Ingezonden brief aan het Algemeen Dagblad, buro Jansen & Janssen, augustus 1993.

“BVD verdenkt ‘oude’ verdachte van bomaanslag” kopte NRC-Handelsblad afgelopen vrijdag. Een zegsman van de Binnenlandse Veiligheidsdienst liet middels de kwaliteitskrant weten dat zijn dienst en justitie “exact” weten wie achter de bomaanslag zitten. Tot zover kan de berichtgeving door de beugel, al kunnen natuurlijk vraagtekens geplaatst worden bij de exactheid van de kennis van de diensten die “vier of vijf” mensen verantwoordelijk achten voor zowel de aanslag op de woning van staatssecretaris Kosto als die op het op het ministerie van sociale zaken.

lees meer

WERKAFSPRAKEN TUSSEN HET OPENBAAR MINISTERIE EN DE BVD BETREFFENDE HET OVERLEG, BEDOELD IN ARTIKEL 22, DERDE LID VAN DE WET OP DE INLICHTINGEN- EN VEILIGHEIDSDIENSTEN.

Inleiding

Artikel 22, derde lid van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten bepaalt, dat steeds wanneer de vervulling van de taak van het openbaar ministerie en van een dienst daartoe aanleiding geeft, de betrokken procureur-generaal en het hoofd van de betrokken dienst overleg plegen.

lees meer

Secretariaat vergadering van procureurs-generaal Gedeelte notulen PG-vergadering dd. 30-6-1993 nr 12

Toegezonden aan: mr Docters van Leeuwen

WBO 3. Besipreking met hoofd BVD

De vergadering beschikt over het-jaarverslag van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) over 1992, een notitie inzake de werkafspraken tussen het openbaar ministerie en de BVD betreffende het overleg, bedoeld in artikel 22, derde lid van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en een agendavoorstel voor de bespreekpunten. Deze bespreekpunten zijn: het jaarverslag BVD over 1992, bekrachtiging werkafspraken BVD/OM, rol van de BVD met betrekking tot de bestuurlijke integriteit en de samenwerking BVD-politie.

lees meer

“Ik werk voor de Binnenlandse Veiligheidsdienst, en in het kader van een meer open beleid gaan wij wat meer naar de mensen toe,” zo word je tegenwoordig benaderd door de BVD. De nieuwe openheid van de Dienst slaat overal toe. Regelmatig is de BVD-chef Docters van Leeuwen te bewonderen op TV. In 1992 stuurde de Dienst zelfs voor het eerst een openbaar jaarverslag naar de Tweede Kamer.
De vraag is of er werkelijk zoveel veranderd is bij de BVD. Het BVD-jaarverslag viel vooral op door wat er niet in stond. Opening van Zaken – Een ander BVD jaarverslag gaat over het functioneren van de Dienst. Over benaderingen, ontslagen, intimidaties, vage ambtsberichten, grove insinuaties, kortom: het straatniveau. En meer. Maakt het nieuwe PR-beleid de BVD salonfähig? Wordt de Dienst werkelijk gecontroleerd in de Tweede Kamer? Hoe zit het met de nieuwe taken van de BVD? Wat zoekt de BVD in Suriname? Is de BVD een bondgenoot in de bestrijding van racisme?
Opening van Zaken wil een bijdrage leveren aan een debat over de taak, werkwijze en democratisch gehalte van de BVD. Wie daarover wil meepraten mag niet uitsluitend afhankelijk zijn van wat de BVD zelf naar buiten brengt.

lees meer

Uit: Opening van Zaken, buro Jansen & Janssen, 1993.

‘In het licht van de totale herstructurering van de Binnenlandse Veiligheidsdienst, zoals die in 1991 in gang is gezet, wordt 1992 beschouwd als het jaar van de kwaliteit.'(toelichting op de BVD-begroting voor 1992)

 

Sinds het einde van de Koude Oorlog heeft de BVD een nieuwe legitimatie nodig. De Dienst treedt het publiek met een waar publiciteitsoffensief – de nieuwe openheid – tegemoet. De personificatie van de BVD, het hoofd van de Dienst Arthur Docters van Leeuwen is daarbij regelmatig in het openbaar te bewonderen. Hij lijkt iedereen uit te nodigen mee te denken over de moeilijkheden waarvoor zijn Dienst zich geplaatst ziet.

lees meer

‘In het licht van de totale herstructurering van de Binnenlandse Veiligheidsdienst, zoals die in 1991 in gang is gezet, wordt 1992 beschouwd als het jaar van de kwaliteit.’

