Verscheidene landen zijn Nederland al voorgegaan. In de VS werd menig politiekorps er begin jaren ’90 mee uitgerust. Maar ook landen als Canada, Zwitserland en Oostenrijk hebben ervaring met peperspray. Daardoor is er over de aard en de effecten van het middel al aardig wat bekent. Peperspray bevat een extract uit de chilipeperplant Het werkt binnen seconden en is doorgaans zo’n twintig tot dertig minuten actief. De effecten zijn onder meer een heftige tranenvloed, de ogen kunnen niet geopend worden en er treedt een tijdelijke verblinding op. De huid voelt branderig aan, wat gepaard gaat met een heftige pijn. Ook is er een kortdurende verlamming van de keel die leidt tot kortademigheid, en soms vernauwen de luchtwegen zich. En tenslotte is er verlies van controle over de motoriek, raakt men gedesoriënteerd en ontstaan paniekgevoelens (TNO 1998).
Desondanks stelt het TN0 dat de spray veilig en effectief toegepast kan worden op gezonde personen. Voor carapatiënten ligt het anders. TNO beveelt nader onderzoek aan om meer zicht te krijgen op de effecten en de vereisten bij nazorg bij astmatische personen.

Onlangs ging een meerderheid van de Groninger gemeenteraad akkoord met deelname aan het landelijke experiment. De twee andere korpsen zijn Brabant-Noord en Rotterdam-Rijnmond. In totaal zullen drieduizend personen gedurende drie maanden uitgerust worden met een bus peperspray aan hun riem.
Ik heb tegen het experiment gestemd. Er moet eerst absolute zekerheid zijn over de gezondheidseffecten. Pepersray is een verregaand geweldsmiddel met name vanwege de heftige reacties en gevoelens van paniek die kunnen ontstaan. Het wapenarsenaal van de politie wordt uitgebreid en de geweldsspiraal tussen politie en burgers wordt bevorderd.
Wil je geweldgebruik terugdringen, dan zijn nieuw wapens ongewenst. Peperspray is in zijn effect een verregaand middel, in het gebruik ligt het dichter bij de wapenstok dan bij het vuurwapen.

Terwijl het kabinet eerst van plan was het middel op carapatienten te testen, is dit onderzoek onder andere in verband met de (te) zware belasting van de deelnemers geschrapt. Er vindt nu, overleg plaats, over een alternatief onderzoek. Hoe dat er uit gaat zien kan de Leidse Universiteit die het moet uitvoeren, nog niet aangeven. Wel dat de uitkomsten op -zijn vroegst eind 2000 beschikbaar zijn. Dan is de proef echter achter de rug.

Vandaag wordt een brief over dit onderzoek in de Tweede Kamer besproken. Ik hoop dat de Kamer zich verantwoordelijk opstelt en het experiment voorlopig in de ijskast zet.
Dat betekent niet dat we de agent dan maar aan zijn lot moeten overlaten. Zinvoller is het op peil houden en waar nodig actualiseren -van de klassieke vaardigheden. Politieagenten dienen gevormd te worden tot probleemoplossende geweld- en gevaarbeheersers. Steeds moet getoetst worden, of zij voldoen aan de eisen die het veilig werken op straat stelt. Een proces dat tijdens de opleiding begint en moet worden voortgezet in de korpsen, onder andere via voortgezette opleidingen.
Peter Adang zegt in het rapport ‘Nieuwe wapens voor de Nederlandse Politie’ (1998): ‘Realistische trainingen die agenten daadwerkelijk voorbereiden op de praktijksituaties kunnen hoger aangeslagen worden dan het nieuwste middel of de nieuwste techniek die zich op de markt aandienen. Daarbij zou niet langer het geweldsmiddel als uitgangspunt genomen moeten worden, maar de aanpak van situaties waar agenten in de praktijk mee te maken krijgen”.

Een dergelijke aanpak red je niet met een paar miljoen erbij. Nee, dan is peperspray een stuk goedkoper. Ik heb sterk de indruk dat de peper- oplossing meer weg heeft van signaalpolitiek -‘kijk mij es aandacht hebben voor mijn agenten’- dan van een serieuze poging tegemoet te komen aan de terechte vraag van politiemensen om een betere toerusting.

Karin Dekker is fractievoorzitter van Groen Links in de gemeenteraad van Groningen.