Openbaar verhoor enqutecommissie
Opsporingsmethoden
Verhoor 30
28 september 1995
Stenografisch verslag van het openbare verhoor van de
parlementaire
enqutecommissie opsporingsmethoden op
donderdag 28 september
1995 in de vergaderzaal van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal te Den
Haag
Verhoord wordt de heer W.H. Woelders
Aanvang 12.15 uur
In dit onderdeel van de rapportage wordt ingegaan op de activiteiten die de CID Haarlem/RCID Kennemerland heeft verricht tussen 1990 en 1996 in samenwerking met een vruchtesapfabrikant, die in dit rapport wordt aangeduid als Sapman.
In april 1995 meldde Sapman zich bij de CRI en verklaarde vanaf eind 1991 contact te hebben met Van Vondel en later ook met Langendoen. Aan Van Vondel verstrekte Sapman vanaf eind 1991 informatie over de produktie van vruchtesapconcentraten in Marokko en het vervoer van dit produkt naar Nederland. Nadat Sapman in 1992 een vruchtesapfabriek in België was begonnen, leerde hij begin 1993 Langendoen, eerst onder zijn pseudoniem, kennen. In deze rapportage zal niet de naam waarvan Langendoen gebruik maakte genoemd worden. Die naam wordt aangeduid met ‘Alias’. Op verzoek van Van Vondel en Alias richtte Sapman begin 1994 de vruchtesapfabriek Delta Rio in Ecuador op. Ondanks dat Van Vondel en Langendoen, aldus Sapman, miljoenen guldens in zowel de fabriek in België als in Delta Rio hadden geïnvesteerd moest Delta Rio van Langendoen en Van Vondel in september 1994 gesloten en verkocht worden. Sapman, die deze beslissing niet kon begrijpen, begon wantrouwen ten opzichte van Van Vondel en Langendoen te krijgen. Hij lichtte vervolgens de CRI in. Door de CRI werd Sapman, na een korte oriëntatie, in contact gebracht met de rijksrecherche.
Tijdens het onderzoek van de rijksrecherche zijn de verklaringen van Sapman, waar mogelijk, gecontroleerd en is onderzocht of en zo ja, waarom Van Vondel en Langendoen de fabriek in België financieel hebben gesteund en Delta Rio in Ecuador hebben laten oprichten.
In het kader van het onderzoek dat het Fort-team heeft ingesteld naar het functioneren van de CID van het regionale politiekorps Kennemerland in de periode van 1990 tot heden werd eveneens de betrokkenheid van de genoemde dienst onderzocht met betrekking tot een zogenoemd XTC-traject.
De nu bij de Tweede Kamer ingediende ‘Regels met betrekking tot de inlichtingen- en veiligheidsdiensten alsmede wijziging van enkele wetten (Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 1987) oftewel de ‘nieuwe WIV’ vindt zijn ontstaan in enkele schandalen. In 1984 bracht een inbraak van de actiegroep Onkruit aan het licht dat de Militaire Inlichtingendienst op grote schaal burgers bespiedde. Een door enkele van deze burgers vervolgens aanhangig gemaakte procedure leidde tot een veroordeling van de Nederlandse staat bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Geconstateerd werd dat de Nederlandse wetgeving over de diensten onvoldoende garantie bood voor de privacy van de Nederlanders. Tien jaar later werd de Inlichtingendienst Buitenland (IDB) opgeheven nadat medewerkers van de dienst via het Financieel Dagblad een complete mestvaalt van schandalen op straat hadden gekieperd. Tenslotte constateerde de parlementaire Enquêtecommissie over de opsporingsmethoden dat informatie van de inlichtingendiensten regelmatig op ongecontroleerde wijze in het opsporingsproces van justitie terecht kwam.
De nieuwe WIV maakt geen schoon schip met de dubieuze praktijken waaraan de inlichtingendiensten zich in het verleden schuldig hebben gemaakt. De aanpassing aan de behoeften van de veiligheidsdiensten van grondwetsartikelen die de privacy van burgers moeten beschermen, lijkt een opmaat voor de nieuwe wetgeving. De bescherming van de burgerrechten en de democratische controle leggen het andermaal af tegen het belang van deze diensten.
Kraaienpoten op een taxibaan van Schiphol – de (luchtvaart)autoriteiten zwegen liever over deze gevaarlijke sabotageactie. Want de geniepige pinnen op het asfalt waren bedoeld om de banden van vertrekkende en binnenkomende vliegtuigen te vernielen. De gevolgen daarvan laten zich raden.
