Samen met het Autonoom Centrum zijn in de jaren negentig diverse artikelen gepubliceerd over de Koppelingswet.

De laatste jaren is het Nederlands vreemdelingenbeleid aan alle kanten aangescherpt. Strengere normen voor gezinshereniging, ‘gate-checks’ bij Schiphol, mobiel vreemdelingentoezicht aan de grenzen, ‘beperkte’ identificatieplicht, slechts een paar voorbeelden van maatregelen die tot doel hebben asielzoekers en migranten te ‘ontmoedigen’ naar Nederland te komen. Binnenkort wordt in de Tweede Kamer een volgende stap genomen in de afsluiting van Nederland: de Koppelingswet.

Het ‘recht’ op bijna alle voorzieningen wordt direct gekoppeld aan de verblijfsstatus. Door middel van het koppelen van alle overheidsbestanden met die van de vreemdelingenpolitie wil de regering de controle op buitenlanders aanscherpen. Ambtenaren zullen als verlengstuk van de vreemdelingenpolitie de controles moeten uitvoeren. Zwarte en gekleurde mensen, mensen met een ‘vreemde’ naam zullen hierdoor veel vaker gecontroleerd gaan worden.

In principe gaan de controles plaatsvinden bij alle voorzieningen, zowel van de rijksoverheid, van de gemeente als van volksverzekeringen en werknemersorganisaties. De Koppelingswet sluit alle mensen die geen ‘perfecte’ verblijfsvergunning hebben, uit van het recht op die voorzieningen. Niet alleen migranten zonder verblijfsvergunning, ook mensen die nog in procedure zitten, gedoogd worden of onuitzetbaar zijn.

Op 1 juli `98 organiseerde het Autonoom Centrum een actie tegen de koppelingswet, die op die datum in werking trad. Zestig `ambtenaren’ met beeldschermen op hun hoofd, geketend en gekoppeld aan een centraal bediend computerpaneel, begroeven artikel 1 van de grondwet onder tien kubieke meter aarde. De tekst, een interpretatie van dit artikel van de gronwet, is gebeiteld in een monument op de Hofplaats, voor het Binnenhof in Den Haag. De bestelde vrachtwagen met aarde kieperde ter plekke de aarde neer en de bedrijvige, activistische `ambtenaren’ losten elkaar af in het scheppen en verplaatsen van kruiwagens aarde. Een zestal `zwarte kraaien’ legde een krans op het graf.

lees meer

Het wetsvoorstel Koppelingswet koppelt het recht van ieder burger(es) op kollektieve voorzieningen direkt aan de perfekte verblijfstitel. Dat houdt in dat alleen zij met een definitieve verblijfsstatus toegang hebben tot voorzieningen. Er is een ‘ladder’ met een zestiental soorten statussen, hoe verder onderaan de ladder hoe minder rechten. Onderaan de ladder uiteraard de ‘illegaal’ zonder enige voorziening, meer naar boventoe bijvoorbeeld vluchtelingen met een voorlopige of voorwaardelijke vergunning tot verblijf. Alle ‘kategorieën op de ladder zijn meer of minder gedupeerd door dit uitsluitingsmechanisme. Het is administratieve apartheid, met als doel afschrikken en buitensluiten van uitgeselecteerde groepen mensen.

lees meer

Binnenkort wordt in de Tweede Kamer het wetsvoorstel Koppelingswet behandeld (de bedoeling was voor de zomer maar naar het er nu uit ziet is de behandeling door de toenemende kritiek uitgesteld tot na de zomer). Een wet die het recht op collectieve voorzieningen koppelt aan de permanente verblijfsstatus.
De Koppelingswet koppelt dus ook het recht op gezondheid(szorg) aan de status van verblijf.

lees meer

Vlak voor de zomer kwam de regering eindelijk met een antwoord op de honderden vragen, die in de Vaste Kamercommissie voor Justitie waren gesteld naar aanleiding van het wetsvoorstel Koppelingswet.
Tegelijkertijd kwam het kabinet met een Nota van Wijzigingen en een Toelichting daarop.
Hier een overzicht van de belangrijkste punten.

lees meer

Inleiding gehouden tijdens de Derde Kamer bijeenkomst in Rotterdam over de Koppelingswet, 30 mei 1996.