(toelichting op de BVD-begroting voor 1992)
Sinds het einde van de Koude Oorlog heeft de BVD een nieuwe legitimatie nodig. De Dienst treedt het publiek met een waar publiciteitsoffensief – de nieuwe openheid – tegemoet. De personificatie van de BVD, het hoofd van de Dienst Arthur Docters van Leeuwen is daarbij regelmatig in het openbaar te bewonderen. Hij lijkt iedereen uit te nodigen mee te denken over de moeilijkheden waarvoor zijn Dienst zich geplaatst ziet.

lees meer

Gepubliceerd in het Kurdistan Informatie Bulletin, 1993

“Ook in Nederland werd de toegenomen macht van de PKK waarneembaar. Zo eiste de partij bij de jaarlijkse geldinzamelingsactie van steeds meer mensen steeds grotere bedragen. De slachtoffers behoorden voornamelijk tot de Turks- Koerdische en Turkse gemeenschap.”

Dat schrijft de Binnenlandse Veiligheidsdienst in haar jaarverslag over 1991. Het was voor het eerst dat de BVD zo’n openbaar overzicht maakte; de dienst loopt daarmee jaren achter bij collega’s in de ons omringende landen. In Duitsland publiceert niet alleen de landelijke Verfassungsschutz veel uitgebreidere overzichten, met achtergrond verhalen over de acitiviteiten van alle mogelijke groeperingen. Ook alle deelstaten geven elkaar jaar een op glanzend papier gedrukt boekje uit, met full-collor foto’s van affiches of gebombardeerde auto’s en zelfs punk-aandoende lay-out.
De Koerden hebben in het Duitse jaarverslag van 1990 een eigen paragraaf, ze komen na de ‘Ieren’ en de ‘Arabieren’, waar de Palestijnen mee bedoeld worden, en voòr de ‘Iraniërs’ en paragraaf 5 de ‘Turken (zonder Koerden)’.
Maar ook in dit verslag staat een volstrekt suggestief zinnetje over bewapende PKK-aanhangers die in Baden-Württemberg geprobeerd hebben winkeliers dan wel hun cliëntele af te persen bij geldinzamelingsakties voor de strijd thuis.

lees meer

Overzicht van het opsporingsonderzoek, begin 1992.

buro Jansen & Janssen, 1992.

Na de explosies bij het huis van Kosto en het ministerie van Binnenlandse Zaken op 13 november 1991 is het, ondanks de allereerste paniekreakties, volkomen stil geworden rond de bommenleggers en hun bestrijders. Dat is beleid: de ministers van justitie en binnenlandse zaken, Hirsch Ballin en Dales, hebben al hun ambtenaren een zwijgplicht opgelegd. Deze zwijgplicht geldt zelfs docenten van de Zutphense politieschool, die journalisten niet mochten uitleggen hoe een recherche-onderzoek in dit soort gevallen in zijn werk gaat. En persvoorlichter Klep van het Gerechtelijk Laboratorium in Rijswijk mocht alleen uit zijn stoel komen om te zeggen dat de berichtgeving in de Telegraaf (RaRa gebruikte Semtex!) onjuist was, dat het voor de bommen gebruikte materiaal geen kneedbare explosieven betrof. Welke grondstoffen dan wel gebruikt zijn om de aanslagen te plegen blijft vooralsnog een goed bewaard geheim. Aan de bom bij Binnenlandse Zaken is opmerkelijk weinig aandacht besteed in de pers, zeker in vergelijking met de commotie rondom Kosto en de kater August. Hoewel de verantwoordelijke functionarissen van mening waren dat de beveiliging van ministeries afdoende was, zijn daar na de BiZa-bom toch verbeteringen in aangebracht. Er zijn nieuwe pasjes ingevoerd die binnenkort vervangen worden door nog nieuwere. Ambtenaren mogen hun bezoek niet meer zoals voorheen meenemen naar hun afdeling, en bezoekers van buiten moeten nu hun paspoort tonen waar in het verleden ook kon worden volstaan met een ander identiteitsbewijs.

lees meer

Uit: AMOK, buro Jansen & Janssen, 1991.

