Primair gaat het, zoals altijd, over veiligheid. In het bovengenoemde spotje wordt als doemscenario genoemd dat er wel eens een traumahelikopter onderweg kan zijn en daar moet je natuurlijk met je drone ver uit de buurt blijven. In een ander spotje mag je de finish van de avondvierdaagse niet filmen omdat je met je drone minimaal 50 meter van een mensenmenigte weg moet blijven. Je zou maar op iemands hoofd neerstorten.

Beeldvorming

Veiligheid dus, maar er speelt meer mee. Waar sirenes klinken en mensenmassa’s samenkomen treed de politie op, en de politie is steeds gevoeliger voor haar eigen imago. Iedere burger met een camera en een youtube account kan beelden de wereld in helpen die soms simpelweg genant zijn en in andere gevallen leiden tot kamervragen.

Burgerjournalistiek is de nieuwe luis in de pels van politie en politiek. Waar er met gerenommeerde mediabedrijven afspraken te maken zijn over wat er in beeld wordt gebracht en hoe, genieten burgerjournalisten nog een hoge mate van onafhankelijkheid. Kennis is macht. De mogelijkheid om informatie te vergaren en te verspreiden speelt een belangrijke rol in het spel tussen burger en politiek. Met de opkomst van betaalbare cameradrones zal dit spel zich deels verplaatsen naar het luchtruim.

Alhoewel er veel ongemakkelijke beelden op het internet verschijnen is een vlogger met een camera in de hand voor de politie nog relatief goed te beheersen. De persoon wordt vaak staande gehouden, om identiteitsbewijs gevraagd of gesommeerd het gebied te verlaten. In sommige gevallen wordt de camera of smartphone uit de handen geslagen, in beslag genomen, of wordt de filmer simpelweg omringt door een overmacht aan agenten waardoor bijvoorbeeld een hardhandige arrestatie even verderop aan het oog wordt onttrokken. Cameradrones, daarentegen, zijn op dit moment door de politie nauwelijks tegen te houden. Je kunt ze niet staande houden, je kunt er ook moeilijk voor gaan staan en zelfs met de nieuwe extra lange wapenstok zijn drones niet makkelijk uit de lucht te slaan. Daarom zoekt de politie naar nieuwe methodes om drones uit te kunnen schakelen.

Het gevecht om het luchtruim

Begin dit jaar haalde de Nederlandse politie het nieuws met een proef om roofvogels in te zetten om ‘vijandige drones’ uit de lucht te kunnen grijpen. Een andere, minstens even bizarre methode om drones uit te schakelen omvat een door een kanon gelanceerd vangnet. Andere offensieve methoden die door verschillende overheden en beveiligingsbedrijven worden overwogen zijn de inzet vangevechtsvliegtuigen, hangende netten, lasers, en stoorzenders.

Als je het hebt over het gevaar van een drone boven een mensenmenigte, dan zijn geen van de bovenstaande methodes echt een oplossing. Als een drone in de weg vliegt van een traumahelikopter, dan is het laatste wat je wil dat oom agent met een schietnet aan de gang gaat. Laat staan dat je er een F16 bij haalt. Bovendien, hoe meer drones er tegelijkertijd in de lucht zijn, hoe moeilijker het wordt ze allemaal op een veilige manier uit te schakelen. Waarschijnlijk zal er dus eerder ingezet worden op stoorzenders en softwarematig afgedwongen no-fly zones.

No-fly zones

Op deze kaart van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is te zien in welke gebieden drones verboden of slechts beperkt toegestaan zijn. Onder andere Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn grotendeels no-fly zones. Naarmate de populariteit van drones toeneemt, zullen ook het aantal incidenten toenemen en zullen deze no-fly zones steeds strenger worden gehandhaafd.

Verschillende fabrikanten helpen de overheid hierbij een handje door zogenoemde Geo-Fencing te implementeren in de besturingssoftware van hun drones. Bij deze techniek kunnen overheden de GPS-coordinaten van no-fly zones doorgeven aan de fabrikanten, die er vervolgens softwarematig voor zorgen dat de drone dat gebied niet in kan vliegen. De drone zal automatisch omdraaien, of de motoren zullen simpelweg stoppen, alsof het toestel tegen een onzichtbare muur is aangevlogen.

Voor overheden en de politie is dit natuurlijk verreweg de makkelijkste oplossing. Drones worden automatisch op ruime afstand gehouden, en hoeven niet een voor een te worden uitgeschakeld met alle risico’s van dien. Er is niet zoveel fantasie voor nodig om een toekomst te zien waarin een agent via een appje op zijn smartphone een tijdelijke no-fly zone kan instellen, bijvoorbeeld omdat er een traumahelikopter gaat landen of simpelweg op momenten dat de pers even op afstand gehouden moet worden.

Vogelvrij

Het grootste bezwaar van geo-fencing is dat de bereidwillige medewerking van de fabrikanten nodig is. De software van drones zal doorlopend bijgewerkt moeten worden met de nieuwste no-fly coordinaten. Dit zal volledig automatisch moeten gebeuren, anders heb je ook nog eens de medewerking van de bestuurder van de ‘vijandige drone’ nodig om deze updates handmatig te installeren. De drones zullen in de toekomst dus waarschijnlijk continu in directe verbinding staan met de fabrikanten, waarbij GPS informatie en, waarom niet, ook de videobeelden doorgestuurd worden. Ook voor de fabrikanten geldt immers: kennis is macht.

Aan de andere kant zal er een beweging ontstaan van dronevliegers die, om uiteenlopende redenen, graag de baas blijven over hun eigen toestel. Zij zullen zelf drones in elkaar knutselen en de besturingssoftware herschrijven, hacken of aanpassen om te zorgen dat ze kunnen vliegen waar ze willen en filmen wat ze willen zonder dat iemand meekijkt of aan de knoppen zit. Als een algemene registratie van drones en het implementeren van geo-fencing straks verplicht wordt, zullen deze zelfgebouwde of aangepaste drones letterlijk vogelvrij worden verklaard.