4.3. De Hells Angels: een netwerk apart
Hierboven – bij de beschrijving van twee netwerken die actief
zijn in de produktie van synthetische drugs – kwam al naar voren
dat n van deze netwerken een deel van de amphetamine verkocht aan
Hells Angels in Amsterdam, die dat dan weer onmiddellijk
doorverkochten naar Engeland. Wat bij de bespreking van het andere
netwerk niet werd aangestipt, maar hier wel moet worden gemeld, is
dat een bepaalde hoeveelheid van de illegaal ingevoerde
grondstoffen, via omwegen in Brabant, ook terecht kwam bij de Hells
Angels in de hoofdstad. Geconfronteerd met zulke feiten, moet men
zich wel de vraag stellen wat de rol van de Angels in de
georganiseerde criminaliteit is.
4.3.1. Organisatie en criminele activiteiten in
Noord-Amerika
Om hun rol hierin te kunnen bepalen is het niet nodig om in dit
rapport heel de ontstaansgeschiedenis van deze en andere outlaw
motorcycle gangs (de Outlaws, de Bandidos, de
Pagans) in de Verenigde Staten op te rakelen. Hier is vooral
van belang te onderstrepen dat deze gangs na de oorlog zijn
ontstaan in het milieu van mensen, vooral gewezen soldaten, die in
de Amerikaanse samenleving hun draai niet (meer) konden vinden en
zich van lieverlee dan ook steeds meer tegen deze samenleving
keerden. Tal van symbolen die in hun kring de ronde doen, maar ook
veel (seksuele) gedragingen, getuigen van deze moedwillige afkeer
van de burger-maatschappij. Dat een aantal van deze gangs ook
crimineel actief was, is al langer bekend. Maar de President’s
Commission on Organized Crime (commissie-Kaufman) bestempelde
in haar rapport (The Impact, 1986) deze groeperingen ronduit
als full organized crime groups. Aan de ene kant rechtvaardigde de
commissie dit label met te verwijzen naar de misdaden waaraan deze
gangs zich allemaal schuldig maken: vooral drugshandel, maar
ook wapenhandel, afpersing, diefstal (speciaal diefstal van auto’s
en motoren) en heling, brandstichting en overvallen. Aan de andere
kant wees de commissie nadrukkelijk op de banden tussen met name de
Hells Angels en de cosa nostra in een aantal steden. Groepen
Hells Angels voeren voor de betrokken families niet alleen
drugstransporten uit, maar knappen voor hen ook liquidaties op.
Overigens verdragen de verschillende gangs elkaar op hetzelfde
territorium slecht: vroeg of laat ontbrandt er tussen hen een
strijd om de controle over bepaalde illegale activiteiten.
Voorts beklemtoonde de commissie-Kaufman dat de bestrijding van
gangs als de Hell’s Angels niet zo eenvoudig is. Zij bouwen hun
clubhuizen uit tot ware fortificaties en controleren nauwgezet
iedereen die in hun buurt probeert te komen. Daarenboven zijn de
chapters (afdelingen) die tot een bepaalde gang behoren,
meestal niet zo groot, zodat de informele sociale controle reeds
als vanzelf zeer intens is. Maar formele structuren versterken haar
evenwel nog eens. Elke afdeling wordt geleid door een voorzitter,
een vice-voorzitter, een penningmeester en een
sergeant-of-arms; deze laatste moet zorgen voor orde en
rust. De lokale afdelingen in een (groot) land worden dan weer
samengebracht in een regionale groep. En de afdelingen
respectievelijk groepen worden nationaal overkoepeld door een
zogenaamde mother club. Rond de officile chapters
hangen gewoonlijk nog wat zogenaamde puppetclubs, dat wil
zeggen motorclubs die eventueel ook de status van chapter
kunnen verkrijgen. In de tussentijd moeten zij zich echter
bewijzen, onder andere door deel te nemen aan de criminele
activiteiten van n of meer chapters. Op afwijkend gedrag van
de leden wordt, tenslotte, hard gereageerd. Zeker tipgevers van de
politie moeten niet op clementie rekenen. Zij gaan eraan (Van Look,
1994). Men wordt dan ook niet zomaar lid van een chapter.
Wie lid van de club wil worden, moet meestal worden voorgedragen
door een actief lid en een tijdlang dienst doen als prospect
of striker. In The Impact wordt ook aangegeven dat de
outlaw motorcycle gangs in de loop der jaren zijn
uitgewaaierd naar andere landen, in het bijzonder Canada. Dit
blijkt ook duidelijk uit de jaarverslagen van het Organized
Crime Committee van de Canadian Association of Chiefs of
Police. Wie die voor de voorbije jaren naleest, ziet precies
dezelfde ontwikkelingen geschilderd als in The Impact het
geval is. Neem het jaarverslag 1992. Hierin wordt in het algemeen,
maar ook per deelstaat, beschreven hoeveel (afdelingen van) gangs
er zijn en waar ze zich mee bezighouden. En inderdaad, dan ziet men
een soortgelijk lijstje: drugshandel, (exploitatie van)
prostitutie, afpersing, illegaal gokken, contract killing,
overvallen en diefstallen; eveneens is er in dit verband op een
paar plaatsen sprake van nauwe samenwerking met cosa
nostra-groepen. Waar in dit, maar ook in de andere jaarverslagen,
wel meer de nadruk op wordt gelegd dan in The Impact
gebeurde, is op de innesteling van de outlaw motorcycle
gangs in de reguliere economie. Met het vermogen dat zij
illegaal hebben opgebouwd, kopen zij horeca-ondernemingen, auto- en
motorbedrijven en bouwbedrijven. Parallel hieraan, heeft men
vastgesteld, verbergen leden van deze gangs wel eens hun ware
gezicht door het full colours-tenue te vervangen door een
decent driedelig pak. Dit vergemakkelijkt de entree in kringen van
zakenlui en/of sportliefhebbers bijvoorbeeld aanzienlijk.
