Als we naar de ontwikkelingen van de afgelopen jaren op het gebied van veiligheid en privacy kijken, dan valt op dat de roep om maatregelen veelal tot cirkelredeneringen leidt. Als de criminaliteit daalt dan helpen de maatregelen en moeten er meer worden ingevoerd om nog meer resultaat te zien en als ze niet helpen moeten er ook meer worden ingevoerd omdat ze nog niet helpen.

Deze week is het proces over het lekken van AIVD informatie aan de Telegraaf begonnen Naast oud-BVD agent Paul H. zijn inmiddels ook Bertus van D. uit Katwijk en Bastiaan van G. uit Voorhout verdacht van het lekken van staatsgeheimen. Het OM vermoedt dat het tweetal de staatsgeheime stukken bij Paul H. heeft gestolen en deze vervolgens heeft doorgespeeld aan de journalisten. Ook is het onderzoek van de CTIVD naar het lekken gepubliceerd.

Op 9 april 2002 advocaat Lynne Stewart is thuis gearresteerd. Zij is de eerste advocaat in de Verenigde Staten die wordt beschuldigd van het ondersteunen van terrorisme en het overtreden van de speciale beperkingen (Special Administrative Measures) die de Amerikaanse instantie die over de gevangenissen gaat heeft opgelegd aan Omar Abdel-Rahman.

Joost de Haas schrijft de volgende dag in de Telegraaf onder de kop ‘Justitie VS spoort terreurcomplot op’ dat Stewart de Egyptenaar Omar Abdel-Rahman zou hebben geholpen bij het doorgeven van opdrachten aan zijn volgelingen in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Egypte. Wat het ‘terreurcomplot’ precies inhoudt wordt nooit duidelijk. De storm van artikeltjes over de steun van Lynne Stewart aan terroristen luwt de volgende dag al weer. De overheid roept ‘terreurcomplot’, de kranten schrijven het over en daarmee is de kous af, berichtgeving in de 21ste eeuw.

Wat ligt er in essentie aan de basis van de zaak tegen Lynne Stewart die binnen zowel rechts als links Amerika een verhitte discussie heeft losgemaakt?
Is het de doorgeschoten oorlog tegen het terrorisme die ertoe heeft geleid dat ten eerste alle gespreken tussen Stewart en Abdel-Rahman werden afgeluisterd? Gesprekken tussen een advocaat en een cliënt zijn ook in Nederland een gevoelig punt. Als die gesprekken niet meer kunnen plaatsvinden zonder het luisterend oor van de staat waar is dan nog de eerlijke rechtsgang, is vaak het argument.

Op 31 januari 2007 debatteerde het Europees Parlement over de het doorgeven van bankgegevens van SWIFT aan de VS. In juni 2006 werd bekend dat SWIFT op verzoek van de VS bulk data doorgaf over internationale financiële transacties. Eind 2006 concludeerden zowel de Belgische Privacycommissie als de privacywaakhond van de Europese Unie dat de datatransfer naar de VS onvoldoende waarborgen voor de privacy van klanten geeft. Bovendien sprak men de angst uit dat er mogelijk misbruik van de gegevens wordt gemaakt voor economische spionage. De harde conclusies in Europa hebben in Nederland nog niet geleid tot harde actie. Het College Bescherming Persoonsgegevens bevraagt de financiële instellingen naar hun werkwijze. De Nederlandse bank verwijst slechts naar gedateerde kamerantwoorden uit september 2006 door minster Zalm.

María Gomez, lid van de socialistische fractie in het Europese parlement, tevens lid van de commissie van het parlement die de betrokkenheid van Europese staten bij de geheime CIA vluchten tracht uit te zoeken (TDIP), heeft de Portugese overheid het mes op de keel gezet. Door haar doorzettingsvermogen zijn nu allerlei gegevens boven tafel gekregen die erg onwelkom zijn voor de autoriteiten in Lissabon.

