Dat blijkt uit het eindrapport over het nieuwe politiewapen, dat vanaf juli 2000 bij wijze van proef is ingezet in de korpsen Rotterdam-Rijnmond, Brabant-Noord, Groningen en Drenthe. Het traangas is in de proefkorpsen in totaal 117 keer gebruikt. Volgende week woensdag bespreekt minister De Vries (Binnenlandse Zaken) het rapport in de Tweede Kamer.

Volgens Adang en mede-onderzoeker Jos Mensink voldoet het nieuwe politiewapen dat de ruimte tussen wapenstok en vuurwapen moet opvullen, op zich wel. Zo blijkt dat in bijna driekwart van de gevallen de verdachte grotendeels of geheel weerloos wordt. Ook voelen politiemensen zich over het algemeen veiliger als ze met een busje met pepergas de straat op gaan. Alleen het dreigen met pepperspray leidt er in één op de twee gevallen al toe dat de verdachte inbindt. Maar er zijn ook verdachten die van pepperspray juist agressiever worden. Dat gebeurde tijdens de proef in elf procent van de gevallen. Overmatig alcoholgebruik speelt daarbij in ieder geval geen rol. Het vervelende is dat deze mensen niet van tevoren herkenbaar zijn, zegt Adang, die vindt dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar deze onberekenbare groep.

Het grootste gevaar van het gebruik van pepperspray zit volgens de onderzoekers echter in een gebrekkige training van agenten. Bij aanvang van de proef werden agenten in één op de drie situaties zelf het slachtoffer van pepperspray. Ze kregen pepergas uit hun eigen spuitbus in het gezicht, of ze kwamen in de vuurlijn van een collega terecht. Dat komt onder meer doordat agenten zich niet altijd houden aan de minimumafstand van één meter tot het slachtoffer. Ook waarschuwen ze collegas niet altijd voor gebruik van het traangas. Enkele malen zijn er daardoor situaties geweest waarbij de optredende agenten niet meer in staat waren zich te verweren tegen eventuele aanvallen.

Aan het eind van het experiment kwam dit soort situaties nog slechts in een vijfde tot een kwart van de gevallen voor. Maar dat is nog steeds veel te veel. Internationaal ligt het percentage aan zelfbesmettingen en kruisbestuivingen door collega-dienders tussen de tien en vijftien procent. De Nederlandse politie mag uiteindelijk in hooguit vijf procent van de gevallen het slachtoffer worden van de eigen pepperspray, aldus Adang.

Zijn aanbevelingen zijn inmiddels overgenomen door minister De Vries van Binnenlandse Zaken. De voorstellen van de onderzoekers moeten er toe leiden dat politiemensen meer praktijktraining krijgen en minder theorieles. Bovendien moet de totale trainingstijd vóór uitrusting met pepperspray van zes naar acht uur.
Nog meer dan voorheen moet politiemensen worden ingepeperd dat ze pepperspray alleen mogen gebruiken wanneer een verdachte geweld gebruikt of dat dreigt te doen. Ongeveer de helft van de agenten die meededen aan de proef in de vier korpsen wil pepergas kunnen inzetten bij elke aanhouding waar een verdachte niet meewerkt.
Maar dat leidt tot onnodig leed bij die verdachte. Bovendien moet pepperspray geen vervanging worden van grepen en andere fysieke technieken om mensen in bedwang te houden. Vooral agenten in Rotterdam bleken de pepperspray zo in te zetten. Maar dan gebruik je buitenproportioneel geweld met het risico dat de agent op termijn zijn vaardigheden verliest om mensen handmatig in bedwang te kunnen houden. Adang vindt daarom dat de korpsleiding zijn agenten nadrukkelijk moet verzoeken om zichzelf met pepperspray te bespuiten voordat ze met het wapen de straat op gaan. Een politieman of -vrouw die zelf heeft ervaren hoe pijnlijk het spul is, zal terughoudender zijn om het tegen anderen te gebruiken. Bovendien is het goed om de straat op te gaan als ervaringsdeskundige. Mocht je per ongeluk pepperspray in je gezicht krijgen, dan weet je als agent wel hoe je moet reageren.

Copyright © 2001 De Twentsche Courant Tubantia – alle rechten voorbehouden