Op 13 november 2017 schrijft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een opmerkelijke brief aan de Kamer. De minister is verantwoordelijk voor de overzeese gebiedsdelen, de gemeenten en de AIVD, de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst. De brief zou tegemoet komen aan een toezegging aan Tweede Kamerlid Van Haersma Buma.
In de brief wordt er gerept over statelijke actoren die Nederlandse interne aangelegenheden of democratische processen beïnvloeden. Erg concreet is de brief niet en het wordt dan ook al snel duidelijk dat de brief is opgesteld door de AIVD. De inlichtingendienst heeft ooit een spoof website, de dienst spreekt van gefingeerde website, ontdekt. De site zou een kopie zijn van een Nederlandse overheidswebsite en zou tevens “onder meer desinformatie over MH17” bevatten. In de gehele brief is dit het enige concrete bewijs voor beïnvloeding.
Nu zijn bewijsvoering en context niet de sterkste kanten van de AIVD. De dienst hoeft ook geen bewijs te leveren voor vervolging en in die zin is context niet echt van belang. Daarnaast schermt de AIVD altijd met het argument dat zij niets openbaar wil maken omdat die informatie haar methoden en technieken zou verklappen. Het onthullen van het bestaan van de spoof website is daarom van belang omdat die onthulling duidelijk maakt dat de dienst het internet afstruint, bepaalde dossiers, zoals de MH17, in de gaten houdt, checkt wie de eigenaar van de site is en controleert of informatie op een website al dan niet correct is, al weten wij dit allemaal niet zeker. De dienst kan ook een tip hebben gehad.
Probleem bij de zogenaamde concrete aanwijzing die de AIVD in de brief noemt is dat er alleen gesproken wordt over een spoof website in Rusland en dat die website lijkt op een Nederlandse overheidswebsite. Eigenlijk ontbreekt alles aan dit bewijs. Er is geen screenshot, geen bewijs wie de eigenaar was, wat voor informatie er op de site stond, hoe populair de site was, hoeveel bezoekers het trok en of de AIVD stappen heeft gezet om die website offline te halen of dat de maker die site zelf offline heeft gehaald. Context is in die zin ook van belang. Het zou namelijk kunnen dat een Nederlander in Rusland serverruimte huurt en tevens een domein registreert omdat hij anoniem wil blijven. Het kopiëren van een website is namelijk niet toegestaan en de persoon kan worden vervolgd. Daarnaast zijn de vragen van belang omdat veel mensen constant bezig zijn op het internet bewijs voor welke theorie dan ook te vinden ten aanzien van de MH17 ramp. Het is dan ook opmerkelijk dat blijkbaar anderen de site niet hebben opgemerkt, maar de AIVD wel.
De brief van de minister van Binnenlandse Zaken wordt niet concreter dan een spoof website en roept daarnaast andere vragen op. De AIVD verschaft namelijk geen nieuwe informatie en dat is opmerkelijk. In april 2017 presenteerde de dienst haar jaarverslag over 2016. De AIVD pakte groot uit, want stelde dat Rusland door het verspreiden van nepnieuws zou geprobeerd hebben de landelijke verkiezingen van maart 2017 te beïnvloeden. Door de media wordt niet om bewijs gevraagd. De baas van de AIVD Rob Bertholee zegt slechts: “Ik denk dat wel gepoogd is om de kiezers mogelijk in een verkeerde richting te duwen door berichten te verspreiden die niet of slechts ten dele waar zijn.”
De media pakten groot uit naar aanleiding van de persconferentie. Volgens RTL nieuws probeerde Rusland met nepnieuws onze verkiezingen te beïnvloeden. En de NOS stelt dat de AIVD het steeds drukker heeft met Rusland. Nu klopt het dat de wereld langzaam is teruggekeerd naar de periode van de Koude Oorlog met de proxy oorlogen in Oekraïne, Syrië en andere delen van de wereld. Het oude spel van infiltratie en inlichtingenoperaties, media campagnes oftewel covert warfare met alle tricks zijn uit de mottenballen gehaald.
Punt is echter dat we niet meer in de jaren vijftig leven en iedereen slikt wat de overheid voorschotelt. Het is dan ook terecht dat Geen Stijl stelt dat Bertholee met de zin “Ik denk dat wel gepoogd is om de kiezers mogelijk in een verkeerde richting te duwen door berichten te verspreiden die niet of slechts ten dele waar zijn” eigenlijk zegt dat er geen enkel bewijs is. Hij denkt, is dat op het moment van de persconferentie, in een voorbij moment op vakantie of in een andere situatie? Hij denkt dat er wel gepoogd is, dus hij weet het niet, en zelfs niet of de Russen, want laten we de daders meteen aanwijzen, het geprobeerd hebben. Het gaat namelijk om proberen, niet het actief beïnvloeden. Hoe dat proberen eruit zou hebben gezien, blijft ook in nevelen gehuld. En daar eindigt de overpeinzing van de baas van de inlichtingendienst niet. Hij weet namelijk zelfs niet of Nederlanders zijn beïnvloed. Al met al is er geen bewijs, slechts een overpeinzing.
Wie de uitspraak over de beïnvloeding van de verkiezingen naast die van de MH17 spoof website legt ziet meteen de overeenkomsten. De Russen zijn de daders, er is geen bewijs en de dienst geeft geen openheid waardoor een mist van vaagheid blijft hangen. Wie nepnieuws wil bestrijden moet feiten leveren en wie geen feiten kan leveren moet zijn mond houden, want anders is de overheid producent van nepnieuws. En dat is nu wat de AIVD aan het doen is, nepnieuws verspreiden.
En dat blijkt ook het geval. Want het gaat bij de brief van 13 november 2017 en bij het jaarverslag over 2016 in het geheel niet om bewijs, Russen, beïnvloeding of een spoof website, maar om de nieuwe WIV 2017 en extra middelen. Voor de AIVD geldt hetzelfde als voor Brabantse burgemeesters met hun ondermijning, politie met mobiele bendes, als dienst moet je je in de kijker spelen om meer geld en bevoegdheden los te krijgen in Den Haag. Ergens verscholen op pagina twee van de brief duikt daarom plots de WIV 2017 op. “Voor het blijven verrichten van dit onderzoek is het wettelijke kader van de WIV 2017 noodzakelijk.” De AIVD bedoelt: “Onderzoek naar de intenties en de capaciteiten van statelijke actoren nodig.”
Welk onderzoek is dat dan precies? Onderzoek waarbij meteen gewezen wordt naar Rusland als dader zonder bewijsvoering? Onderzoek naar een vage spoof website? Onderzoek naar een mogelijke poging ter mogelijke beïnvloeding van een mogelijke kiezer? In principe zegt de AIVD eigenlijk dat er geen bewijs is voor haar beschuldigingen, maar graag een zak geld wil en bevoegdheden om dat bewijs te bekokstoven. Dat belooft niet veel goeds voor de toekomst met een nieuwe WIV ook al zou daar meer controle in geregeld zijn. Transparante dreiging neemt meer angst weg dan vage insinuaties die slechts gericht zijn op het doordrukken van een wet voor meer bevoegdheden. In de 21ste eeuw zou een inlichtingendienst bewijs moeten presenteren en niet moeten schermen met de suggestie dat we zijn teruggekeerd tot de periode van de Koude Oorlog.
AIVD: Rusland probeerde met nepnieuws onze verkiezingen te beïnvloeden, RTL
AIVD verspreidt nepnieuws over nepnieuws, Geen Stijl
AIVD heeft het steeds drukker met Rusland, NOS