In deze brochure wordt een laagje van de geheimzinnigheid rond Europol afgeschraapt. Op basis van openbare en minder openbare bronnen en documenten. Naast de oprichting van Europol wordt ook gekeken naar tal van andere initiatieven tot Europese politiesamenwerking, waarin Europol steeds als een spin in het web opduikt. Op de achtergrond blijken de kaarten keer op keer geschud.
Terwijl parlementariërs zich het hoofd buigen over verdragsteksten waarvan de inkt nauwelijks droog is, is men op Europees niveau al weer drie stappen verder. Dat is het verhaal van Europol. Onder het aanroepen van het spook van de georganiseerde criminaliteit worden bevoegdheden opgerekt en sneuvelen burgerrechten. Er vormt zich een machtig Europees politie- en inlichtingenapparaat dat de touwtjes strak in eigen handen heeft en een eigen agenda voert. Maar in het moderne Europa ben je een kniesoor als je daar over zeurt.
Inhoudsopgave
Europol staat model voor die internationale politiesamenwerking. Europol staat ook model voor het nieuwe denken in politie- en justitieland. Een diffuse, internationale politiestructuur die in een juridisch en democratisch vacuüm opereert, uitgebreide bevoegdheden heeft en bij uitstek ‘pro-actief’ opereert. Een politiedienst waarvan de ambtenaren onschendbaarheid voor de wet genieten.
Er wordt al vanaf midden jaren tachtig gewerkt aan een Europese politiedienst. Na tien jaar onderhandelen werd Europol eindelijk operatief.
Europol gaat onderzoek verrichten naar de grensoverschrijdende georganiseerde misdaad. Wat mag de dienst daarbij eigenlijk allemaal, en wie controleert Europol eigenlijk. Zijn de medewerkers van Europol nu wel of niet immuun?
Actieplan georganiseerde criminaliteit
Jarenlang gaat de discussie erover of Europol nu executieve taken krijgt of niet. De opstellers van het ‘Actieplan ter bestrijding van de georganiseerde misdaad’ zochten en vonden een compromis: Europol mag ‘operatief’ worden. Maar wat houdt dat nu eigenlijk in?
Internationale samenwerking in de praktijk
Europese politiesamenwerking vond ook plaats voordat Europol in het leven werd geroepen. De ervaringen die daarmee opgedaan zijn, geven inzicht in de alledaagse werkelijkheid van dergelijke samenwerking. Daarmee maakt het tastbaarder wat Europol in de praktijk zal gaan betekenen.
Een kijkje in de keuken van de EDU: de jaarverslagen geanalyseerd.
Hoe erg is het nu eigenlijk gesteld met de georganiseerde criminaliteit in Europa? Sinds 1993 worden er door de European Drug Unit ‘situatieverslagen’ opgesteld waarin een staalkaart wordt gepresenteerd van de criminele activiteiten in de Europese Unie. Deze verslagen zijn uiterst vertrouwelijk, maar soms lekt er één uit.
Buro Jansen & Janssen en Stichting Eurowatch
Jelle van Buuren & Wil van der Schans