Peperspray is een extract van bepaalde soorten pepers (Capsicum Annuum of Capsicum Frutescens). Deze pepers zijn onder andere bekend als basis voor Tabasco en Chili. Het extract wordt Oleoresin Capsicum (OC) genoemd en bevat een aantal bestanddelen die zorgen voor het hete effect van pepers, onder andere capsaïne. OC heeft een concentratie die ongeveer 600 keer zo heet is als een gewone peper, en is hierdoor een ontstekingopwekkende stof. Wanneer iemand ermee in aanraking komt leidt dit direct tot een aantal ontstekingsreacties van de huid, ogen en keel. Het slachtoffer sluit de ogen en is voor korte tijd blind, de huid geeft een zeer heftig brandend gevoel. Je gaat hoesten, kokhalzen en krijgt een gevoel van misselijkheid. De reaktie hierop is zo heftig dat de betrokkene de controle over het lichaam volledig verliest. Naast deze reflexmatige reacties levert het middel ook nog een enorme pijn op. Na een half uur tot drie kwartier zijn de directe effecten verdwenen. Naar gevolgen op de langere termijn is veel onderzoek gedaan.
Enkele citaten
‘Chances are, the pain will be intense, breathing will become difficult, your eyes will swell into blindness, you will become disoriented and fall to the ground. Fear and panic will set in.’
‘Some people have described the effects as like cigarette butts being stubbed in your eyes.’ (Sunday, Australische radio, 5 april 1998)
De peperspray-specialist van de Rotterdamse politieagent Arie Ponsen: ‘Iedere agent is in staat tot op een afstand van vijf meter een straal op de ogen van iemand te richten. De sterk bijtende vloeistof heeft als direct effect dat de oogleden zwellen en zich sluiten. Je ziet een poos absoluut niets.” (Elsevier, 22 feb 1997)
Ponsen’s collega Verzijl: ‘Het doet zo’n pijn dat je gaat smeken om hulp.’ (Volkskrant, 12 nov 196)
Peperspray is in de Verenigde Staten aanvankelijk geïntroduceerd als beschermingsmiddel voor postbodes tegen opdringerige honden. Dat bleek erg effectief te zijn. In 1987 is de FBI een onderzoek gestart doen om te bepalen of het middel geschikt was als politiewapen. Na de publicatie van de uitermate positieve conclusies van dit (frauduleuze) onderzoek kon de opmars van peperspray als politiewapen beginnen.
OC is als wapen op diverse manieren te gebruiken en leverbaar. Het is te verkrijgen verwerkt in een granaat om in menigtes te gooien, of in een busje met een vernevelaar zodat het slachtoffer in een wolk van peperspray komt te staan.
In Nederland gaat de discussie over spuitbusjes waarin OC vermengd met alcohol onder druk is gebracht. Uit deze busjes komt geen wolk, maar een ballistische straal. Dit is te vergelijken met de straal uit een krachtig waterpistool en kan gebruikt worden tot op vijf meter afstand. Wil het middel effect hebben, dan moet de agent dus wel gericht spuiten.
Groot voordeel hiervan moet zijn dat de agent geen rekening hoeft te houden met de windrichting en het praktisch uitgesloten is dat de agent zichzelf of derden besproeid.
Een ander voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld traangas is, dat wanneer het goedje wordt afgespoeld de effecten direct verdwijnen. Dus bij foutief gebruik is de schade eenvoudig te beperken. (Echter: in België klaagden slachtoffers over pijn bij het uitkleden – de trui zat nog vol, en nog later bij het haren wassen)
Andere varianten van OC staan momenteel in Nederland niet ter discussie. Door de ingrijpende werking van OC is men van mening dat het niet geschikt is om in menigtes te gebruiken. Ook varianten waarin bijvoorbeeld traangas is verwerkt, of spuitbussen peperspray-schuim, worden niet overwogen.
Een probleem met de huidige peperspray is dat er erg veel variatie in de kwaliteit zit, zelfs busjes van hetzelfde merk en type kunnen sterk in kracht verschillen. Dat kan onaangename verrassingen opleveren voor politiemensen die het gebruiken. Er wordt dan ook hard gewerkt aan de ontwikkeling van een chemische variant die dezelfde eigenschappen heeft als OC, maar die in een laboratorium gemaakt kan worden zodat de sterkte vaststaat.
In Amerika is peperspray overigens niet alleen erg populair bij politiekorpsen, maar heeft het ook de gewone markt veroverd. Een korte ronde op Internet leert dat het (makkelijk) verkrijgbaar is in spuitbusjes, sleutelhangers, jogging-contragewichten, pennen en brandblussers.