Kort door de bocht, niet goed gelezen, niet even het archief doorzocht of niet even een kritische vraag gesteld? Verschillende kranten misleiden hun lezers deze week meerdere malen als het om het onderwerp terrorisme gaat. Een ‘hot’ onderwerp dat in is voor sensationele artikelen. We hebben het dan niet eens over de Telegraaf, die bezoekers van Sail angst aanjaagt door klakkeloos ongeverifieerde waarschuwingen van internet te plukken. Erger is dat gerenommeerde kranten als NRC Handelsblad, de Volkskrant en regionale kranten een loopje met de waarheid nemen als het gaat om zo’n delicaat onderwerp als terrorisme.

Zo melde het NRC Handelsblad van 19 juli prominent op de voorpagina dat ‘honderden miljoenen voor terrorisme via Nederland verlopen’. Interessant nieuws denk je dan, volgens NRC Handelsblad gaat het om honderden miljoenen euro’s per jaar voor terroristische activiteiten die lopen via Nederland. Ook het ANP melde dat volgens een woordvoerder van Zalm het kabinet de illegale praktijken beter wil kunnen bestrijden, vooral in het kader van de strijd tegen het terrorisme.Interessant, want al onderzoekende voor een boek over de bestrijding van terrorisme, zijn we dit soort cijfers nog niet tegen gekomen. Dus, simpel doorklikkend op het internet, de brief van Zalm gevonden, maar na flink doorlezen geen honderden miljoenen tegengekomen. Dan maar gezocht naar de bron, het onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoeks en Documentatie Centrum van het ministerie van Justitie, dat gelukkig ook al dezelfde online staat.

Dan komt de schok. Een belangrijke conclusie van het onderzoek luidt namelijk dat ‘this study has encountered no instance of terrorist finance in the US or Europe through traditional IVTS (ondergronds bankieren)’. De onderzoekers wijzen er juist op dat, in tegenstelling tot wat media en politiek vaak beweren over de kapers van 9-11, deze juist gewoon gebruik maakten van gewone banken, credit cards, en reguliere transferkantoren. Volgens de onderzoekers zijn er geen aanwijzingen dat ondergronds bankieren de voorkeur heeft bij terroristen of dat ondergronds bankieren kwetsbaarder is dan de officiële banksector.Wat honderden miljoenen euro, hoezo ‘van belang in de strijd tegen het terrorisme’. Nergens, maar dan ook dan ook nergens zijn dergelijke feiten of conclusie te halen uit het rapport.

Eenzelfde soort gebrek aan diepgang over terrorisme zagen we in de berichtgeving over de beslissing van het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe om de in Hamburg woonachtige Syrisch-Duitse zakenman Darkazanli niet uit te leveren aan Spanje.NRC Handelsblad omschrijft het EAB als ‘een van de belangrijkste middelen in de strijd tegen terroristen’. Ook hier slaat de krant de plank mis. Over de invoering van het Europees arrestatiebevel is al in 1999 bij een speciale top over justitiebeleid in de EU besloten. Men wilde de procedures beter op elkaar afstemmen om zo vooral de periodes te bekorten. Na de aanslag van 11-9 kwam er grote druk op de onderhandelingen te staan. Uiteindelijk heeft dat volgens zowel ambtenaren op het ministerie van Justitie en het ministerie van Binnenlandse Zaken, het OM en betrokken rechters een ‘wanbesluit’ opgeleverd. Oud uitleveringsrechter Rob Blekxtoon heeft meermalen uitgelegd dat door de snelheid niet alleen een kwalitatief slecht besluit is genomen, maar dat het door die snelheid in alle lidstaten op verschillende is geïnterpreteerd. De oplossing had simpel kunnen zijn: verkort de termijnen van het Uitleveringsverdrag en geen (vermeende) terrorist had langer dan 60 dagen op uitlevering zitten wachten.

Met de enorme politieke en maatschappelijke belangstelling voor terrorismebestrijding ligt er een belangrijke taak bij de media om het publiek goed en feitelijk correct voor te lichten. De media spelen een belangrijke rol in politieke meningsvorming. Een volledige en betrouwbare weergave van feiten vormt een minimale basis.Nu lijkt het bijvoorbeeld dat ondergronds bankieren een hoofdrol speelt bij de transacties tussen terroristen en dat de Europese terrorismebestrijders wéér een forse tegenslag te verwerken hebben, terwijl daar in werkelijkheid geen sprake van is. Veel mensen zullen concluderen dat het ondergronds bankieren hard aangepakt dient te worden en er in Europa nauwer moet worden samengewerkt.
Mythen over Terrorisme
Informal Value Transfer Systems and Criminal Acti