IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 4. DE
HAVENS ALS AAN- EN DOORVOERROUTES VOOR ILLEGALE MARKTENJanuary 1, 1999
4. DE HAVENS ALS AAN- EN DOORVOERROUTES VOOR ILLEGALE
MARKTEN
De smokkel van drugs en andere illegale goederen houdt de
opsporingsdiensten van de haven Rotterdam al vele jaren bezig. In
1928 stelde de Rotterdamse politie een bijzondere opiumrecherche
in, die in vrij korte tijd vele arrestaties van smokkelaars op haar
conto kon schrijven. De toenmalige hoofdcommissaris van politie
Sirks voorspelde in dat verband dat de Rotterdamse haven een
belangrijk knooppunt van de internationale drugshandel zou worden.
Hij heeft gelijk gekregen, al zal hij de omvang daarvan nooit
hebben kunnen vermoeden. Zijn gelijk houdt echter niet in dat
alleen en uitsluitend Nederlandse havens voor de aan- en
doorvoer van illegale goederen en mensen worden gebruikt. Andere
zeehavens als Antwerpen, Marseille, Malaga, Singapore, New York en
Hamburg zijn eveneens in de aanvoerroutes opgenomen en via de
luchthavens van Londen, Zrich of Frankfurt wordt eveneens
gesmokkeld. Er mag echter worden aangenomen dat de Nederlandse
havens meer dan havens van andere landen worden gebruikt, omdat
daar de grootste legale goederen- en personenstromen samen komen.
De omvang van de smokkel wordt derhalve voor een belangrijk deel
bepaald door de omvang en de kwaliteit van de legale
transportfaciliteiten die deze havens bieden.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 3.2.
Criminaliteit op de luchthaven SchipholJanuary 1, 1999
3.2. Criminaliteit op de luchthaven Schiphol
De luchthaven Schiphol (inclusief Seceurop Schiphol) en de
Koninklijke Marechaussee die vanaf 1 januari 1994 voor de
politiezorg op Schiphol verantwoordelijk is, verklaren weinig last
te hebben van
criminaliteitsvormen als autokraak, autodiefstal, diefstal van
bagage van passagiers en zakkenrollerij. Schiphol heeft relatief
weinig met (veelvoorkomende) criminaliteit te maken. Gezien het
grote aantal dagelijks geparkeerde auto’s (ruim 80.000) is het
aantal van 135 (in 1993) en 185 (in 1994) ontvreemde auto’s
relatief laag. De meeste auto’s worden voor joy-riding gebruikt
(zie ook het deelrapport van Bruinsma over (vracht)autodiefstallen
in Nederland). De autodiefstallen vinden gespreid over het jaar
plaats en vertonen geen piek in bepaalde maanden. Van de autodieven
zijn er in 1993 twee en in 1994 vier verdachten door de Koninklijke
Marechaussee aangehouden. Van de op het terrein van Schiphol
geparkeerde auto’s worden er per jaar ongeveer 290 opengebroken.
Zowel voor 1993 als 1994 zijn er van diefstal uit of vanaf auto’s
292 aangiftes gedaan. Dit aantal is vermoedelijk een onderschatting
van het werkelijke aantal, omdat veel passagiers niet goed weten
waar zij op Schiphol aangifte moeten doen, of na een lange
vliegreis maar besluiten thuis aangifte te doen bij de plaatselijke
politie. De meeste autokraken (bijna de helft) worden gepleegd in
parkeergarage P9 die vrij dicht is gelegen bij de aankomst- en
vertrekhal van Schiphol. Veel voorkomende delicten op openbare
plaatsen met druk personenverkeer, zijn bijvoorbeeld zakkenrollerij
en bagagediefstal Noot . In 1993 werd in 1722 gevallen
aangifte gedaan door passagiers en bezoekers; in 1994 bedroeg dat
aantal 1209. Ook bij deze aantallen kan worden aangetekend dat de
officile aangiftes een klein deel van het werkelijke aantal beslaan
omdat veel mensen pas na verloop van tijd hun bagage missen of hun
papieren kwijt zijn. Bovendien denken veel mensen in eerste
instantie dat zij een en ander hebben verloren of dat bij het
inchecken de bagage in het verkeerde vliegtuig is terecht gekomen.