4.3.2. De ontwikkelingen in Nederland
In diverse Westeuropese landen bestaan er afdelingen van de
Amerikaanse outlaw motorcycle gangs, dus niet alleen van de
Hells Angels. In Nederland hebben de Hells Angels in elk geval de
overhand. Het eerste chapter dat in Nederland werd
opgericht, is het Amsterdamse chapter, in 1975, door mensen
uit de kring van de beruchte Kinkerbuurt-bende. Later zijn er
chapters gevormd in Harlingen, Den Bosch en Haarlem. Ook in
Heerlen zou een chapter worden gesticht maar de runering van
het clubhuis van de betrokken
puppetclub door brandstichting, in 1993, blokkeerde de
uitvoering van dit voornemen. De leden van deze club gaan nu als
nomads door het leven. Dit was overigens niet de enige
geassocieerde motorclub in Nederland. In de voorbije jaren zijn er
in totaal tien geteld, gesitueerd in het Noorden, het Westen en het
Zuiden van het land, onder andere in Den Haag, Amersfoort,
Heerenveen en Breda. Het Amsterdamse chapter fungeert
ongetwijfeld als de nationale mother club. Maar er zijn
duidelijke aanwijzingen dat dit chapter tevens het Europese
aanspreekpunt is voor de organisatie in de Verenigde Staten.
De voorbije jaren is er heel wat inzicht gegroeid in de situatie
van de Hells Angels in Nederland, vooral via strafrechtelijke
onderzoeken. Zodoende kan veel scherper worden gesteld wat er waar
is van alle verhalen en geruchten die al tijden circuleerden over
het gevarieerde aandeel van de Angels in de drugshandel – van hand-
en spandiensten aan de belangrijke drugsgroothandelsgroepen tot en
met de produktie van amphetamine in eigen laboratoria -, over hun
rol bij het stelen van motoren (Harley Davidsons natuurlijk), over
de uitvoering van protectiewerkzaamheden op de Amsterdamse Wallen
en over hun belangen in de wapenhandel. De onderzoeken naar de
XTC-bendes in Brabant hebben wat dit betreft ook duidelijk hun
informatieve nut bewezen.
Het grootste onderzoek dat tot op heden is verricht, speelt
echter in Amsterdam. Het heeft het nodige zichtbaar gemaakt van de
infrastructuur waarover de leiding van het Amsterdamse
chapter beschikt, maar ook van de criminele activiteiten van
deze Angels.
Dit onderzoek heeft laten zien dat men hier nu in het klein doet
wat in Noord-Amerika al langere tijd in het groot bezig is: de
aanschaf van horeca-ondernemingen, de ontwikkeling van belangen in
de motorhandel en de koop (en verhuur) van onroerend goed. De
financile middelen komen, zo is door de politie vastgesteld, vooral
uit de handel in verdovende middelen, maar wapenhandel en protectie
op de Wallen (door een speciale groep van acht man) moeten ook de
nodige inkomsten genereren. De rol die de Hells Angels in de
drugshandel spelen, is nog niet helemaal blootgelegd. Wel staat
vast dat zij – naast aankoop en verkoop van synthetische drugs die
door anderen zijn gefabriceerd – volop betrokken zijn geweest bij
de handel in Marokkaanse hash, die door een Deens-Nederlandse
combinatie op het touw was gezet. De drie Angels regelden
transporten, wisselden valuta, enzovoort. En van hen onderhield de
relaties met makelaars, notarissen en banken, zorgde voor het
onderhoud van de betrokken panden en sluisde gelden weg naar
Zwitserland. Het Amsterdamse chapter heeft zijn honk,
voorzien van allerhande veiligheidsvoorzieningen, in de buurt van
het station Amsterdam-Amstel.
Onderzoeken, ingesteld bij een ander chapter en bij een
geaffilieerde motorclub, hebben aangetoond dat niet alleen het
Amsterdamse chapter de Amerikaanse weg is opgegaan. In n van
de hier bedoelde onderzoeken kwam aan het licht dat de leden van
het desbetreffende chapter op kleine schaal wapenhandel en
drugshandel bedreven, hierbij geholpen door Angels uit andere delen
van het land. Ook maakten zij zich schuldig aan autodiefstallen en
aan drugshandel (op Zweden en Duitsland). Maar ook in hun geval
bleef het hier niet bij. Zij verhandelden ook illegaal wapens en
pleegden diefstal van motoren, bij voorkeur Harley Davidsons.
Opmerkelijk is overigens dat veel van de leden van beide clubs min
of meer vaste banen hebben.