“Medewerkers willen maar al te graag uit het isolement van de Dienst en zouden een grotere openheid naar de maatschappij toejuichen.”
Concrete stappen in de richting van meer openbaarheid worden in het Reorganisatieplan van de BVD echter niet gedaan, het blijft bij wensen en verlangens. De veranderingen die moeten leiden tot ‘De Nieuwe BVD’ concentreren zich op de organisatiestructuur en het management. “Versteviging van de marktpositie vergroot de kans om te overleven, zeker in een tijd van malaise” zo vatte voormalig hoofdcommissaris Blaauw de plannen samen (NRC 20 oktober 1990). Dat krijg je ervan als een organisatiebureau als Andersson Elffers Felix de BVD doorlicht. De Dienst blijkt vanuit die hoek bezien een bedrijf dat in feite niet meer levensvatbaar is, maar toch koste wat kost moet blijven draaien. De conclusies van het onderzoek zijn vernietigend, maar beperken zich voor het grootste deel tot het organisatorische vlak. Het zoeken naar enige kritische zelfbespiegeling over activiteiten of werkterrein is tevergeefs. Wie iets meer te weten wil komen over de manier waarop de BVD werkt en waar ze zich mee bezighoudt of zou willen houden, moet tussen de regels doorlezen of pogen de ‘op cruciale punten strategisch-abstract geformuleerde’ tekst (Blaauw) op de juiste manier te interpreteren. Interessant is bovendien dat wat er niet staat. Jansen & Janssen aan de tekstverklaring.

lees meer

Uit: NN, buro Jansen & Janssen, 1990 en 1991.

Wat vooraf ging: Uitgeverij Ravijn distribueerde in 1990 het boekje De Tragiek van een Geheime Dienst over de PID Nijmegen.

De zitting

Een week na de verschijning van het boekje “De Tragiek van een Geheime Dienst” werden er eindelijk gerechtelijke stappen ondernomen. Na dagenlange vergaderingen tussen politie, justitie en vermoedelijk ook BVD waren ze er uit: geen strafrechtelijke vervolging van de makers, geen verbod van het boek, maar een civielrechtelijke procedure tegen de verspreiders, uitgeverij Ravijn uit Amsterdam.
Vrijdag laat in de middag kregen wij en een aantal Nijmeegse panden en groepen een dagvaarding om maandagochtend om 10 uur te verschijnen voor de Rechtbank in Arnhem. (Zegt de deurwaarder: “Prettig weekend, verder!”). Zes van de PID-ers hadden een kort geding aangespannen om verdere aantasting van hun privacy te voorkomen en eisten onmiddellijke stopzetting van de verspreiding en het terughalen van de boeken op straffe van een dwangsom van 5000,- per dag.
Maandagochtend al heel vroeg begon de losse verkoop van de Tragiek van een geheime dienst in de hal van het gerechtsgebouw en na aanvang van het proces ging dat binnen gewoon door. De enorme zaal was maar net groot genoeg om al het publiek te kunnen bergen, de stemming was vrolijk en gezellig, ondanks of juist dankzij de 4 gleufhoeden met regenjassen en zonnebrillen die vanuit een hoek alles nauwlettend in de gaten hielden.

lees meer

“Iedereen die ooit op één of andere manier in de ogen van het gezag aanleiding heeft gegeven geregistreerd te worden, loopt de kans net als Jan-Karel bij het verlaten van het postkantoor een zwarte zak over zijn hoofd te krijgen.”
De beste manier om je te verweren tegen de bedreiging door de geheime dienst is hun doelen en werkwijzen bekend te maken. Deze ‘Schreibtischtäter’ zijn alleen zo machtig omdat ze onder bescherming van geheimhouding en anonimiteit werken. Worden ze uit de schemering getrokken, dan zijn het ineens middelmatige ambtenaren, die helemaal niet zo geweldig en vreesaanjagend zijn. Ze zijn slechts machtig, als iedereen zwijgt. En dat zal zo blijven, zolang de slachtoffers zich laten afschrikken en diegenen die in vertrouwen genomen zijn niets zeggen. Alleen wanneer de geheime diensten moeten vrezen dat elke bespieding, benadering en provocatie bekend kan worden, zullen ze voorzichtiger worden en hun aktiviteiten inperken. Daarom moeten alle voorvallen aangekaart worden.

