Recent openbaar gemaakte documenten over preventief fouilleren in Amsterdam leveren een beeld op van een gemeentelijke organisatie gericht op beeldvorming in plaats van het formuleren van goed beleid. De openbaar gemaakte documenten (onderaan dit verhaal) zijn samen met andere beschikbare informatie gebruikt voor het onderzoek “Preventief fouilleren in Amsterdam, een evaluatie”.

Lang voordat het laatste debat met de raad had plaatsgevonden stond het besluit van de burgemeester om preventief fouilleren weer in te zetten al vast. Het Afdelingshoofd Beleid & strategie van het Openbaar Ministerie geeft in september 2020, een jaar voor de pilot, aan preventief fouilleren vooral “voor de bühne” te vinden en krijgt daarop als antwoord van een ambtenaar dat die discussie een “gepasseerd station” is. In april 2021 is in ambtelijke e-mails te
lezen: “Hoewel de BM bereid is (begrijp ik) om de proef ook zonder een meerderheid door te zetten, vind ik dat we nog een laatste handreiking moeten doen. De coalitiepartijen zullen weliswaar onvermurwbaar blijven, maar voor de beeldvorming is dit wel van belang.”

lees meer

Schulze op Justitie en Veiligheid

‘Wij zijn drie vrienden die werkzaam zijn bij de politie Midden-Nederland. Tijdens een reis door Amerika in 2014, zijn wij op bezoek geweest bij Amerikaanse collega’s in Fairfax County, Virginia. Wij werden daar als familie ontvangen en zagen al snel dat diverse politieagenten met speciale armbanden liepen. Deze thin line bracelet bleek symbool te staan voor wat de politie dag en nacht doet en meemaakt. Het laat de trots voor het vak zien en ook het respect voor alle overleden collega’s.’ Lezen we op de website van Thinlinebracelets.nl.

lees meer

Schulze op Justitie en Veiligheid

Minder landen in actie tegen mobiel banditisme.

U heeft het misschien niet gemerkt, maar tussen 16 en 20 mei 2016 is er weer een Operatie Trivium uitgevoerd. Nederland deed mee van 17 tot en met 20 mei. Het idee is: Buitenlandse misdadigers worden aangepakt door middel van het van de weg halen van voertuigen met een buitenlandse nummerplaat. Dan volgt controle op alles wat misschien niet mag. Gegevens worden via het Trivium hoofdkwartier in Birmingham opgevraagd bij Europol en uitgewisseld. Bij 1 op de 10 is er wel iets mis, dus de actie is altijd succesvol. Wat de wettelijke basis is voor het rondsturen van de politie-informatie is niet geheel duidelijk.

lees meer

In Amsterdam Oost vonden te weinig geweldsincidenten plaats om preventief fouilleren op straat toe te mogen passen. Het was de reden dat de gemeente het middel in 2014 niet langer inzette.

In 2009 concludeerde Buro Jansen & Janssen dat de overheid op zijn minst jongleert met cijfers als het gaat om preventief fouilleren in Amsterdam. Eigenlijk kun je stellen dat de onderbouwing van een zwaar ingrijpend middel als preventief fouilleren faalt en op zijn minst leugenachtig is. De Amsterdamse gemeenteraad heeft zelf als criterium gesteld dat er minimaal één incident per hectare moet plaatsvinden voordat de overheid over kan gaan tot preventief fouilleren.

lees meer

Justitie op Justitie en Veiligheid

Van RTV Rijnmond 2 juni 2015: De eigenaar van eetcafé de Gastronoom op busstation Zuidplein in Rotterdam is woedend. “Eind mei viel de politie met veel machtsvertoon mijn zaak binnen om preventief te fouilleren. Zelfs een 80-jarige vrouw werd binnenstebuiten gekeerd.”

