4.5. De voorvallen
4.5.1. De bronnen
Tuchtzaken
Uit een onderzoek naar de tuchtzaken in de periode 1990 tot
medio 1995 zijn geen zaken naar voren gekomen die als voorbeeld van
verwijtbare betrokkenheid bij strafbare gedragingen van criminele
groepen kunnen worden aangemerkt.
Finpolbestand
Het Finpolbestand (zie voor nadere details hoofdstuk 2.5.2)
bevatte 9 meldingen over accountants. In slechts n geval was
duidelijk sprake van verwijtbare betrokkenheid. Het betrof hier
echter geen accountant maar een administratie-consultancykantoor en
is derhalve niet opgenomen. Noot In de andere gevallen
was het onvoldoende duidelijk of het ging om verwijtbare
betrokkenheid.
CRI-inventarisatie
Blijkens de opgave van de CRI is bij 31 criminele groepen
melding gemaakt van bevestigde criminele contacten met accountants.
21 van deze meldingen zijn nagetrokken waarbij bleek dat 15
gevallen ten onrechte waren gemeld, 3 gevallen waren twijfelachtig.
Hierbij ging het overigens in twee gevallen om personen die geen RA
of AA waren, maar als financieel adviseur optraden. Drie gevallen
waren voldoende hard. Twee hiervan waren reeds uit andere bron
bekend.
Overig
Uit de verschillende deelstudies, de aangeleverde rapportages
vanuit de regiokorpsen en bij navraag bij diverse diensten, kwamen
6 gevallen naar voren van verwijtbare betrokkenheid.
4.5.2. De vormen van verwijtbare betrokkenheid
Leveranciers van deskundige adviezen
Geval 1: Een accountant wordt ervan verdacht meegewerkt te
hebben bij het opzetten en uitwerken van een constructie waarmee
via een Luxemburgse SA geld van een drugbende gewit wordt. Het geld
wordt eerst contant gestort in Luxemburg op rekening van een SA,
waarna het geld vervolgens weer bij een door de organisatie
opgerichte Nederlandse BV terecht komt. De SA koopt namelijk met
dat geld aandelen in het bedrijf en verstrekt leningen voor in
totaal ruim 2,6 miljoen gulden. Om de identiteit van de personen
achter de SA te verhullen wordt hier nog een Engelse Limited boven
geplaatst waarvan de aandelen in handen zijn van de organisatie. Om
een en ander voor de fiscus meer body te geven wordt er een
uitgebreide, gefingeerde correspondentie opgezet. Aan de bij het
bedrijf betrokken accountant zou duidelijk geweest moeten zijn dat
de investeringen die door de SA werden gedaan, op geen enkele wijze
gerechtvaardigd werden door de resultaten/vooruitzichten van de BV
(bron: dossier, rechercheur, CRI).
Geval 2: Een grote Turkse heronebaas heeft in de persoon van een
accountant een vaste adviseur die de boekhouding verzorgt en
behulpzaam is bij het aankopen van onroerend goed (bron:
rechercheteam).Geval 3: Een accountantskantoor regelt de
boekhouding voor bedrijfjes van een organisatie die zich bezig
houdt met handel in verdovende middelen. De diverse bedrijfjes
fungeren als dekmantel. Het kantoor had hiervan op de hoogte kunnen
zijn. Daarnaast beheert het kantoor middels een trust in het
buitenland een groot aantal bedrijven waar de organisatie op haar
beurt weer gebruik van maakt (bron: rechercheur, CRI).
Bijdragen aan de valse schijn
Geval 4: In een omvangrijke fraudezaak (in het rapport Fraude en
witwassen beschreven als casus 2) zijn twee RA’s betrokken. De ene
accountant, die voorheen als openbaar accountant de jaarrekeningen
controleerde van de fraudeur A, was bij A in dienst getreden. In
die hoedanigheid maakte hij kennis met de praktijken van A en
werkte gaandeweg mee aan het onjuist opmaken van de balansen
waardoor bijvoorbeeld een bank bereid bleek geld te investeren in
bedrijven van de organisatie. Van de andere accountant, die een
goede persoonlijke relatie met A had en hem tal van adviezen op
fiscaal terrein heeft gegeven, is de verwijtbare betrokkenheid
minder duidelijk (bron: dossier, rechercheurs). Geval 5: Een
accountant, met een eigen kantoor, geeft al jaren organisatorische,
boekhoudkundige en fiscale adviezen aan A, die van een omvangrijke
fraude wordt verdacht (beschreven als casus 14 in het rapport
Fraude en witwassen). De accountant zou volledig op de hoogte zijn
geweest van wat er zich binnen de bedrijfsvoering van A zou hebben
afgespeeld. De accountant heeft jarenlang de jaarrekeningen
opgemaakt, terwijl hij wist dat de daaraan ten grondslag liggende
gegevens onjuist waren (bron: dossier).
Geval 6: Een RA voert gedurende lange tijd de administratie voor
verschillende bedrijven van een lid van een criminele groep, die
herhaalde malen wegens fraude strafrechtelijk is vervolgd en
veroordeeld. Hierbij is verschillende malen huiszoeking gedaan bij
de accountant. De accountant verwerkte onder andere facturen
waarvan hij gezien de aard heeft moeten weten dat het om valse
ging, ook gelet op andere omstandigheden zoals steeds wisselende
directeuren van bedrijfjes en wisselende vestigingsplaatsen. Ter
afscherming was het postadres van de crimineel gevestigd op het
adres van de accountant (bron: rechercheur AID, CRI). In het
volgende voorbeeld worden aandeelhouders benadeeld doordat er onder
het toeziend oog van de registeraccountant gemanipuleerd is met de
jaarcijfers. Geval 7: De betrokkenen zijn een beursgenoteerde
vennootschap, de directie van de vennootschap en een accountant.
Een in sursance van betaling verkerende beursvennootschap wordt
overgenomen. Voor de overname wordt nog een transactie gedaan,
waarbij een opmerkelijke herwaardering van de onroerend
goed-portefeuille plaatsvindt. Er is echter geen taxatie verricht.
Gevolg van de herwaardering is dat het eindresultaat van de
onderneming is veranderd van een verlies van drie miljoen in een
winst van ruim tien miljoen. De beurskoers stijgt vervolgens met
600 procent. De rol van de accountant is in dit verband
opmerkelijk. Hij heeft zowel de balans met het negatieve resultaat
als de balans met het positieve resultaat van een goedkeurende
verklaring voorzien. Het verwijt dat de accountant kan worden
gemaakt, is dat hij ondanks de opmerkelijke herwaardering, geen
onderzoek heeft ingesteld naar de achtergronden van de verkoop en
de taxatie (bron: rechercheur Finpol).