Activisten en politie, justitie en inlichtingendiensten, het blijft een moeizame relatie… Het is als activist bijna onmogelijk om niet met hen in aanraking te komen. Dit boek geeft een inzicht in de verschillende diensten die er zijn, hoe ze werken en hoe je zo weinig mogelijk door ze lastig gevallen kunt worden. Ook is het een praktische handleiding voor je rechten in de bak, hoe een verhoor werkt en wat je kunt doen als een politie- of inlichtingendienst je benaderd. Niet om paranoia van te worden, maar juist om paranoia te vermijden. Dit boek is zeker niet alleen voor de jonge, beginnende activist bedoeld. De praktijk wijst uit dat ook de zogenaamde doorgewinterde actievoerder nog wel eens een steekje laat vallen. Je bent tenslotte nooit te oud om wat te leren…
Hallo! Wat zijn we daar aan het doen ?! De stem van agent Smits schalt door de straat, daar stond ik dan op heterdaad betrapt met een emmertje witkalk in mijn handen. Het is inmiddels meer dan 30 jaar geleden, maar toch denk ik er nog vaak aan, aan die roerige tijden. Want toen gebeurde het natuurlijk allemaal: de wereld stond op zn kop, er werden krenten uitgedeeld en ik deed, amper 20 jaar oud, een poging om een vredesteken te schilderen op de School met den Bijbel, als ik het me nog goed herinner.
Het boek dat je nu leest heeft een lange geschiedenis. Al meer dan 30 jaar informeren activisten elkaar over juridische en andere obstakels die het pad van de actievoerder kunnen kruisen. Gedonder met de prinsemarij, Over oppakken en vastzitten, De wondere wereld van snor, beton en TL, Het handboek tegen de smeris, Ken je rechten in de bak.
Iedereen die acties organiseert heeft een bepaald doel. Een doel dat op verschillende manieren bereikt kan worden. Een voorlichtingsavond, een demonstratie, een bezetting, een ingraving, een vastketening, een bevrijding, een bom, ga zo maar door.
Degene tegen wie de actie gericht is zal meestal niet al te blij zijn met de aandacht van een actiegroep. Of het nu de overheid is, het bedrijfsleven of individuen, allemaal zullen ze graag willen weten wie de actie organiseert en wat de plannen zijn. Alle mogelijke informatie over jou en je actiegroep kan voor hen van belang zijn. Dat geldt zeker als je strafbare feiten hebt gepleegd. Politie en justitie zullen hun best doen om de uitvoerders van bepaalde acties op te sporen.Dit hoofdstuk gaat er dan ook over hoe je problemen kunt voorkomen door zorgvuldig om te gaan met informatie en je acties goed te organiseren. Welke diensten op wat voor manier interesse hebben in informatie over jouw actie of actiegroep beschrijven we in een later hoofdstuk.
In oktober 1996, verklaard een 21-jarige Nijmegenaar, voor de gelegenheid Eric genaamd, tegen zijn BVD-runners dat hij niet langer voor hen wil werken. Op dat moment heeft hij vier maanden voor hen informatie verzameld. Hieronder een verslag.
In oktober 1993 gaat Eric psychologie studeren in Nijmegen. Een tijdje later wordt hij op een feestje van een vriend gevraagd of hij geen zin heeft lid te worden van de Nijmeegse Politiekapel. Dit is niet ongebruikelijk : er zijn meer burgers die bij de kapel spelen. Eric vindt dit wel wat en doet vanaf dat moment mee aan de repetities in de sportzaal van het hoofdbureau aan het Mariënburg.
In het vorige hoofdstuk heb je kunnen lezen hoe je enigszins veilig met gevoelige informatie om kunt gaan. Naast de tips die we daar geven helpt het ook om inzicht te hebben in de manier waarop politie en inlichtingendiensten achter jouw informatie aan zitten. Een belangrijke bron van informatie voor hen vormen gesprekken met actievoerders, het werven van informanten en zelf actief infiltreren.
Als activist kan je in aanraking komen met verschillende politie- en inlichtingendiensten. Daarnaast zijn er ook nog particuliere beveiligers in verschillende soorten en maten.
In veel gevallen zal je met de gewone politie te maken krijgen. Zij zijn over het algemeen als eerste ter plekke om de situatie in ogenschouw te nemen, om de orde te bewaken of om je te arresteren. Over je rechten en plichten die je daar bij hebt kun je elders in dit boek meer lezen.
Ja, dan heb je dus alles goed voorbereid, je hebt echt aan alles gedacht, en toch sta je daar tussen twee agentjes die er niet echt uitzien alsof ze zich bij je actie gaan aansluiten
Dit hoofdstuk is onderverdeeld in twee stukken. Het eerste deel beschrijft min meer formeel wat je rechten en plichten zijn als je opgepakt bent, hoe lang ze je vast kunnen houden enzovoort. De tweede helft gaat in op hoe het is (of kan zijn) in een politiecel of Huis van Bewaring.