Wijziging van de Vreemdelingenwet en enige andere wetten teneinde de aanspraak van vreemdelingen jegens bestuursorganen op verstrekkingen, voorzieningen, uitkeringen, ontheffingen en vergunningen te koppelen aan het rechtmatig verblijf van de vreemdeling in Nederland.

lees meer

De consequenties van de invoering van de Koppelingswet drongen eind 1995 langzaam door in verschillende sectoren. Vooral de expliciet in het wetsvoorstel geformuleerde controletaken maken langzaam maar zeker de gemoederen los. Vooral in het onderwijs ontlokken de volgende passages uit het wetsvoorstel van de Koppelingswet protesten uit: Het ligt voor de hand dat een bevoegd gezag van een school bij de inschrijving van een (niet-leerplichtige) persoon naar dit document (document op grond van artikel 1 van de Wet op de Identificatieplicht) vraagt en de gegevens verifieert. Mocht er bij deze verificatie twijfel rijzen over de exacte status (verblijfsstatus) dan kan het bevoegd gezag op basis van artikel 48 van de Vreemdelingenwet de gegevens natrekken bij de Vreemdelingendienst.
(..) Voorstelbaar is dat een school periodiek nagaat of de toegelaten vreemdelingen nog voldoen aan de door de wet gestelde voorwaarden. (..) Gerealiseerd wordt dat (..) een verwijdering door de leerling en de school als pijnlijk ervaren wordt. Ook in dit geval moet echter het individuele belang het afleggen tegen het algemene belang, (..): het geheel ontmoedigen van verblijf van illegale vreemdelingen in Nederland. (..) Het wordt verder aan het beleid van de scholen overgelaten om te bepalen op welke wijze zij gestalte geven aan de hun opgelegde verplichting.

Onderwijs

Tijdens de organisatie van een bijeenkomst in november 1995 in de Balie (organisatie: de Balie en het Autonoom Centrum) over de Koppelingswet, werd de onderwijsvakbond ABOP ingelicht over de op stapel staande wet. De ABOP liet in samenwerking met het Vara- radioprogramma Punch een onderzoek uitvoeren onder 92 scholen. Ongeveer 50 scholen deden mee aan de enquête waarvan 91% te kennen gaf dat het controleren van verblijfsvergunningen bij leerlingen niet tot de taken van de school behoort. Op de vraag:’Als de wet wordt aangenomen, werkt u dan wel of niet mee aan de controle van papieren van uw leerlingen?’, antwoordde 42% van de scholen ontkennend. Een meerderheid van de scholen die aan illegale leerlingen les geven, zullen na invoering van de Koppelingswet daarmee doorgaan.

Naast het protest van scholen heeft de Landelijke Vereniging van Leerplicht Ambtenaren (LVLA) gezegd in elk geval geen aangifte te doen van illegale leerlingen. J. Backers van de LVLA:’Dat is onze taak niet. Wij beogen juist zoveel mogelijk kinderen op school te houden en zich te laten kwalificeren.’ Het gevolg van de Koppelingswet kan volgens Backers zijn dat illegale ouders hun kind niet meer naar school durven te sturen.

Sinds januari 1996 zijn aan de argumenten tegen de Koppelingswet internationale verdragen toegevoegd. In het Nederlands Juristen Blad schrijft prof. mr. H. Schermers (Rijksuniversiteit Leiden en lid van de Europese Commissie voor de Rechten van de Mens) dat schoolbesturen die illegalen van scholen weren, in strijd handelen met het Europese Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens. Nederland heeft dat verdrag ook ondertekend.

De discussie over de Koppelingswet binnen het onderwijs vindt vooral plaats op het niveau van de leerkrachten en schoolbesturen. Verschillende schoolbesturen en docentenraden hebben al protestbrieven tegen de Koppelingswet aan Tweede Kamer en de plaatselijke gemeenteraad geschreven (voorbeeldbrieven zijn te verkrijgen bij het HIFD en het Autonoom Centrum). Enkele leerlingen van het Montessori Lyceum in Amsterdam zijn van plan ook leerlingen in beweging te krijgen door op hun eigen school en landelijk leerlingen te informeren over de Koppelingswet en aan te zetten tot acties tegen die wet.