Eigenaar Raza Achlak van de Gastronoom laat de camerabeelden zien die hij die avond – donderdag 21 mei, even na acht uur – heeft gemaakt. Te zien is hoe agenten met kogelwerende vesten en hun hand op het dienstwapen de zaak binnenkomen. lees meer

Buro Jansen & Janssen doet onderzoek naar preventief fouilleren in Nederland. Volgens de overheid is het fouilleren van burgers in zogenaamde risico gebieden noodzakelijk om Nederland veiliger te maken, maar is dat ook zo?

Om meer zicht te krijgen op het effect en de uitvoering van preventief fouilleren doet Buro Jansen & Janssen onderzoek. Wij verzamelen ervaringen van burgers middels interviews, telefonische enquêtes en toegestuurde verhalen. Ook wordt getracht met de Wet op de Openbaarheid van Bestuur relevante gegevens van de overheid boven tafel te krijgen. Mensen kunnen hun ervaringen met preventief fouilleren bij ons kwijt. Dit kan ook anoniem. In de loop van 2009 zullen de resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd.

lees meer

Onderzoek naar de uitvoeringspraktijk van preventief fouilleren

–onderzoek
–formulier
–wetgeving
–jurisprudentie
–scripties

Buro Jansen & Janssen start een onderzoek naar preventief fouilleren in Nederland. Mensen kunnen hun ervaringen met preventief fouilleren bij ons kwijt. Het onderzoek is net begonnen, verdere informatie volgt.

lees meer

Buro Jansen & Janssen doet onderzoek naar preventief fouilleren in Nederland. Volgens de overheid is het fouilleren van burgers in zogenaamde risico gebieden noodzakelijk om Nederland veiliger te maken, maar is dat ook zo?

Om meer zicht te krijgen op het effect en de uitvoering van preventief fouilleren doet Buro Jansen & Janssen onderzoek. Wij verzamelen ervaringen van burgers middels interviews, telefonische enquêtes en toegestuurde verhalen. Ook wordt getracht met de Wet op de Openbaarheid van Bestuur relevante gegevens van de overheid boven tafel te krijgen. Mensen kunnen hun ervaringen met preventief fouilleren bij ons kwijt. Dit kan ook anoniem. In de loop van 2009 zullen de resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd.

Hier de verschillende stukken die via de Wob zijn binnengekomen.

lees meer

Hier kunt u het onderstaande formulier in pdf of in doc downloaden.

Formulier Onderzoek Klachten & Gevolgen Preventief fouilleren

De ingevulde gegevens zullen worden gebruikt voor een onderzoek door Buro Jansen & Janssen over het optreden van justitie en politie naar het gebruik van preventief fouilleren. De gegevens worden na afronding van het onderzoek vernietigd.

Buro Jansen & Janssen doet onderzoek naar klachten over het gebruik van preventief fouilleren door politie en justitie. Het onderzoek zal uitmonden in enkele publicaties waarin naast praktijkvoorbeelden van het gebruik van dit middel door de overheid ook een handleiding wordt opgenomen hoe om te gaan met preventief fouilleren als het u overkomt.

Probeer bij het invullen zo precies mogelijk te zijn in de beschrijving. Dit is voor het onderzoek van groot belang.

Dit formulier is te downloaden van www.preventieffouilleren.nl

lees meer

Om te beginnen bekijken we eerst hoe het preventief fouilleren mogelijk is binnen de Nederlandse wetgeving. Vanwege het feit dat grondrechten botsen met preventief fouilleren zonder aanleiding zijn bij de invoering van preventief fouilleren een aantal wettelijke aanpassingen verwerkt. Deze aanpassingen leidde tot aanpassingen in de Gemeentewet, de Wet Wapens en Munitie en de Algemeen Plaatselijke Verordening. Deze worden hierna behandeld.

lees meer

LJN: AO4770 Toetsing rechtmatigheid preventief fouilleren

LJN: AG1672 APV Rechtmatig

LJN: AP5618 Veiligheidsrisicogebied; regelmatige bezoekster geen belanghebbende bij aanwijzingsbesluit

LJN: AT4652 Aanwijzingsbesluit veiligheidsrisicogebied Amsterdamsestraatweg te Utrecht