lees meer

“Het komt maar heel zelden voor dat mensen ons medewerking weigeren en nòg minder vaak dat mensen daarmee in de openbaarheid treden,” dat zei BVD-topman P. Keller juli 1990 in Wageningen op triomfantelijke toon tegen NOS-Pauline Broekema.

Dat is niet waar. Bij aktievoerders die benaderd worden vangt de BVD vaak bot en veel verhalen daarover worden gepubliceerd in bewegingsbladen of komen bij buro Jansen & Janssen terecht. Onlangs zijn er ook een aantal gevallen in de landelijke pers verschenen, maar uit de manier waarop er in kranten over wordt geschreven zou ten onrechte de indruk gewekt kunnen worden dat het slechts om incidenten gaat, niet iets waar je je echt druk over hoeft te maken. Er wordt vaak wat lacherig gereageerd, verder dan een hoofdschuddend “‘t Is toch wat” gaat de bezorgdheid over het algemeen niet.
Deze houding wordt in de hand gewerkt door de stereotype indruk die BVD-ers maken. Hun aanpak vanuit een schijnbaar enigszins achterhaald wereldbeeld en hun eeuwig gehamer op morele waarden van de demokratische samenleving geven hun een wat stoffig image, waarachter ze zich maar al te graag verschuilen. Dit leidt de aandacht af van waar de BVD in werkelijkheid mee bezig is.

lees meer

Ervaringen met de BVD

In april 1990 werd in Wageningen Ruud van Aken benaderd door Tilly Roodduyn van de BVD en Richard Mulder van de PID. In twee lange gesprekken probeerde de BVD hem over te halen voor hen te gaan werken. Hij zou eerst wat meer gezichtsbekendheid moeten krijgen, om vervolgens voor langere tijd ingezet te kunnen worden. Hij zou dan naar vergaderingen van radikale aktievoerders moeten gaan, om informatie en inschattingen door te geven. Als voorbeeld werden Shell-slangensnijders genoemd, maar het eigenlijke doel bleek de Ziedende Bintjes te zijn. Deze aktiegroep ploegde gewapend met spade en knipschaar in augustus 1989 een proefveldje genetisch gemanipuleerde aardappelplantjes om uit protest tegen steeds verdergaande bio-genetisch onderzoek.
Ruud van Aken nam de gesprekken op en bracht de benaderingspoging in de publiciteit. De zaak leidde ook tot Kamervragen, waarbij minister Dales het optreden van de BVD verdedigde. Er waren volgens haar gewichtige belangen van de staat aangetast, op grond waarvan de BVD kan worden ingezet.

lees meer

Voormalig BVD-chef de Haan: “Wij wenden ons tot mensen in die groep van wie wij weten dat zij toch al wat wankelmoedig zijn, dat zij weliswaar lid van zo’n organisatie zijn geworden, maar dat zij toch niet ten diepste overtuigd zijn dat zij in die organisatie ook een goed belang dienen. Wij proberen dan ook niet de ‘hardliners’ te bewegen voor ons te gaan werken, die doen dat natuurlijk toch niet, die zeggen al bij voorbaat: Nee.” (NRC, 22 december 1984).

lees meer

Legendarisch is het verhaal over de Amsterdamse kraakboekwinkel het Fort van Sjakoo, waar jarenlang iedere week een wat muizig heerschap schichtig alle schappen afging voor het nieuwste radikale drukwerk. Zijn onopvallendheid begon zo op te vallen dat de winkel besloot voor het gemak voortaan maar een pakketje voor hem samen te stellen en klaar te leggen. Met een bonnetje erbij.

lees meer