een rechtsverhouding die ontstaat wanneer een
    insteller (trustor, settlor) de eigendom van n of meer goederen
    overdraagt aan een ander (de trustee). De trustee is verplicht de
    goederen te beheren en te besturen ten behoeve van n of meer
    begunstigden (beneficiary) of ten behoeve van een bepaald doel
    (charitable trust).

    Er dient een overdracht plaats te vinden van de in de trust in
    te brengen goederen; deze gaan van het vermogen van de insteller
    over naar dat van de trustee. Echter, de overgedragen goederen
    vormen een afgescheiden vermogen ten opzichte van het priv-vermogen
    van de trustee.

    De trustee kan een natuurlijk persoon of een rechtspersoon zijn.
    De insteller kan zelf ook als trustee fungeren. De trust onstaat
    dan op het moment dat de insteller verklaart bepaalde goederen niet
    meer voor zichzelf te houden, maar voor n of meer begunstigden. Er
    wordt dan van een declaration of trust gesproken, waarbij geen
    overdracht van goederen plaatsvindt aangezien de eigenaar van de
    goederen zelf als trustee optreedt.

    Wanneer schulden ontstaan door het bestuur en het beheer van de
    trustgoederen, dan zijn deze in beginsel slechts verhaalbaar op het
    priv-vermogen van de trustee. Hierop zijn vele uitzonderingen
    mogelijk, maar priv-crediteuren van de trustee kunnen nimmer
    verhaal nemen op de trustgoederen.

    Op de trustee rusten allerlei verplichtingen en bevoegdheden die
    worden bepaald door de wet, de trustakte en het ongeschreven recht.
    De trustee begaat breach of trust indien hij hiermee in strijd
    handelt en is dan jegens de begunstigde persoonlijk aansprakelijk.
    Vervreemdt de trustee de goederen in breach of trust, dan blijven
    de rechten van de begunstigde onaangetast, tenzij de goederen
    overgegaan zijn aan een derde die te goeder trouw is en de goederen
    om baat gekregen heeft.

    De begunstigde heeft onder bepaalde voorwaarden een recht van
    tracing (vorderingsrecht) om trustgoederen die onbevoegd door de
    trustee aan derden zijn overgedragen of onbevoegd vermengd met het
    eigen vermogen van de trustee, terug te vorderen. Echter, wederom
    geldt dat wanneer de goederen beland zijn bij een derde die te
    goeder trouw is en het trustgoed om baat verkregen heeft, deze
    derde een sterker recht heeft dan de begunstigde. De begunstigde
    rest dan nog slechts de mogelijkheid een schadevergoedingsactie
    tegen de trustee in te stellen. De trust is in Nederland niet
    zozeer bekend in de angelsaksische betekenis van het woord, maar
    veeleer in de hoedanigheid van bestuurder/aandeelhouder van
    rechtspersonen. In het handelsverkeer is het niet ongebruikelijk om
    het beheer over de rechtspersoon formeel in handen te stellen van
    een trustmaatschappij. De trustee is niet zelden gelieerd aan een
    handelsbank. Door middel van de trustfiguur kunnen partijen tot op
    zekere hoogte anoniem aan het handelsverkeer deelnemen. Zeker bij
    overnameconstructies kan het een gerenommeerde koper tot voordeel
    strekken zijn naam buiten beeld te houden: ongewenste
    prijsopdrijving kan op deze wijze worden voorkomen.

    Het fenomeen trust heeft vooral ingang gevonden op de
    Nederlandse Antillen en Aruba. Onder de paraplu van een
    trustmaatschappij zijn op deze eilanden vaak tientallen, zo niet
    honderden rechtspersonen terug te vinden. De trustmaatschappij kan
    op verzoek van belanghebbenden ook zelf rechtspersonen oprichten:
    vooral de in paragraaf 7.3.2 beschreven AVV is in dit verband erg
    gewild.

    Misbruik van de trust

    Afgezien van de fiscale voordelen die het gebruik van een
    Anglo-Amerikaanse trust met zich mee kan brengen, Noot
    biedt deze rechtsfiguur voor criminele groepen een aantal
    aantrekkelijke perspectieven. De voordelen zijn vooral gelegen in
    de omstandigheid dat voor inbeslagneming vatbare
    vermogensbestandelen met behulp van een trust buiten het bereik van
    politie/justitie gebracht kunnen worden. Een voorbeeld kan dit
    verduidelijken. Noot Verdachte A (insteller) draagt een
    aantal waardevolle vermogensbestanddelen over aan een Delaware
    corporation, die fungeert als trustee. De belangrijkste
    aandeelhouder binnen de Delaware corporation is B, een stroman van
    A. De begunstigde is een Panamese Incorporated, waarachter A door
    middel van een andere stroman wederom schuilgaat. Tenzij de
    constructie kan worden ontrafeld en A als beleidsbepaler en spin in
    het web kan worden aangemerkt, zullen pogingen om het vermogen van
    A in beslag te nemen, spaak lopen, omdat de bestanddelen in kwestie
    formeel niet meer tot zijn eigendom behoren.

    In de hoedanigheid van bestuurder/aandeelhouder van
    rechtspersonen kan de trust voor criminele groepen een ideale
    schuilplaats vormen. De kans op misbruik van de trust neemt toe
    naarmate de trustee minder zicht heeft op hetgeen er met de formeel
    onder zijn hoede gebrachte rechtspersonen gebeurt. De controle op
    de gang van zaken is minimaal wanneer de trust een rechtspersoon
    opricht en vervolgens aan n of meer tussenpersonen een blanco
    machtiging afgeeft. In het volgende voorbeeld wordt uiteengezet
    waartoe een dergelijke ondoorzichtige structuur kan leiden: Op
    Aruba richt een trustmaatschappij tal van AVV’s op. Op het eiland
    zelf fungeert de trustmaatschappij als wettelijke
    vertegenwoordiger, ten behoeve van de bedrijfsvoering verleent zij
    blanco volmachten aan twee Nederlandse mannen die betrokken zijn
    bij de handel in drugs. Deze stappen naar diverse banken in
    Nederland, Belgi en Duitsland om op naam van de AVV’s
    bankrekeningen te openen. Met behulp van cheques aan toonder – op
    papier afkomstig van een Panamese Incorporated – worden de
    rekeningen volgestort. Vervolgens wordt het geld via een aantal
    andere bankrekeningen richting Colombia geleid.


    vorige        
    volgende        
    inhoudsopgave en zoeken