Gezondheidszorg

Maar niet alleen vanuit het onderwijs kwam er forse kritiek. De Nationale Raad voor de Volksgezondheid (NRV) en het Overlegorgaan Gezondheidszorg en Multiculturele Samenleving betwijfelen of de voorgestelde maatregelen een bijdrage leveren aan het terugdringen van illegaal verblijf. Het NRV verzet zich fel tegen het snijden in de zorg aan illegalen. W. Roscam Abbing, voorzitter van de NRV:þDie zorg zou zich niet mogen beperken tot acute noodsituaties, zowel uit volksgezondheidsbelang als om humanitaire redenen. De gezondheidswinkel de Witte Jas, een organisatie die medische hulp verleend aan onverzekerden, is er furieus over dat de overheid de gezondheidszorg steeds meer tot instrument van het vreemdelingenbeleid maakt. De NRV deelt deze zorg. De Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst (KNMG), een organisatie van huisartsen, gaat een stap verder dan de NRV. Uit de brief van de KNMG aan de Tweede Kamer: þVoorts kan men zijn twijfels hebben bij de vraag of het gewenst is dat een hulpverlener naar de verblijfsstatus van een patiënt vraagt.
Als dat al zou gebeuren dan zou dit waarschijnlijk voornamelijk zwarte mensen treffen en daardoor een discriminatoir karakter krijgen. Daardoor zou mogelijk de schijn kunnen ontstaan dat hulpverleners een rol vervullen in de opsporing van illegale vreemdelingen. En de praktijk? Hoe staat het met de hulp en de kosten op dit moment? Sinds 1 januari kunnen ziekenhuizen de onkosten van hulp aan onverzekerde illegalen niet meer declareren bij de sociale dienst. Alleen spoedgevallen worden nog vergoed. Het Onze Lieve Vrouwen Gasthuis in Amsterdam staat bekend als een ziekenhuis met een ‘sociaal gezicht’ en economisch adjunct-directeur Van der Lubbe wil die naam hoog houden. Ondanks de bezuinigingen is de directie niet van plan patiënten aan de poort te selecteren op verblijfsstatus en verzekering. Medische hulp moet voor iedereen toegankelijk zijn, vindt Van der Lubbe.

Huisvesting

De sector huisvesting heeft nog niet van zich laten horen. Terwijl ook hier reden tot zorg is. In de Huisvestingswet is op dit moment nog niet opgenomen dat bij de afgifte van een huisvestingsvergunning de verblijfsstatus moet worden bekeken. De Koppelingswet wil dit veranderen.
Gemeenten met een vergunningsstelsel hebben na invoering van de Koppelingswet alleen nog de mogelijkheid een vergunning af te geven aan Nederlanders en mensen met een definitieve verblijfsvergunning. Bovendien verwijst de Koppelingswet naar het Wetboek van Strafrecht waarin sinds 1993 is opgenomen dat mensen die uit winstbejag behulpzaam zijn bij het verblijven in Nederland, terwijl zij weten of kunnen vermoeden dat de persoon in kwestie illegaal in Nederland verblijft, strafbaar zijn. Mr. M. van der Hiel, hoofd juridische zaken van de Nationale Woningraad zegt over de strafbaarstelling:’ Omdat het winstbejag-criterium bij corporaties natuurlijk per definitie ontbreekt, is toepassing van het strafrecht ons inziens niet aan de orde (voor woningbouwverenigingen red.). Woningcorporaties hebben volgens de Woningwet tot taak personen te huisvesten die door hun inkomen of andere omstandigheden moeilijkheden ondervinden bij het vinden van hun passende huisvesting.’ En over de controletaak van woningcorporaties zegt hij:’De aard van de verblijfstitel noch de rechtmatigheid van het verblijf in Nederland is daarbij relevant.
Huurovereenkomsten kunnen ook niet worden opgezegd indien blijkt dat een huurder geen geldige verblijfsvergunning heeft.’