De Binnenlandse Veiligheidsdienst houdt radicale milieuactivisten verantwoordelijk voor het strooien van de kraaienpoten op 23 januari 1996. De BVD infiltreerde daarom zelfs de – brave – Vereniging Milieudefensie om de dader(s) te ontmaskeren. Dat is niet gelukt.
De heer Dittrich (D66)
Mevrouw de voorzitter! De Koerdische arbeiderspartij PKK die in Turkije een gewapend conflict uitvecht met de Turkse overheid, zou jonge mensen – tieners nog – in Nederland en België in trainingskampen opleiden tot guerrilla, tot strijder voor de PKK. Deze informatie is afkomstig van de Duitse politiecommissaris Claus Schmidt uit Hannover. Hij zegt over aanwijzingen te beschikken dat de tieners – een meisje van 15 en twee jongens van 17 – uit Duitsland naar Nederland zijn gebracht. Zij worden sinds september in Duitsland vermist en zij zouden hier in Nederland in een trainingskamp worden klaargestoomd voor de strijd tegen Turkije, tegen de uitdrukkelijke wil van hun ouders in. De ouders durven geen aangifte van hun vermissing te doen uit angst voor gewelddadige represailles van de PKK.
Uit : VD-Amok-special over inlichtingendiensten
De nu bij de Tweede Kamer ingediende ‘Regels met betrekking tot de inlichtingen- en veiligheidsdiensten alsmede wijziging van enkele wetten (Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 1987) oftewel de ‘nieuwe WIV’ vindt zijn ontstaan in enkele schandalen. In 1984 bracht een inbraak van de actiegroep Onkruit aan het licht dat de Militaire Inlichtingendienst op grote schaal burgers bespiedde. Een door enkele van deze burgers vervolgens aanhangig gemaakte procedure leidde tot een veroordeling van de Nederlandse staat bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Geconstateerd werd dat de Nederlandse wetgeving over de diensten onvoldoende garantie bood voor de privacy van de Nederlanders. Tien jaar later werd de Inlichtingendienst Buitenland (IDB) opgeheven nadat medewerkers van de dienst via het Financieel Dagblad een complete mestvaalt van schandalen op straat hadden gekieperd. Tenslotte constateerde de parlementaire Enquêtecommissie over de opsporingsmethoden dat informatie van de inlichtingendiensten regelmatig op ongecontroleerde wijze in het opsporingsproces van justitie terecht kwam.
Deze ontwikkelingen maakten een nieuwe wet onvermijdelijk. Het lijkt er nu echter op dat men van de nood een deugd maakt door de diensten een gigantische uitbreiding van bevoegdheden te geven en de bestaande bescheiden openbaarheid rond hun reilen en zeilen nog verder te beperken. Een overwegend geheim werkende controlecommissie zal daar weinig tegenin kunnen brengen. In het onderstaande overzicht wordt per wetsartikel vastgesteld wat er gaat veranderen als de voorstellen van de regering worden aangenomen. De tekst van de wetsartikelen zelf is cursief gedrukt.
lees meer
Uit : VD-Amok-special over inlichtingendiensten
De nieuwe WIV maakt geen schoon schip met de dubieuze praktijken waaraan de inlichtingendiensten zich in het verleden schuldig hebben gemaakt. De aanpassing aan de behoeften van de veiligheidsdiensten van grondwetsartikelen die de privacy van burgers moeten beschermen, lijkt een opmaat voor de nieuwe wetgeving. De bescherming van de burgerrechten en de democratische controle leggen het andermaal af tegen het belang van deze diensten. lees meer
Vrij Nederland
Kraaienpoten op een taxibaan van Schiphol – de (luchtvaart)autoriteiten zwegen liever over deze gevaarlijke sabotageactie. Want de geniepige pinnen op het asfalt waren bedoeld om de banden van vertrekkende en binnenkomende vliegtuigen te vernielen. De gevolgen daarvan laten zich raden.
