Veel mensen, vooral degenen die de Tweede Wereldoorlog niet hebben meegemaakt, hebben weinig moeite met een identificatieplicht. Een dergelijke maatregel impliceert echter dat men tevens de mogelijkheden creëert voor agenten -of degenen die hiervoor worden aangewezen- dat een burger gefouilleerd mag worden, wanneer hij geen identiteitspapieren kan tonen. In het verlengde daarvan kunnen tassen en/of auto’s worden doorzocht. Tenzij de wetgever uitsluit dat zulke fouilleeracties naar aanleiding van het ontbreken van papieren tot de mogelijkheid gaan behoren. Vooralsnog lijkt het er niet op dat men deze mogelijkheid van fouilleren zal uitsluiten.

Als de identificatieplicht doorgaat, krijgen de bedenkers van het preventief fouilleren (waarbij gefouilleerd wordt zonder verdenking van een strafbaar feit), toch nog via de achterdeur een nieuwe inbreuk op de persoonlijke levenssfeer cadeau. Een actie waarbij preventief gefouilleerd werd, in de Rotterdamse Millinxbuurt, werd door de rechter onrechtmatig geacht.

De extra mogelijkheid tot fouilleren kan reeds nu worden gedestilleerd uit de huidige mogelijkheden. Indien een burger nu wordt staande gehouden of aangehouden in verband met een verdenking van het plegen of voorbereiden van een strafbaar feit kan een opsporingsambtenaar naar diens personalia vragen. Indien de verdachte weigert of zegt dat hij geen bewijsstukken bij zich draagt, kan er ter plekke een identiteitsfouillering plaatsvinden. De opsporingsambtenaar kan dan de kleding van de verdachte doorzoeken. Bovendien kan hij zijn tas en bagage in zijn auto doorzoeken. Dit alles naar aanleiding van een verdenking.

Indien men een identificatieplicht invoert, heeft dit alleen zin als het daaraan niet voldoen strafbaar wordt gesteld. Indien een niet-verdachte burger zich in die situatie niet kan identificeren, wordt men bij een identificatieplicht verdachte en kan in het verlengde van de huidige mogelijkheden een ieder worden gefouilleerd en eventueel worden aangehouden.

Naast de eerder genoemde mogelijkheid tot fouilleren bij de verdenking van een strafbaar feit kan nu al in bijzondere gevallen een niet-verdachte burger worden gefouilleerd. Echter dit zijn tot op heden situaties waaraan men zich kan onttrekken, bijvoorbeeld door niet meer naar bepaalde voetbalwedstrijden te gaan.

Ik onthoud mij van de vraag of de identificatieplicht is aan te bevelen maar vind wel dat de discussie daarover zuiver moet blijven en alle ingrijpende consequenties voor de persoonlijke levenssfeer vooraf helder dienen te zijn.