De hardliners in het islamdebat lijken vergeten te zijn dat de wereld complexer in elkaar zit en niet lijkt op de wereld van films als the lord of the rings. Goed en slecht zijn diffuser dan ‘goeden’ plegen te proclameren. De zaak van Jamil al-Banna, een 55 jarige Jordaanse vluchteling in het Verenigd Koninkrijk, onderstreept de diffuse werkelijkheid van terrorismebestrijding. Zonder bewijs worden mensen opgepakt, gemarteld en jaren vastgehouden. Nu is het te simpel om te zeggen dat Osama Bin Laden gewonnen heeft, zoals sommige tegenstanders van anti terrorisme maatregelen beweren. Nee, de zaak van al-Banna toont iets anders aan. De ‘ander’, hij of zij die niet tot ‘onze’ groep behoort, is potentieel verdacht. Na verdenking volgt straf, waarbij een inhoudelijke toetsing wordt weggelaten of marginaal wordt uitgevoerd.
De beschuldigingen die Jamil al-Banna ten laste worden gelegd zijn fors. Hij zou met een ‘home-made electronic device’, – ‘it may be a timing device or could possible be used as some part of a car-based EID’ – (ambtsbericht MI5) in zijn handbagage op London Gatwick Airport een vliegtuig van Sierra National Airlines hebben willen betreden. Het apparaat is onderzocht en het blijkt een batterijlader te zijn en geen terroristische gadget.
Hij wordt er ook van beschuldigd de ‘financier’ van Abu Qatada te zijn. Abu Qatada is een Jordaanse imam uit London die sinds augustus 2005 op verdenking van betrokkenheid bij terrorisme wordt vastgehouden. Jamil al-Banna leefde met zijn vrouw en vijf kinderen van de bijstand in Engeland. Hij komt uit Jordanië en heeft sinds 1994 een vluchtelingenstatus in het Verenigd Koninkrijk. Tijdens het militaire tribunaal in Guantánamo Bay gaf hij eerlijk toe dat hij zwart had bijgeklust als automonteur om in het onderhoud van zijn kinderen te voorzien.
Jamil al-Banna zou contacten onderhouden met Abu Qatada die door MI5 wordt beschreven als ‘the leading Islamist spiritual advisor in Europe with extensive links to a wide range of terrorist groups.’ Al-Banna en zijn collega en vriend Bisher al-Rawi, die samen met hem werd gearresteerd en ook meer dan vier jaar gevangen werd vastgehouden in Guantánamo Bay, zouden deel uitmaken van ‘Abu Qatada’s inner circle of associates.’ Jamil al-Banna ontkent niet dat hij Abu Qatada kent. Zij hebben allebei de Jordanese nationaliteit en zijn buren geweest toen Qatada begin jaren negentig in Pakistan les gaf aan een universiteit. Al-Banna geeft ook toe dat hij de vrouw van Qatada en diens zoon naar het onderduik adres van Qatada heeft gebracht. Bisher al-Rawi wees hem op een motor de weg aangezien al-Banna niet wist waar Qatada verbleef. Al-Rawi is na meer dan vier jaar zonder aanklacht uit Guantánamo Bay vrijgelaten. ‘It emerged that he had helped MI5 keep track of Qatada’ (The Guardian). Al-Rawi werd net als al-Banna gezien als ‘enemy combatant.’ Waarom de Amerikaanse overheid of MI5 meer dan vier jaar nodig hadden om uit te zoeken dat Bisher al-Rawi iets voor MI5 heeft gedaan blijft onduidelijk. Al-Rawi is duidelijk over zijn contacten met MI5. Hij zegt dat hij een flat heeft gezocht voor Abu Qatada toen die volgens de Britse overheid is gaan onderduiken in London eind 2001 en dat hij de Britse autoriteiten daarvan op de hoogte heeft gesteld. De houding van de Engelse overheid ondersteunt zijn verhaal. Enkele agenten van MI5 hebben namelijk al-Rawi ondervraagd in Guantánamo Bay, maar mochten van de Britse overheid niet getuigen tijdens het militaire tribunaal van al-Rawi.
Blijft de vraag waarom MI5 beide heren niet op Gatwick Airport heeft gearresteerd en verhoord, toen de douane in de handbagage een ‘electronic device’ ontdekte. De heren werden drie dagen vastgehouden, terwijl het apparaat geen terroristengadget, maar een batterijoplader bleek te zijn. Dit in tegenstelling tot het feit dat veel kranten melden dat de heren vanuit Gambia met een ‘electronic device’ wilden terugkeren naar het Verenigd Koninkrijk. MI5 haalt zelfs in haar eigen ‘Out-Telegram’ (ambtsbericht MI5 naar een bevriende dienst) van 11 november 2002 aan dat Jamil al-Banna op 1 november 2001 is gearresteerd en op 4 november 2002 is vrijgelaten met een batterijlader als mogelijk ‘electronic device’.
Jamil al-Banna wordt uiteindelijk als top terrorist geportretteerd met banden met de GSPC (Groupe Salafiste pour la Prédication et le Combat) uit Algerije en FIT (Front Islamiste Tunisien) en zijn woning wordt beschreven als een ‘meeting place’ van deze groepen. Veel bewijs voor deze bewering werd, ook tijdens het militaire tribunaal in Guantánamo Bay niet gepresenteerd. Al-Banna wordt doorgezaagd over het bezoekje aan Abu Qatada, over het ‘electronic device’ en over een aanklacht van de Spaanse overheid over zijn lidmaatschap van een niet nader genoemde terroristische organisatie.