De Binnenlandse Veiligheidsdienst houdt radicale milieuactivisten verantwoordelijk voor het strooien van de kraaienpoten op 23 januari 1996. De BVD infiltreerde daarom zelfs de – brave – Vereniging Milieudefensie om de dader(s) te ontmaskeren. Dat is niet gelukt. lees meer
De Nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
Ravage
16 juni 1994 is een dag die geschiedenis maakte in de wereld van de Nederlandse inlichtingendiensten: die dag werd een barstje geschoten in de dikke muren van het bolwerk van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Door een uitspraak van de Raad van State bleek het mogelijk om, onder voorwaarden, inzage te krijgen in gegevens die de BVD verzameld had. Dit had verstrekkende gevolgen. De uitspraak van de Raad van State was namelijk op zijn beurt weer gebaseerd op een uitspraak van het Europese Hof van de Rechten van de Mens (EHRM) uit 1993. En deze uitspraak stelde strenge eisen aan wetgeving op het gebied van bevoegdheden van inlichtingendiensten en op het gebied van controle op deze bevoegdheden. Hierdoor was het onmogelijk geworden voor inlichtingendiensten om verder ongecontroleerd hun gang te gaan, zoals de praktijk tot op dat moment was.
Nadat de eerste paniek enigszins weggeëbd was, besloot de regering tot een korte periode van bezinning. Deze bezinning leidde uiteindelijk tot de beslissing om een nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV) te schrijven. Het wetsontwerp is nu klaar en in de eerste week van April aan de Tweede Kamer gestuurd. De WIV zal waarschijnlijk aan het einde van 1998 of het begin van 1999 besproken worden in het Parlement.
Dit artikel laat zien wat er door de nieuwe WIV verandert. lees meer
‘Dit wetsartikel legitimeert politieke vervolging in Europa’ zegt advocaat Marq Wijngaarden. Het bestuurslid van de Coornhert Liga is verontrust over de voorgenomen uitbreiding van artikel 140 op Europees niveau: ‘Ook actiegroepen, vakbonden en pressiegroepen kunnen op deze manier gecriminaliseerd worden’. De Raad van Ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie van de Europese Unie (de JBZ-Raad) besprak donderdag 19 maart een voorstel om de strafbaarstelling van lidmaatschap van een criminele organisatie uit te breiden. Met een beroep op de bestrijding van de georganiseerde misdaad vallen voortaan ook pogingen tot beïnvloeding van de staat onder de strafbaarheid. Dit voorstel heeft vergaande invloed op de Nederlandse wetgeving. lees meer
‘Dit wetsartikel legitimeert politieke vervolging in Europa’ zegt advocaat Marq Wijngaarden. Het bestuurslid van de Coornhert Liga is verontrust over de voorgenomen uitbreiding van artikel 140 op Europees niveau: ‘Ook actiegroepen, vakbonden en pressiegroepen kunnen op deze manier gecriminaliseerd worden’. De Raad van Ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie van de Europese Unie (de JBZ-Raad) besprak donderdag 19 maart een voorstel om de strafbaarstelling van lidmaatschap van een criminele organisatie uit te breiden. Met een beroep op de bestrijding van de georganiseerde misdaad vallen voortaan ook pogingen tot beïnvloeding van de staat onder de strafbaarheid. Dit voorstel heeft vergaande invloed op de Nederlandse wetgeving.
Eerder schreef Jansen en Janssen een artikel over de voorstellen om artikel 13 van de Grondwet (het brief- en telefoongeheim) te wijzigen. Daarmee zou het voor politie en inlichtingendiensten eenvoudiger worden om het briefgeheim te schenden en zou e-mail net zo openbaar worden als een ansichtkaart.
Over deze voorstellen ontstond in de media, in de politiek en in de juridische vakpers zoveel commotie dat de Ministers Sorgdrager en Dijkstal zich genoodzaakt zagen een aanvullende nota uit te brengen. De gevolgen van deze nota worden hieronder besproken.
Inmiddels gaan de ontwikkelingen echter al weer een stap verder. Zonder dat de grondwetswijziging nog maar door de Tweede Kamer is, is de eerste wet die gebruikt maakt van deze komende wijziging al naar de Kamer gestuurd: De Wet Computercriminaliteit 2. Verder wordt op korte termijn de nieuwe Wet op de Telecommunicatie behandeld. Ook op de gevolgen van deze twee wetsvoorstellen zullen we in het kort ingaan.
Eerder schreef Jansen en Janssen een artikel over de voorstellen om artikel 13 van de Grondwet (het brief- en telefoongeheim) te wijzigen. Daarmee zou het voor politie en inlichtingendiensten eenvoudiger worden om het briefgeheim te schenden en zou e-mail net zo openbaar worden als een ansichtkaart.
Over deze voorstellen ontstond in de media, in de politiek en in de juridische vakpers zoveel commotie dat de Ministers Sorgdrager en Dijkstal zich genoodzaakt zagen een aanvullende nota uit te brengen. De gevolgen van deze nota worden hieronder besproken. lees meer