De verdachte werd medegedeeld dat zij niet tot antwoorden verplicht is. De verdachte gaf geen antwoord op onze vragen. Zij wilde totaal niet praten. Na het stellen van een vraag reageerde zij daarop door te glimlachen. De verdachte wilde hiermee kennelijk duidelijk maken dat zij niet wenste mee te werken aan het onderzoek.
Actievoeren mag, maar dan wel binnen de bestaande regels. Wie daar maar een klein beetje buiten treedt komt al gauw in aanraking met politie of justitie. Over het algemeen hebben actievoerders te maken met dezelfde wetten en regels als iedere Nederlander. Zorg in ieder geval dat je daar van op de hoogte bent als je een actie organiseert.
De politie heeft meer manieren om een zaak rond te krijgen dan (getuige)verhoren en de verklaringen van politiemensen. Ze kunnen ook hun toevlucht nemen tot bijvoorbeeld technisch onderzoek, observatie en afluisteren. Technisch onderzoek wordt vrij veel gebruikt, zo staat na de doorsnee inbraak meestal de technische recherche voor de deur, die dan onderzoekt of er vingerafdrukken, voetsporen en gereedschapssporen zijn. Uitgebreid technisch onderzoek, waarbij gelet wordt op elke splinter, stofje, vezeltje of speeksel, wordt alleen gebruikt in de zwaardere zaken. In dat soort zaken wordt ook regelmatig gebruik gemaakt van afluisteren en observatie. De laatste twee methoden worden ook door inlichtingendiensten gebruikt met een ander doel: informatie verzamelen. Afluisteren wordt besproken in een apart hoofdstuk, de overige opsporingsmethoden komen hier aan bod.
In april 1993 meldt P. zich bij de politie van Venlo en bekent de voorgaande drie jaar vijftien maal brand te hebben gesticht. Zijn besluit om zich bij de politie te melden is het gevolg van een uitzending van het programma Opsporing Verzocht de dag ervoor. In deze uitzending werd een video-opname getoond waarin duidelijk te zien was dat P. brand sticht in het Jammerdal, een natuurgebied tussen Venlo en Tegelen. In dit gebied wordt op grootschalige manier zeeklei gewonnen, wat van het natuurgebied weinig meer overlaat dan een enorm gat. Deze natuurvernietiging gaat P. zeer aan het hart, evenals vele duizenden andere Venloërs, en hij besluit hiertegen in actie te komen door graafmachines en transportbanden in het gebied in brand te steken. Het bedrijf dat de afgravingen doet besluit een beveiligingsbedrijf in de arm te nemen om de dader(s) te achterhalen. Het beveiligingsbedrijf plaatst cameras in het gebied en uiteindelijk zal P. hierdoor tegen de lamp lopen.
Veel activisten willen de wereld uitleggen waarom ze een actie gedaan hebben. Meestal gebeurt dat via de pers. Dit kan op meerdere manieren, de meest gebruikte zijn het opsturen of faxen van een persverklaring, en het telefonisch opeisen van een actie met een (meestal korte) verklaring. Ook komt het voor dat activisten hun actie via een interview op radio of televisie, vaak vermomd en / of met vervormd stemgeluid, opeisen. De laatste jaren is daar de mogelijkheid om een verklaring via de computer te versturen nog bij gekomen. Dit hoofdstuk gaat niet over activisten of actiegroepen die hun acties in alle openheid voeren en via allerlei kanalen hun verhaal kwijt kunnen (zoals Milieudefensie en Greenpeace), maar over actievoerders die anoniem willen blijven. Dit hoofdstuk hangt samen met het hoofdstuk over opsporingsmethoden. Sommige onderwerpen, zoals het opeisen via de computer, worden hier daarom kort behandeld.
In mei 1999 werd milieu-activiste G. tot veertien maanden cel, waarvan tien onvoorwaardelijk, veroordeeld. Zij werd er van verdacht als lid van het Milieu Bevrijdings Team (MBT) verschillende sabotage- en vernielingsacties te hebben gepleegd tussen 1993 en 1996. Deze acties werden gepleegd bij verschillende autobedrijven, vliegveld Eelde en de Johannes Postkazerne in Steenwijk en opgeëist door het MBT.
Sommige mensen in de beweging hebben volgens mij het idee dat de staat, BVD of wat dan ook, toch al alles van je weten, en je altijd afluisteren en infiltreren, en leggen zich daar maar helemaal bij neer : “Je kunt er toch niks tegen doen”. Ze geven het min of meer op zonder zich af te vragen hoe het zo ver heeft kunnen komen en / of wat je er tegen kunt doen, en hoe je er mee om moet gaan.
Ik zou een hoop dingen ook zeker niet laten, als ik zou weten dat inlichtingendiensten er ook mee bezig zijn. Ze geven natuurlijk ook weer niet alles door aan bijvoorbeeld de politie. Ze weten misschien wel veel, maar doen er ook vaak niks mee.