In dat geval wordt aangifte gedaan van vermissing, niet van
diefstal. In de aankomsthal vindt bijna de helft van de
bagagediefstallen plaats, maar ook in de vertrekhal zijn de volle
koffers en tassen een aantrekkelijk doelwit voor dieven. Volgens de
Koninklijke Marechaussee worden zakkenrollerij en bagagediefstallen
professioneel georganiseerd door groepen daders die internationaal
opereren. Zij zijn gedurende enkele dagen op een bepaalde
luchthaven in Europa actief om vervolgens naar een andere
luchthaven te vertrekken voordat de opsporingsdiensten en
veiligheidsbedrijven alert worden en actie ondernemen.
Internationale contacten tussen opsporingsdiensten in Europa
bevestigen dit patroon van internationaal professioneel opererende
dieven. Het internationale karakter van de criminele groepen blijkt
uit gegevens over het land van oorsprong van de daders die zijn
aangehouden. Van de 78 aanhoudingen in 1993 waren 21 daders uit
Peru afkomstig, 19 uit voormalig Joego-Slavi, 11 uit Marokko, 9 uit
Frankrijk, 3 uit Nederland en een enkeling uit andere landen. In
1994 zijn 82 aanhoudingen verricht terzake van zakkenrollerij en/of
bagagediefstallen. Hiervan blijken 19 daders afkomstig te zijn uit
ex-Joego-Slavi, 17 uit Peru, 10 uit Algerije 8 uit Marokko en 7 uit
Chili en Frankrijk. Deze dieven werken volgens de Koninklijke
Marechaussee veelal in groepen en maar in een enkel geval
solistisch. Het is zeer moeilijk een hele groep gezamenlijk aan te
houden, omdat het bewijs van medeplichtigheid meestal moeilijk is
te leveren.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 3.1.
Criminaliteit in de Rotterdamse havenJanuary 1, 1999
3. HET CRIMINALITEITSBEELD IN DE HAVENS
3.1. Criminaliteit in de Rotterdamse haven
De regiopolitie Rotterdam-Rijnmond heeft voor de waterwegen een
speciaal district, de rivierpolitie, gereserveerd. Deze
rivierpolitie vierde in 1995 haar 100-jarig bestaan. Het district
met een omvang van 280 formatieplaatsen is opgedeeld in drie
basiseenheden (Stad, Botlek en Europoort) en verzorgt daar de
basispolitiezorg. De arbeidsintensieve grensbewakingstaak valt ook
onder de rivierpolitie. De controle van de vele schepen wordt door
deze dienst verricht. Binnen de rivierpolitie houdt een kleine
eenheid zich bezig met
de lokaal ernstige criminaliteit en werkt daarbij samen met de
centrale recherche van Rotterdam-Rijnmond. Het werkterrein van de
rivierpolitie bestaat voor 40% uit waterwegen en voor het overige
uit havengerinteerde bedrijven. In het gebied zijn ruim 35.000
mensen werkzaam en dagelijks zijn circa 700 binnenschepen aanwezig
met daarop 2.100 bemanningsleden. De politie ter plekke heeft
echter niet alleen te maken met de beroepsvaart. Ook de
recreatievaart vergt in toenemende mate tijd.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 2.2.
De luchthaven SchipholJanuary 1, 1999
2.2. De luchthaven Schiphol
Schiphol realiseerde in 1993 in alle marktsegmenten van het
verkeer en vervoer van de tien grootste luchthavens in Europa de
hoogste groei. Schiphol neemt nu voor zowel passagiers, vracht als
vliegtuigbewegingen de vierde plaats in Europa in. In ditzelfde
jaar hebben ruim 21.2 miljoen passagiers van Schiphol gebruik
gemaakt. Het aantal vliegtuigbewegingen (starts en landingen)
bedroeg in 1993 bijna 260 duizend. Bovendien werd in 1993 bijna 776
duizend ton vracht door de lucht vervoerd. Daarnaast verwerkte
Schiphol meer dan 303 duizend ton vracht die door zogenaamde
airline-trucks werd aan- en afgevoerd. Het aantal bestemmingen dat
vanaf Schiphol rechtstreeks met lijndiensten te bereiken is bedroeg
in 1993 225. Nederland heeft voor het luchtvervoer een relatief
kleine thuismarkt (luchtvervoer met herkomst of bestemming
Nederland). Nederland heeft echter een relatief sterke positie op
de luchtvaartmarkt weten op te bouwen. Dit komt niet alleen doordat
in de loop der tijd veel landingsrechten zijn verworven, maar ook
door het omvangrijke transfervervoer op de luchthaven. In 1993
bedroeg dit 43 procent van het totale lijndienstvervoer (Ministerie
van Verkeer en Waterstaat, 1994).
