Vier jaar geleden heb ik besloten een opleiding te gaan vol- gen. In mijn geboorteland heb ik een ingenieursopleiding afgerond. Het liefst had ik iets gedaan dat daar op aan sluit, maar dat mag niet. Ik mocht al geen full-time opleiding doen; die is gericht op doorstroming naar de arbeidsmarkt, en dat is in mijn situatie uitgesloten. Ik doe dus een deeltijd-oplei- ding. Mijn opleiding in Nederland loopt volgend jaar af; voor een vervolgopleiding kom ik niet in aanmerking, omdat ik geen defintieve status heb. Ik mag niet verder studeren. Als ik wel verder zou gaan, moet ik stage lopen. Daar moet ik een werk- vergunning voor hebben, die krijg ik niet. Voor mijn vrouw geldt precies hetzelfde.
Van mijn school begreep ik dat ik als die nieuwe wet er komt ook geen deeltijdopleiding meer mag doen. Ik raak ook mijn huis kwijt, en mijn uitkering. Mijn leraar heeft gezegd dat ik en mijn vrouw wel illegaal een deeltijdopleiding kunnen doen; ik weet niet of ik dat wil, je wordt dan zo afhankelijk van liefdadigheid van anderen, je hele gevoel van eigenwaarde gaat kapot. En dan is er nog een ander probleem; ik ben nu 34. Misschien duurt het nog wel twee jaar voordat ik toestemming krijg te blijven. In die jaren kan ik niks doen, en als ik dan wel weer wat mag doen ben ik 36. Dan ben ik voor het arbeids- buro te oud om ‘bemiddelbaar’ te zijn. Dan ben ik legaal maar mag ik geen full-time opleiding meer volgen omdat het arbeids- buro dat niet meer vergoed.
Voor onze dochter wordt het ook ingewikkeld. Zij wordt volgend jaar november 16. Eigenlijk doet zij het naar omstandigheden vrij goed, als je nagaat hoe moeilijk het voor haar moet zijn in deze onzekere situatie. Nu moet ze ook naar school, maar straks mag dat niet meer. Zij kan haar school dus niet afma- ken, maar raakt natuurlijk ook haar vriendjes en vriendinne- tjes kwijt. Ze heeft dan vijf jaar haar best gedaan, eigenlijk voor niets.
Ons zoontje moet volgend jaar naar de middelbare school. Hij kan heel goed meekomen, de school adviseert een VWO-opleiding, maar we denken dat we hem naar een MAVO sturen. Dan heeft hij in ieder geval nog een papiertje op zijn zestiende. Anders heeft’ie helemaal niets. Wat heb je nou aan vier jaar athe- neum?
We durven het niet aan om de gok te nemen dat we tussentijds een verblijfsvergunning krijgen. Mijn vrouw wil perse dat hij nog naar school gaat, voor de toekomst. Ik weet het nog niet. Als wij straks ons huis uitmoeten, moeten we bij vrienden gaan wonen. Dan vind ik het beter dat de politie niet weet waar wij wonen. De school moet onze zoon gaan kontroleren, en wie zegt dat de vreemdelingenpolitie er niet via de school achter komt waar wij wonen? Ik vind het risiko te groot. Volgens Nederland is het veilig in Iran. Onzin. We kunnen absoluut niet terug naar Iran.
Misschien moeten we onze kinderen zelf maar les gaan geven. Ik wil eigenlijk niet dat ze straks nog ergens geregistreerd staan. Ja, natuurlijk weet ik dat mijn zoon leerplichtig is. Maar waarom zou ik mij houden aan zo’n plicht als we straks officieel niet meer bestaan en geen rechten meer hebben? Waarom houdt Nederland zich niet aan zijn verplichtingen, waarom biedt het geen garanties op een veilig verblijf? Wat heeft mijn zoon aan een diploma als we worden teruggestuurd? Je kunt iemand toch niet verplichten zijn eigen leven in gevaar te brengen?
Vaak kan ik me niet meer concentreren op mijn studie, mijn motivatie is nu minimaal. Dat is bij mijn vrouw net zo. Ook onze dochter krijgt het steeds moeilijker. Ze begrijpt het niet; ik kan het haar niet uitleggen want ik begrijp het zelf ook niet.
Op school in Iran werd Nederland vaak als voorbeeld gebruikt voor landen met een grote tolerantie en demokratie. Ik moet na deze zes jaar eerlijk zeggen dat ik er steeds minder van merk. Ze hebben ons gedwongen te leven in een gevangenis zonder muren. We zijn veroordeeld zonder iets misdaan te hebben. Ik weet niet hoe het verder moet. We zien wel andere mensen die al een tijd illegaal zijn. Sommigen hebben het goed voor elkaar in Nederland, maar verdienen hun geld op een manier waar ik me voor zou schamen. Is dat het voorbeeld dat ik straks mijn kinderen moet geven?
(Bovenstaande verhalen zijn samengesteld op basis van door het Autonoom Centrum verzamelde voorbeelden uit de praktijk en een reeel te verwachten toekomstbeeld.)