Het voorstel Koppelingswet is voor vrouwen extra bedreigend. Vrouwen en kinderen kunnen zich, afgezien van alleenstaande asielzoeksters, hier niet zonder meer op zelfstandig verblijfsrecht beroepen. Zij komen dan ook veelal in het kader van gezinsvorming of -hereniging. Dit houdt in dat zij drie jaar waarvan één in Nederland getrouwd of samenwonend dienen te zijn, alvorens ze eventueel in aanmerking komen voor een zelfstandige verblijfsvergunning na scheiding. De praktijk laat vaak zien dat deze relaties voortijdig onder druk komen te staan. Veel vrouwen scheiden dan voor de drie jaartermijn en verliezen daarmee alles, wat zij via de afhankelijkheidsstatus hebben opgebouwd telt niet. Ook komt het vaak voor dat de echtgenoot misbruik maakt van deze afhankelijkheidsstatus. Hij kan haar onder druk zetten: doe wat ik zeg anders stap ik naar de vreemdelingenpolitie en dan lig je eruit. Veel vrouwen blijven zo gedwongen bij hun echtgenoot, ondanks (gewelds)problemen.

Vaak hebben vrouwen de verantwoordelijkheid over kinderen en dat levert extra zorgen op, met name op het gebied van kindercrèches, peuterspeelzalen, en als het kind buiten-leerplichtig is geworden. Vrouwen zijn bang hun kinderen nog naar school te sturen. Maar ook extra problemen bij gezondheidszorg, bijvoorbeeld de preventieve vaccinatieprogramma’s voor kinderen, die door de Koppelingswet wegvallen.

Medisch gezien zitten vrouwen met de extra problemen op gyneacologisch gebied. Te denken valt aan het laten doen van een uitstrijkje, onderzoek naar baarmoederhalskanker voor elke vrouw die is ingeschreven in het bevolkingsregister van tijd tot tijd, abortus, aan pre-natale zorg, zwangerschapsbegeleiding, verloskundigenhulp, en bij complicaties de ziekenhuisbevalling, de post-natale zorg en zuigelingenzorg.

Vrouwen komen hier vaak legaal, afhankelijk van de verblijfsstatus van de partner, en worden in veel gevallen gaandeweg illegaal. Als bijvoorbeeld de partner komt te overlijden terwijl er nog geen drie jaar huwelijk waarvan één in Nederland achter de rug zijn, dan krijgen vrouw en kinderen geen zelfstandige verblijfsvergunning. Stel, zij scheidt na drie jaar, dan kan ze een stempel voor één jaar in haar paspoort krijgen, maar moet wel duurzame arbeid onder minstens het minimuminkomen vinden. Dit is een onmogelijke eis, zeker voor buitenlandse vrouwen.

De laatste jaren is het Nederlands vreemdelingenbeleid aan alle kanten aangescherpt. Strengere normen voor gezinshereniging, ‘gate-checks’ bij Schiphol, mobiel vreemdelingentoezicht aan de grenzen, ‘beperkte’ identificatieplicht, slechts een paar voorbeelden van maatregelen die tot doel hebben asielzoekers en migranten te ‘ontmoedigen’ naar Nederland te komen. Binnenkort wordt in de Tweede Kamer een volgende stap genomen in de afsluiting van Nederland: de Koppelingswet.

lees meer

De laatste jaren is het Nederlands vreemdelingenbeleid aan alle kanten aangescherpt. Strengere normen voor gezinshereniging, ‘gate-checks’ bij Schiphol, mobiel vreemdelingentoezicht aan de grenzen, ‘beperkte’ identificatieplicht, slechts een paar voorbeelden van maatregelen die tot doel hebben asielzoekers en migranten te ‘ontmoedigen’ naar Nederland te komen. Binnenkort wordt in de Tweede Kamer een volgende stap genomen in de afsluiting van Nederland: de Koppelingswet.

lees meer

Het voorstel Koppelingswet is voor vrouwen extra bedreigend. Vrouwen en kinderen kunnen zich, afgezien van alleenstaande asielzoeksters, hier niet zonder meer op zelfstandig verblijfsrecht beroepen. Zij komen dan ook veelal in het kader van gezinsvorming of -hereniging. Dit houdt in dat zij drie jaar waarvan één in Nederland getrouwd of samenwonend dienen te zijn, alvorens ze eventueel in aanmerking komen voor een zelfstandige verblijfsvergunning na scheiding. De praktijk laat vaak zien dat deze relaties voortijdig onder druk komen te staan. Veel vrouwen scheiden dan voor de drie jaartermijn en verliezen daarmee alles, wat zij via de afhankelijkheidsstatus hebben opgebouwd telt niet. Ook komt het vaak voor dat de echtgenoot misbruik maakt van deze afhankelijkheidsstatus. Hij kan haar onder druk zetten: doe wat ik zeg anders stap ik naar de vreemdelingenpolitie en dan lig je eruit. Veel vrouwen blijven zo gedwongen bij hun echtgenoot, ondanks (gewelds)problemen.

lees meer

Al sinds jaar en dag worden buitenlanders in Nederland geregistreerd bij de verschillende vreemdelingendiensten.