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 2.1.
De Rotterdamse havenJanuary 1, 1999
2.1. De Rotterdamse haven
De aan- en afvoer over zee van goederen in West-Europa verloopt
via negen havens die liggen in de
Hamburg-Le Havre range. Rotterdam neemt onder de
goederenoverslaghavens de eerste plaats in, met een marktaandeel
van 44%. Mondiaal gezien staat Rotterdam op de vierde plaats in de
top 20 als het gaat om het overslaan van containers. Haar
uitstekende marktpositie heeft de haven van Rotterdam onder andere
te danken aan de centrale ligging in Europa; een grote
afvoercapaciteit naar het achterland via binnenvaart, wegvervoer,
pijpleiding en wellicht binnenkort ook per spoor; het relatief lage
zeehavengeld voor grote schepen; de hoge afvaartfrequentie en goede
kustvaartverbindingen en het grote aantal service-verlenende
bedrijven in de petrochemie in Rotterdam (GHR, Havenplan 2010).
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 2. DE
NEDERLANDSE ZEE- EN LUCHTHAVENSJanuary 1, 1999
2. DE NEDERLANDSE ZEE- EN LUCHTHAVENS
De Rotterdamse haven en de luchthaven Schiphol zijn nationaal de
belangrijkste overslagplaatsen. In de Rotterdamse haven in tonnage
gemeten, de grootste ter wereld, worden jaarlijks nabij de 300
miljoen ton goederen aan- en afgevoerd. Het goederenverkeer vindt
plaats in een gebied van 10.000 hectare, dat 40 kilometer lang is
en zich uitstrekt van Rotterdam tot aan de Noordzee. Jaarlijks
bezoeken nabij de 32.000 zeeschepen en een veelvoud aan
binnenvaartschepen de haven van Rotterdam. Behalve de Rotterdamse
haven bevinden zich in de regio rondom Rotterdam nog havens in
Schiedam, Dordrecht, Vlaardingen en Moerdijk (GHR, Havenplan 2010).
Door de omvangrijke bedrijvigheid, in de vorm van industrile,
distributie- en dienstverleningsactiviteiten, neemt Rotterdam
ongeveer de helft van de door de Nederlandse zeehavens gegenereerde
toegevoegde waarde voor zijn rekening (GHR, Trendrapport, 1994).
Samen met de luchthaven Schiphol, en de kleinere Rotterdamse
Airport, vormt de Rotterdamse haven de slagader van de
Noordeuropese goederenstroom. De oppervlakte van luchthaven
Schiphol beslaat 2.000 hectare. In 1992 bedroeg het aantal
passagiersbewegingen meer dan 19 miljoen (NV Luchthaven Schiphol,
1993); in 1994 bedroeg dat aantal 23 miljoen.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 1.
INLEIDINGJanuary 1, 1999
1. INLEIDING
Nederland is al eeuwen een handelsnatie bij uitstek. De
dienstensector is niet voor niets een van de belangrijkste
economische sectoren en nog steeds sterk in ontwikkeling. Het
Nederlandse transportwezen neemt in Europa maar ook daarbuiten een
belangrijke plaats in. De omvang van het vrachtvervoer op de weg,
per trein, via de lucht en per binnenscheepvaart en die van het
personenvervoer per trein, per auto(bus) en per vliegtuig, maken
Nederland tot een vooraanstaand transportland. Ons land kent twee
belangrijke transportknooppunten waar uit de hele wereld goederen
en personen samen komen: de Rotterdamse haven en de luchthaven
Schiphol. Miljoenen tonnen aan goederen worden elk jaar weer naar
de Rotterdamse haven en het vliegveld Schiphol getransporteerd en
ongeveer 23 miljoen mensen maken gebruik van de luchthaven als
eerste tussenstop voor vervoer naar elders dan wel als
eindbestemming.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol –
LITERATUURJanuary 1, 1999
LITERATUUR
Algemene Rekenkamer, Koninklijke Marechaussee Schiphol,
Den Haag, Algemene Rekenkamer, 27 juni 1995, H. A. W. van den
Berge, De verdeling van politietaken en bevoegdheden op de
luchthaven Schiphol, NPA (scriptie), Apeldoorn, 1978.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 6.