Nu zullen de hardliners in het islam debat beweren dat al-Banna zo slim is dat hij zowel de Britse, Amerikaanse, Spaanse en welke geheime dienst dan ook bij de neus neemt. Als dat waar is, zou de conclusie moeten zijn dat die diensten totaal niet functioneren. Toch lijkt het er eerder op dat MI5 Jamil al-Banna wilde straffen voor zijn weigering voor hen te werken als informant of om het land vrijwillig te verlaten. The Guardian publiceerde op 4 april 2007 het verslag van het gesprek dat Jamil al-Banna op 31 oktober 2002 had met een MI5 agent en een agent van de Metropolitan police. Uit het gesprek, dat bij al-Banna thuis plaatsvond, wordt duidelijk dat zij alles van hem weten. Ze stellen dat hij contacten heeft met ‘members of the extremist community.’ Al-Banna zegt zelf dat hij niet deelneemt aan terroristische activiteiten en ook niet gelooft dat zijn vrienden dat doen. Tegen het eind van het gesprek wordt de intentie van het gesprek duidelijk. Al-Banna heeft een aanvraag tot nationalisatie gedaan en vraagt naar de stand van zaken. ‘I (MI5 agent) returned to the choice which he (Jamil al-Banna) could make: he could either continue as at present, with the risks that entailed, or he could start a new life with a new identity, new nationality, money to set himself up in business and to provide for his family, and an opportunity to move to a Muslim country where his children could be brought up away from the bad influences in western society. He asked if I wanted him to leave the UK. I told him that that would be for him to decide but that I could help him if that was what he wanted. He said that his children were being brought up as British nationals, going to normal English schools, his life was now in [the] UK,’ staat in het rapport van de MI5. ‘With the risks that entailed’ klonken in 2002 mysterieus, maar enkele dagen later waren ze bittere werkelijkheid. Na een gemist vliegtuig door de meegenomen batterijlader vertrekken al-Banna en al-Rawi naar Gambia. Zij nemen deel aan een project voor het opzetten van een pindaoliefabriek. Bij aankomst in Gambia moeten de mannen wachten op de apparatuur die zij in containers hebben gestuurd naar Gambia. De apparatuur wordt onderzocht op wapens en explosieven. De mannen worden door de Gambiaanse geheime dienst op 8 november 2002 gearresteerd op verdenking van banden met al Qaida. Zij worden vervolgens ‘ontvoerd’ door Amerikanen en belanden via Afghanistan (Bagram airbase) in Guantánamo Bay. De omschrijving die al-Banna gaf van de mensen die hem ontvoerden komt overeen met de zogenoemde rendition eenheid van de CIA. De mannen waren helemaal in het zwart gekleed, waarbij ze ook een zwarte bivakmuts dragen. Ook de vluchtgegevens van de Gulfstream N379P, een vliegtuig dat ook deel uit zou maken van het CIA rendition programma, geven aan dat die op de dag van de arrestatie van al-Banna en al-Rawi zich op Banjul Airport in Gambia bevonden. Op Bagram Airbase zouden de mannen zijn gemarteld tijdens hun ondervragingen. (o.a. The Sunday Times)
De ware bedoeling achter de ontvoering van Jamil al-Banna blijft duister. Volgens zijn Amerikaanse advocaat Brent Mickum hebben de Amerikanen hem geregeld verhoord over Qatada en hem geld en een verblijf in de Verenigde Staten geboden voor zijn getuigenis tegen de imam. Zijn Britse advocaat Clive Stafford Smith wijst op verhoren die in december 2005 zijn vrijgegeven door het Pentagon. ‘Why are you angry at America? It is your government, Britain, the MI5, who called the CIA and told them you and Bisher [al-Rawi] were in Gambia and to come and get you,’ vraagt een Amerikaanse officier aan al-Banna. Uit deze verhoren ontstaat de indruk dat de Amerikanen het vuile werk voor de Britten hebben opgeknapt.
De vraag of Jamil al-Banna nu wel of niet een gevaar is voor de samenleving, is al lang niet meer interessant. De geheime diensten, overheden en alle organen die meewerken aan een systeem dat willens en wetens mensen laat ‘verdwijnen’ is veel gevaarlijker. De Britse overheid wil niets voor dhr. Al-Banna doen omdat hij geen Brits staatsburger is. Mr Mullin, parlementslid voor Sunderland South, en tevens voormalig minister voor Afrika in de Labour regering van Tony Blair tot mei 2005 stelde: ‘It [British government] may not have a legal obligation but it has a moral obligation given that we played a part in putting them into Guantánamo Bay,” he said. “They will rot there until someone pulls their finger out,’ (The Guardian van 19 december 2005).
List of Individuals Detained by the Department of
Four years in Guantánamo – the man who said no to
MI5 ‘colluded with CIA’ over suspect sent to tortu
summarized detainee statement
Door de Associated Press verkregen documenten 1
Door de Associated Press verkregen documenten 2
Door de Associated Press verkregen documenten 3
Door de Associated Press verkregen documenten 4
Door de Associated Press verkregen documenten 5
Door de Associated Press verkregen documenten 6