Gebeurde dat vroeger nog gewoon met kaartjes, met de komst van de computer hebben de meeste vreemdelingendiensten een ge-automatiseerde administratie ingevoerd. Ook de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND) van het Ministerie van Justitie houdt een uitgebreide registratie bij van alle buitenlanders die een aanvraag voor een verblijfsvergunning of asielverzoek hebben gedaan. Hiernaast houdt de Marechaussee bij welke buitenlanders het land niet in mogen.
Met de opzet van het VAS is al in 1982 begonnen, alleen is het doel de afgelopen jaren aardig bijgesteld. Begin tachtiger jaren was de bedoeling om de procedures te versnellen en de werklast van de vreemdelingendiensten te verlagen. Het VAS zal nu vooral een belangrijke rol gaan spelen in het oppakken en verwijderen van illegalen. Bij de uitwisseling van gegevens over buitenlanders, maar ook bij politiecontroles, is het VAS zeer belangrijk.

lees meer

Er is al meer dan tien jaar sprake van het uitsluiten van illegalen van de Nederlandse samenleving. Wat in die tien jaar vooral veranderd is, is de beeldvorming rond illegalen. Had tien jaar geleden nauwelijks iemand van illegalen gehoord, nu heeft iedereen dat wel en vooral in negatieve zin.

Illegaal ben je niet, je wordt illegaal gemaakt. Regels, definities, beperkingen, afhankelijkheid. In een periode van minder dan 30 jaar is de vreemdelingwetgeving in Nederland vervat in restrictieve termen over wie hier wel en wie niet mag verblijven.

lees meer

Het onderstaand verhaal beschrijft het leven van een illegaal. Het verhaal is gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen en hier en daar is er de te verwachten nabije toekomst in vervlochten.

Ik ben Tarak. Ik kom uit Sri Lanka en woon sinds 1986 in Nederland. Bijna onmiddellijk vond ik werk in een groothandel voor de horeca. Wit werk, waarmee ik in het bestaan van mijn vrouw en mezelf kon voorzien. Het ging jarenlang eigenlijk heel goed. En dan word je ineens ziek, zelfs langdurig ziek en kom je daardoor in de WAO terecht.

lees meer

De consequenties van de invoering van de Koppelingswet drongen eind 1995 langzaam door in verschillende sectoren. Vooral de expliciet in het wetsvoorstel geformuleerde controletaken maken langzaam maar zeker de gemoederen los. Vooral in het onderwijs ontlokken de volgende passages uit het wetsvoorstel van de Koppelingswet protesten uit: Het ligt voor de hand dat een bevoegd gezag van een school bij de inschrijving van een (niet-leerplichtige) persoon naar dit document (document op grond van artikel 1 van de Wet op de Identificatieplicht) vraagt en de gegevens verifieert. Mocht er bij deze verificatie twijfel rijzen over de exacte status (verblijfsstatus) dan kan het bevoegd gezag op basis van artikel 48 van de Vreemdelingenwet de gegevens natrekken bij de Vreemdelingendienst.
(..) Voorstelbaar is dat een school periodiek nagaat of de toegelaten vreemdelingen nog voldoen aan de door de wet gestelde voorwaarden. (..) Gerealiseerd wordt dat (..) een verwijdering door de leerling en de school als pijnlijk ervaren wordt. Ook in dit geval moet echter het individuele belang het afleggen tegen het algemene belang, (..): het geheel ontmoedigen van verblijf van illegale vreemdelingen in Nederland. (..) Het wordt verder aan het beleid van de scholen overgelaten om te bepalen op welke wijze zij gestalte geven aan de hun opgelegde verplichting.

lees meer