SAMENVATTING EN CONCLUSIESJanuary 1, 1999
6. SAMENVATTING EN CONCLUSIES
De geografische ligging van Nederland heeft gevolgen voor de
aard en de omvang van de georganiseerde
misdaad in Nederland. De uitstekende transportverbindingen en de
aanwezigheid van enkele vitale transportknooppunten van diverse
internationale handelsroutes, de haven Rotterdam en de luchthaven
Schiphol, bieden internationale smokkelaars de mogelijkheid hun
illegale waar naar de gewenste plaatsen te vervoeren. De
smokkelwaar, waaronder drugs, wapens, gestolen auto’s, gevaarlijk
afval, bedreigde plantensoorten, is verstopt in de massale
goederenstromen die in beide havens dagelijks samenkomen. Er wordt
door de (inter)nationale georganiseerde misdaad geprofiteerd van de
overslagfaciliteiten van de grootste haven ter wereld en van een
van de belangrijkste vliegvelden in Europa.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 5.2.
De luchthaven SchipholJanuary 1, 1999
5.2. De luchthaven Schiphol
In het vorige hoofdstuk heb ik laten zien dat drugsmokkelaars
ook het vliegtuig als transportmiddel inzetten om hun illegale waar
naar de plaats van bestemming te (laten) vervoeren. Het aantal
koeriers dat op Schiphol met drugs (meestal cocane) wordt
aangehouden, is een indicatie voor de omvang van het gebruik door
drugsmokkelaars van een internationaal vliegveld. De hoeveelheid in
beslag genomen drugs is een andere aanwijzing voor de omvang en de
aard van de smokkel van drugs.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 5.1.
De Rotterdamse havenJanuary 1, 1999
5. GEORGANISEERDE MISDAAD IN DE HAVENS
5.1. De Rotterdamse haven
In zijn boek over georganiseerde misdaad beschrijft Abadinsky
(1991) de situatie dat in New York de haven in handen was gekomen
van de Five Points Gang, een Italiaanse bende waarvan onder
andere Al Capone en Lucky Luciano nog lid zijn geweest. De bende
bestond uit ongeveer 1.500 man en stond onder leiding van Paul
Kelly Noot . Kelly startte in Harlem een
‘vakbond’ voor de levering van arbeidskrachten (een koppelbaas
zouden wij nu zeggen) en met behulp van zijn bendeleden schopte hij
het tot vice-president van de International Longshoremen’s
Association (ILA). Dit was de grootste vakbond van de
havenarbeiders. Met behulp van het legioen van arme en ongeschoolde
Italiaanse arbeiders die hij via de ILA aan een baantje hielp en
met het geweld van zijn criminele groep kreeg hij de greep op de
kades van East Side, Brooklyn en van New Jersey: “Loansharking,
large-scale pilfering, smuggling, and deals with employers eager
for ‘labor peace’ enriched the criminals who dominated the
waterfront. The Presidents’s Commission notes that the ‘necessity
for speed, plus the lack of rail connections to the piers, gave
rise to the coveted ‘loading’ racket, which involved moving cargo
from the peirfloor to waiting trucks. Since demand for cargo
loading was inelastic and dependent upon immediate need when ships
arrived, loading generated extraordinary profits and was a
principal incentive for organized crime to infiltrate the ILA.
Control waterfront labor and you control the waterfront”
(Abadinsky, 1991, p. 357-358).
lees meer
Bijlage IX – 4.3.2. De aard en omvang van
mensensmokkelJanuary 1, 1999
4.3.2. De aard en omvang van mensensmokkel Noot
De smokkel van mensen is voor criminele groepen aantrekkelijk om
meer redenen. De betalingen die van wanhopige mensen kunnen worden
verlangd zijn aanzienlijk. Doorgaans leggen mensen tussen de 5.000
en 20.000 gulden neer om naar een land te worden gesmokkeld. De
pakkans van smokkelaars is internationaal gezien zeer laag en de
straffen die op mensensmokkel staan zijn bescheiden te noemen. (In
Nederland is het fenomeen +mensensmokkel; aan de Koninklijke
Marechaussee toegewezen in het kader van haar grensbewakingstaak.)