LJN: AO4764 Preventief fouilleren inbreuk op het recht op privacy

LJN: AV1477 Motivering van de burgmeester veiligheidsrisicogebied

LJN: AR2104 Onrechtmatig preventief fouillering

LJN: AZ2475 Aanwijzing veiligheidsrisicogebied

LJN: AU3200 Aanwijzing veiligheidsrisicogebied

LJN: AS9248 Bezwaar veiligheidsrisicogebied

– Preventief fouilleren door de ogen van de burger, L. Schaap, Leuven 2003

– Preventief fouilleren: de onbeschermde onschuldige, K. Woltering, Amsterdam 2004

– Preventief fouilleren; een onveilig gevoel? P. van Panhuis, Leiden 2006

– Preventief fouilleren: een veiligheidsrisicogebied: een diversiteit aan plaatsen, RW Polak, Heerlen 2003

– Preventief fouilleren en terrorismebestrijding, W van Vliet Rotterdam 2006

– Aantasting van grondrechten in Nederland, A. Bastmeijer 2009

– Leren (van) Preventief fouilleren, COT & Beke in kader van Politie en Wetenschap

Over selectief fouilleren, discriminatoir handelen, willekeurige hoogten van boetes, drugs fouilleren, verdwenen ‘wapens’, afgenomen joints, einde van het gedoogbeleid, steunen van coffeeshophouders, vage cijfers en bizarre motivering (deel 1, 2003 – 2007).

De overheid heeft door een recentelijke wijziging van de bevoegdheid tot preventief fouilleren aangegeven dat de maatregel niet werkt. Natuurlijk wordt dat niet met zoveel woorden gezegd, maar de krampachtigheid waarmee de maatregel wordt verdedigd is veelzeggend.

Om vast te stellen of ‘het selectief fouilleren’ wel genoegzaam werkt, wordt er een experiment uitgevoerd in Rotterdam. In een bepaalde wijk fouilleert de politie burgers aan de hand van een aantal criteria. De burger als proefpersoon van een veiligheidsexperiment. Bij het testen van medicijnen zou de wereld op zijn kop staan, maar blijkbaar is het genoeg om de mannelijke guinea pigs in de leeftijd tussen ongeveer 14 en 34 jaar te betasten. Wat dit voor het rechtsgevoel van mensen betekent, lijkt allang geen punt van discussie meer.
lees meer

Over selectief fouilleren, discriminatoir handelen, willekeurige hoogten van boetes, drugs fouilleren, verdwenen ‘wapens’, afgenomen joints, einde van het gedoogbeleid, steunen van coffeeshophouders, vage cijfers en bizarre motivering (deel 1, 2003 – 2007).

De overheid heeft door een recentelijke wijziging van de bevoegdheid tot preventief fouilleren aangegeven dat de maatregel niet werkt. Natuurlijk wordt dat niet met zoveel woorden gezegd, maar de krampachtigheid waarmee de maatregel wordt verdedigd is veelzeggend.

Om vast te stellen of ‘het selectief fouilleren’ wel genoegzaam werkt, wordt er een experiment uitgevoerd in Rotterdam. In een bepaalde wijk fouilleert de politie burgers aan de hand van een aantal criteria. De burger als proefpersoon van een veiligheidsexperiment. Bij het testen van medicijnen zou de wereld op zijn kop staan, maar blijkbaar is het genoeg om de mannelijke guinea pigs in de leeftijd tussen ongeveer 14 en 34 jaar te betasten. Wat dit voor het rechtsgevoel van mensen betekent, lijkt allang geen punt van discussie meer.

artikel als pdf
Wob stukken gemeente Maastricht
Wob stukken politie Limburg
processen verbaal politie Limburg
Wob stukken parket Limburg

