bits of freedom 25/06/2003
Het Rotterdams vervoerbedrijf RET gaat in september 2004 de Chipkaart
OV invoeren als betaalmiddel. Hierdoor verdwijnt de strippenkaart als
toegangsbewijs. Andere steden volgen in de loop van 2004 en 2005.
Volgens de planning zal eind 2006 de Chipkaart OV overal in Nederland
gebruikt worden in trein, tram en bus.
De opdrachtgever voor de Chipkaart OV is Trans Link Systems een
samenwerkingsverband van de NS, Connexxion en de gemeentelijk
vervoerbedrijven van de Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Het
East-West Consortium gaat het systeem voor de chipkaart bouwen. Het
Octopus chipkaartsysteem uit Hong Kong wordt daarbij als voorbeeld
genomen.
De reiziger moet de chipkaart zowel bij het in- als uitstappen langs
een kaartlezer halen. Aan de hand van de berekende route word een
bedrag van de kaart afgeschreven. Bussen en trams worden met GPS
(satelliet navigatie) uitgerust om zo instap en uitstap halte van de
reiziger te kunnen bepalen.
Het chipkaartsysteem wordt door de openbaar vervoerbedrijven om
verschillende redenen ingevoerd. De gegevens over het reisgedrag van
elke passagier kunnen worden gebruikt voor direct marketing. Ook de
verrekening tussen de bedrijven onderling wordt eenvoudiger. Tot slot
is het door het verdwijnen van de strippenkaart mogelijk om klaphekjes
op NS stations en metro in te voeren. Hierdoor wordt zwartrijden
bestreden.
Er komen drie soorten kaarten. Een zogenaamde ‘anonieme’ kaart die
geen persoonsgegevens bevat. Daarnaast is er een gepersonaliseerde
kaart die kan worden opgeladen en tot slot komen er abonnementskaarten
die vrij toegang geven, persoonsgegevens bevatten en niet kunnen
worden opgeladen.
Met de gepersonaliseerde kaart kan goedkoper worden gereisd dan met de
anonieme kaart. De reden die Trans Link daarvoor geeft is dat aan de
anonieme kaart extra kosten zijn verbonden. Een niet-oplaadbare
anonieme kaart kan niet worden hergebruikt en een oplaadbare variant
vereist de installatie van extra oplaadpunten. Maar dat argument gaat
slechts ten dele op omdat de oplaadpunten tevens dienen voor de
oplaadbare gepersonaliseerde kaarten. De woordvoerder van Trans Link
laat weten dat “de reiziger bepaalt welke kaarttypes er komen”. Of er
van marktwerking sprake zal zijn is de vraag omdat Trans Link de enige
aanbieder van chipkaarten voor het openbaar vervoer zal worden. De
vraag lijkt nu of het acceptabel is dat voor een grondrecht (privacy)
extra moet worden betaald.
Wat er na de invoering van de Chipkaart OV met de conducteurs gaat
gebeuren is niet duidelijk. Voor kaartcontrole in trein en metro
zullen na installatie van de klaphekjes zeker minder conducteurs nodig
zijn. De Amsterdamse wethouder van Verkeer, Mark van der Horst, heeft
bij de regionale zender AT5 daar wel een oplossing voor genoemd door
de invoering van de Chipcard OV in verband te brengen met meer
camera’s in het openbaar vervoer.
De invoering van een chipkaartsysteem voor het openbaar vervoer in
Helsinki heeft geleid tot felle kritiek van privacy organisaties. YTV,
de aanbieder van openbaar vervoer in Helsinki, heeft een Big Brother
Award gekregen van Electronic Frontier Finland voor een
persoonsgebonden chipkaart. Ook in Helsinki waren anonieme kaarten
alleen tegen een hogere prijs verkrijgbaar.
Trans Link Systems
Finse chipkaart