Mensensmokkel vindt niet alleen via Schiphol plaats, maar ook via
de weg per auto(bus). Van de totale omvang van mensensmokkel schat
de Koninklijke Marechaussee dat een klein deel daarvan via Schiphol
gaat.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 4.3.
De luchthaven SchipholJanuary 1, 1999
4.3. De luchthaven Schiphol
4.3.1. De aard en omvang van smokkel van drugs
Om het opsporen van drugsdelicten in de passagierslijn beter te
organiseren is een samenwerkingsverband met de naam Schipholteam
opgericht bestaande uit leden van de Marechaussee en de douane post
surveillance Hoofddorp. Dit team heeft ook tot taak de nationale en
internationale opsporingsinstanties assistentie te verlenen. Het
team bestaat uit twee teamleiders, twee cordinatoren en 24
rechercheurs. De hoeveelheden onderschepte drugs zijn op Schiphol
beduidend lager dan in Rotterdam, voornamelijk in verband met het
feit dat containersmokkel in grotere hoeveelheden plaatsvindt. Werd
in Rotterdam in 1994
ruim 188.000 kilo aangetroffen, in Schiphol werd ruim 2.000 kilo
drugs onderschept. Kijken wij naar de soorten drugs die worden
ontdekt dan komt het volgende beeld naar voren.
Op Schiphol werd in het jaar 1994 ruim 705 kilogram
marihuana in beslag genomen (in 1993: 1.068) kg. Vergeleken
met de enorme hoeveelheden die in de Rotterdamse haven in
containers worden aangetroffen vallen deze kilo’s in het niet. Dit
bevestigt de veronderstelling dat in geval van marihuana, mede door
de omvang, vervoer over zee de meest gekozen vervoersvorm is. De
aangetroffen marihuana is afkomstig van landen als Nigeria en
Jamaica. In 1994 waren in 51 van de 66 smokkelzaken met betrekking
tot marihuana vluchten uit Nigeria betrokken. De meeste
aanhoudingen vinden plaats in de maanden april/mei en oktober en
december. In totaal zijn 35 (in 1993: 77) personen aangehouden
waarvan 12 Engelsen, 8 Nigerianen, 7 Nederlanders en 2 Jamaicanen.
De hashsmokkel via Schiphol kan worden vergeleken met die
van marihuana. In 1994 werd 496 kilo in beslag genomen (in 1993:
1.543 kg). De landen waarvan de hash afkomstig is, zijn Marokko,
India en Pakistan. Er zijn in 1994 59 (in 1993: 69) verdachten
aangehouden: uit Duitsland (11), Engeland (11), Marokko (10) en
Nederland (5).
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol – 4.2.
De Rotterdamse HavenJanuary 1, 1999
4.2. De Rotterdamse Haven
Zoals in de vorige paragraaf al is aangegeven krijgt een
internationale zeehaven te maken met smokkel van allerhande
goederen. Door de pre-occupatie van de Nederlandse
opsporingsdiensten met drugs gaat de aandacht voornamelijk uit naar
drugssmokkel. Daarover zijn ook de meeste gegevens aanwezig. In de
Rotterdamse haven is door de opheffing van de centrale afdeling
verdovende middelen van de politie de opsporing en bestrijding van
drugssmokkel een taak geworden van de douane, waarbij de politie
indien nodig assistentie levert.
lees meer
IX – De zeehaven Rotterdam en de luchthaven Schiphol –
VOORWOORDJanuary 1, 1999
Gerben Bruinsma Universiteit Twente
VOORWOORD
De georganiseerde misdaad is voor de levering van goederen aan
illegale markten aangewezen op de beschikbare transportmiddelen. De
internationale smokkelroutes van drugs lopen ter land, ter zee en
in de lucht. Nadat de relatie tussen de georganiseerde misdaad en
het vervoer over de weg door Bovenkerk en Lempens uit de doeken is
gedaan, wordt de aandacht nu gericht op het vervoer over zee en
door de lucht. Deze empirische studie gaat over de rol die onze
belangrijke havens in dat vervoer spelen: de zeehaven Rotterdam en
de luchthaven Schiphol.
lees meer
<< oudere artikelen nieuwere artikelen >>