Bestrijding van de criminaliteit door het afsluiten van snelwegen lijkt een uitvloeisel van de aanpak van nodale controle en informatiegestuurde politie. De redenering is eenvoudig. Boeven en andere slechteriken in de woorden van overheidsfunctionarissen gebruiken snelwegen als aan- en afvoerroutes van criminele waar. Door de snelweg af te sluiten en iedereen te controleren wordt de criminaliteit bestreden. Deze ongerichte controle acties gericht tegen niet verdachte burgers lijken proeftuinen voor het samenwerken van tientallen opsporingsdiensten en meer dan honderd functionarissen. Het denken binnen het opsporingsapparaat is duidelijk gekanteld. Iedereen is verdachte op de rijkswegen. Het Kwaad beweegt zich. In het verleden vooral in het oosten van het land, waar de operatie Ochtendgloren zijn oorsprong kent, maar de laatste jaren ook in het westen en zuiden, waar inmiddels vergelijkbare operaties onder de naam Avondlicht worden gehouden.
Kritische kanttekeningen, vragen, evaluaties, analyses, het is allemaal niet nodig. Twijfelaars van de maatregel worden net zolang onder druk gezet tot ze instemmen en een kritische beschouwing van dit zware middel is nergens in de stukken te vinden. Dat is verontrustend in een rechtstaat waar politie en justitie steeds meer middelen en mogelijkheden krijgen. Zonder nuances worden rechten van burgers alleen maar meer ingeperkt.

Meerdere keren per jaar worden snelwegen in Nederland door meer dan honderd functionarissen afgesloten om vele honderden automobilisten systematisch te controleren. Alhoewel het formeel om verkeerscontroles gaat blijkt de werkelijke motivatie de bestrijding van de middencriminaliteit te zijn; inbrekers en overvallers die zich per auto verplaatsen. Analyse van deze criminaliteit en de effectiviteit van de kostbare operaties ontbreekt echter. Cijfers laten duidelijk zien dat er aan de veiligheid in de gemeenten langs de snelwegen weinig verandert. De incidentele successen die er tijdens de operaties worden geboekt lijken meer op toevalstreffers dan serieus politiewerk. Waarom er gemikt wordt op grote logge operaties die dagen van te voren en van kilometers afstand zijn te zien, roept vooral vragen op. In de woorden van iemand die post op flitsservice.nl onder de nick-name ‘vw-driver’: “Vanavond weer een actie Ochtengloren langs de A1 bij parkeerplaatsen Boermark en De Hop nabij Holten. Hoezo? Staat er weer het bekende materiaal opgesteld op de parkeerplaatsen?” En een andere bijdrage is van een persoon die zich uitgeeft als ‘classpool’ voegt er aan toe dat er ruime ervaring is bij het omzeilen van de controles: “Het blijft werkelijk een amateuristisch opgezette actie. In beide richtingen kon je voor de controle de snelweg af, stukje binnendoor van 5 minuten en de snelweg weer op.”
Ondertussen leveren de operaties volgens de betrokken instanties zelf een dusdanig risico voor ambtenaar en burger op dat de locaties als veiligheidsrisicogebied moeten worden aangemerkt. Deze aanmerking biedt gelijk de juridische basis om automobilisten nog eens extra te verwennen door ze preventief te fouilleren. Gestart als reactie op een schietpartij van bekenden van de politie worden nu duizenden Nederlanders onderworpen aan criminaliteitscontroles, terwijl zij niet verdacht zijn van het plegen van een misdrijf. En het resultaat. Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek laten vooral zien dat het aantal diefstallen en inbraken stijgt. Rijssen-Holten, de gemeente die het fanatiekst is bij het inzetten van Ochtendgloren vertoont een stijging van het aantal inbraken met 25%. Als de politie na het ochtendgloren huiswaarts keert, hebben de “slechteriken uit het westen” in alle rust de huizen van brave burgers leeg kunnen halen. Niet de samenleving verhardt, maar het ongerichte optreden van overheidsdiensten gericht op 100% repressief optreden laat zien wie er nu werkelijk verhardt in zijn standpunt. Of het veiliger wordt is allang geen issue meer.

Find this story at 24 November 2010

Operatie Ochtendgloren – Buro Jansen & Janssen