9.4 Gecontroleerde aflevering
9.4.1 Casus
(Mede-)plegen van strafbare feiten
De methode van de gecontroleerde aflevering is een bijzondere
vorm van projectmatige infiltratie. De risico’s van politile
corruptie die met deze methode zijn verbonden, zijn derhalve voor
een deel al aan de orde geweest in de paragrafen 9.2 (informanten)
en 9.3 (infiltratie). Bij het runnen van informanten en bij
infiltratie is voortdurend een belangrijke overweging, hoe groot de
betrokkenheid van de politie kan zijn bij het ontplooien van
criminele activiteiten. Dit geldt met name voor vormen van
gecontroleerde aflevering, zo blijkt bijvoorbeeld uit onderstaande
casus. Dit voorbeeld laat ook zien wat een en ander betekent in
termen van corruptie-risico’s.
Casus 10. Om meer zicht te krijgen op de lokatie van een
aantal amfetamine/XTC-laboratoria, is in een politie-regio de
methode van de pseudo-verkoop gebruikt. Die methode hield onder
andere in dat medewerkers van de desbetreffende regionale criminele
inlichtingendienst (RCID) in het buitenland, met medeweten van de
plaatselijke autoriteiten, zelf grondstoffen ter vervaardiging van
amfetamine/X.T.C. aankochten. Vervolgens werden de aldus verkregen
grondstoffen door een informant/infiltrant geleverd aan
verschillende criminele groeperingen. Hierbij was sprake van een
zogenaamde gecontroleerde aflevering. Het geld dat de RCID-ers
gebruikten voor het aankopen van de grondstoffen werd vooraf
betaald door de informant/infiltrant. Hierdoor beschikte de RCID
regelmatig langere tijd over het geld van de informant/infiltrant
en over met diens geld vooruit betaalde grondstoffen. Alhoewel ten
aanzien hiervan geen onregelmatigheden zijn geconstateerd, was de
boekhouding die hierover werd bijgehouden summier en werd deze
bijna niet gecontroleerd. Uit het rijksrecherche-onderzoek dat naar
onder andere deze methode is ingesteld, blijkt dat maar weinig van
de leveringen resultaat hebben opgeleverd omdat er lang niet altijd
een observatie-team beschikbaar was om de leveringen te volgen. De
Rijksrecherche merkt hierover op dat men zich niet aan de indruk
kan onttrekken dat dit in een aantal gevallen te maken had met de
regie die volgens hen meer bij de informant dan bij de RCID lag.
Het blijkt bovendien dat de verantwoordelijke officieren van
justitie over deze methode onvoldoende zijn ingelicht.
Handel in dek-ladingen
Voor de methode van de gecontroleerde aflevering is het soms
noodzakelijk om gebruik te maken van complexe, onoverzichtelijke
netwerken met informanten en (andere) criminele contacten. Dat dit
in de praktijk op een groot aantal verschillende manieren
gelegenheid kan bieden aan politile corruptie is in het hoofdstuk
over de Delta-methode (hoofdstuk 7) aan de orde geweest.
9.4.2 Interpretatie
De zaak van de pseudo-verkoop (casus 10) was voor de
Rijksrecherche aanleiding om ook het functioneren van de
desbetreffende RCID te onderzoeken. Uit het onderzoek blijkt onder
meer het volgende. De RCID is niet volgens de geldende CID-regeling
georganiseerd en de interne leiding is onduidelijk. Bovendien is er
sprake van onvoldoende gestructureerd en inhoudelijk overleg met de
CID-officier van justitie. De officier van justitie is onjuist
ingelicht over de opsporingsmethode die de aanleiding voor het
onderzoek vormde. De Rijksrecherche concludeert onder meer dat met
de methode van de pseudo-verkoop weinig kritisch is omgegaan en dat
de betrokken RCID-ambtenaren te weinig grip op de zaak hadden. Er
wordt volgens de Rijksrecherche ook te weinig aan interne
verslaglegging en vastlegging van afspraken gedaan.
9.4.3 Corruptie-gevoeligheid gecontroleerde aflevering: enkele
voorlopige conclusies
Ten aanzien van de methode van de gecontroleerde aflevering en
de risico’s van politile corruptie die deze methode mogelijk met
zich brengt, kunnen de volgende voorlopige conclusies worden
geformuleerd: 1. Bij het gecontroleerd afleveren bestaat het risico
dat de politie (mede-)dader wordt van strafbare feiten. 2. Bij deze
methode is het opsporingsapparaat vaak in grote mate afhankelijk
van informanten/infiltranten. Hierdoor kan de
afhankelijkheidsrelatie tussen beiden omslaan.
3. Bij gecontroleerde aflevering gaan vaak grote hoeveelheden
drugs en drugsgeld om, die gelet op de context moeilijk of niet te
registreren en te controleren zijn.