Mullah Krekar, Najmuddin Faraj Ahmad, lijkt er niet genoeg van te krijgen de grenzen van de Westerse democratische rechtstaat op te zoeken. Tijdens het Deense cartoon-drama zei hij in de media ‘de oorlog is begonnen’ terwijl allerlei andere moslim-leiders verdraagzaamheid predikten. In juni 2006 zei hij in een Koerdische krant dat Osama Bin Laden een goede moslim is. De vraag is of het spel nu uit is nadat een Noors hof van beroep in november 2006 heeft bepaald dat Krekar uitgeleverd kan worden aan Irak.

De Europese Unie integreert haar veiligheidsbeleid tot een uniform beleid voor evenementen van politieke, sociale, culturele en sportieve aard. Kort door de bocht komt het er op neer dat de EU al deze evenementen ziet als een mogelijk terroristisch doelwit. Daartoe worden de veiligheidshandboeken voor politieke bijeenkomsten zoals bijeenkomsten van de Europese Unie geïntegreerd met handboeken die betrekking hebben op grote sportevenementen als de Olympische Spelen in Griekenland en het voetbal-handboek.

Artikel in het november themanummer over terrorisme van Ethiek & Maatschappij

Uit de inleiding over ons artikel:
Onder de vermeende terroristische dreiging lijken bewoners van Westerse samenlevingen in toenemende mate bereid om verworven vrijheden op te geven in ruil voor een gevoel van veiligheid. In deze sfeer is er een cascade op gang gebracht van elkaar snel opvolgende maatregelen die geleidelijk aan de democratie en de rule of law uithollen.
Rick van Amersfoort en Wil van der Schans stellen vast dat waar het in de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw nog mogelijk was in het openbaar begrip te uiten voor vormen van wat toen ‘gewapende strijd’ heette, dit in het huidige klimaat al snel als ‘sympathie voor terroristische organisaties’ wordt aangemerkt met alle politiële en justitiële consequenties vandien. Alle vormen van radicalisme dreigen nu verdacht te
worden en – met name waar het radicale moslimjongeren betreft – als eerste stadium van een ontwikkeling te worden gezien die automatisch tot gewelddadige acties zullen leiden. In het voetspoor van filosofen als Richard Rorty en Slavoj Žižek wijzen Van Amersfoort en Van der Schans op het gevaar dat de Westerse Open Societies hierdoor lopen om terug te glijden in een situatie van verlicht absolutisme, waarin de rol van verlicht despoot vervuld wordt door diegenen die voor de openbare veiligheid verantwoordelijk zijn en die bij iedere vorm van radicalisme reageren met een strafrechtelijke reflex.

INHOUD
THEMANUMMER
TERRORISME
samengesteld door Harry van den Bouwhuijsen
Inleiding 3
Artikels
Ger GROOT Het taaie ongemak
De paradoxen van het terrorisme 6
Harry VAN DEN Geen Woorden maar Daden
BOUWHUIJSEN Beknopte geschiedenis van het terrorisme 15
Teun VAN DE VOORDE Terrorisme in de context van academisch onderzoek:
Een leeg concept? 34
Rick VAN AMERSFOORT Gewapende strijd in de 21ste eeuw 50
en
Wil VAN DER SCHANS
Alderik VISSER Opvoeding, media en geweld: Over de grenzen van
het jongste beschavingsoffensief 76
Standpunten & Kanttekeningen
Anton DERKS De ontmaskering voorbij 94

Terrorismebestrijding: Het bestuursrecht aan zet, de rechtsstaat in gevaar?

Uit
Nederlandse Juristen Blad
2006 nr 44

Karianne Albers is universitair docent staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Maastricht.
Raymond Schlössels is hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen

“Er zijn nog heel wat uitdagingen aan te gaan voor de Europese informatie-uitwisseling goed verankerd is binnen de Nederlandse politie. Ik wil laten zien dat de Europese Unie de druk aan het opvoeren is om de informatie-uitwisseling te optimaliseren en dat als we niet gauw inhaken op de ontwikkelingen, we onze eigen visie wellicht niet meer kunnen realiseren.”
Dit is een van de conclusies in het meesterstuk ‘Nederland en informatie-uitwisseling binnen Europa’ van Ary Polderman, vanuit de KLPD betrokken bij de samenwerking met Europol.