11. WITWASSEN
11.1. Inleiding
Witwassen, zo werd in hoofdstuk 9 gesteld, is het omzetten van
de verborgen, niet te verantwoorden herkomst van inkomsten in een
wel te verantwoorden herkomst. In het vorige hoofdstuk is duidelijk
geworden dat misdaadgeld in een land zonder financile, fiscale of
strafrechtelijke controle op de herkomst van geld, gemakkelijk
genvesteerd kan worden in de legale economie. Wanneer een criminele
organisatie misdaadgeld dat in Nederland is verdiend, wil
investeren in een dergelijk land is het voldoende dat het geld
verplaatst wordt. Aangezien veel misdaadgeld wordt verdiend met de
handel in herone en cocane door Turkse en Zuidamerikaanse
organisaties (zie het rapport over de allochtone groepen), die
nauwelijks in ons land investeren, komt het verplaatsen van
misdaadgeld veel vaker voor dan de andere fasen in het
witwasproces.
Van witwassen zou in dergelijke gevallen sprake zijn als
misdaadgeld uit Turkije naar Nederland wordt teruggeboekt en
uiteindelijk in de reguliere Nederlandse economie wordt
gentegreerd. Witwasactiviteiten kunnen derhalve vooral worden
verwacht van Nederlandse groepen die in Nederland willen
investeren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het
opsporingsonderzoek dat tot dusverre de meeste witwasconstructies
aan het licht bracht, betrekking had op de XTC-groep, een
Nederlandse groep die deels in Nederland investeerde.
Het is bijzonder moeilijk om een goed beeld te krijgen van de
omvang van witwassen van misdaadgeld en van de omvang van
investeringen in de legale economie. In veel opsporingsonderzoeken
richt men zich op de grondfeiten en legt men de financile nasleep
terzijde. Hierdoor is geen verantwoord kwantitatief beeld van
witwassen te geven. Wanneer allerlei concrete onderzoekervaringen
bij elkaar worden gesprokkeld, ontstaat evenwel een goed zicht op
de verschillende vormen van witwassen. Alle voorbeelden die in dit
hoofdstuk (en overigens ook in de beide voorgaande) worden genoemd,
zijn ontleend aan
opsporingsonderzoeken uit eigen land.
Alle voorbeelden van witwassen komen altijd neer op – populair
gezegd – de twee volgende basispatronen lenen van jezelf en
fingeren van winst. Op deze wijze kan misdaadgeld
gelegitimeerd worden als normaal vermogen ten opzichte van politie
en fiscus. Je hebt het aanwezige misdaadgeld eerlijk geleend of
eerlijk verdiend.
Wij zullen bij het presenteren van de witwastechnieken
aansluiten bij de gebruikelijke terminologie en indelingen. In de
legale economie kan op drie manieren geld worden verworven,
namelijk inkomsten uit arbeid, vermogensstijging en
vermogensoverdracht. De technieken van het witwassen sluiten
aan bij deze normale manieren waarop geld kan worden verkregen. Wij
zullen deze drie verschillende manieren van witwassen in de komende
drie paragrafen beschrijven.
Vervolgens wordt beschreven hoe de beschreven patronen zich
kunnen manifesteren op markten. Er kan daarbij sprake zijn van het
gebruik maken van de activiteiten op de markten om gelden wit te
wassen (een rechtvaardigingsgrond te geven) of van markten waarop
genvesteerd wordt nadat het misdaadgeld is witgewassen. Twee
markten worden beschreven: de effectenhandel (11.5) en de
onroerend-goedmarkt (11.6).