2. DE EUROPESE EN NATIONALE VERVOERSMARKT
2.1. De sterke positie van Nederland: enkele cijfers
Het internationaal goederenvervoer over de weg in Europa neemt
enorm toe. In 1981 werd er op het continent 138 miljoen ton aan
goederen over de weg vervoerd. In twaalf jaar tijd verdubbelde deze
hoeveelheid zich tot
275 miljoen ton in 1993 (TLN, 1994). Het aandeel van Nederland
daarbinnen is op verschillende manieren te meten. Kijken we eerst
naar de relatieve positie ten opzichte van andere Europese landen,
dan is Nederland thans de grootste transporteur van goederen over
de weg. Ons land verzorgde in 1991 bijna 28 procent van het totale
Europese goederenvervoer. Frankrijk volgt op afstand met iets meer
dan 18 procent en Duitsland staat derde met bijna zeventien
procent. Het Belgische aandeel bedraagt zestien procent en maakt
dit land tot de vierde vervoerder binnen de Unie. Verder volgen,
naar grootte: Itali, Spanje, Engeland, Denemarken, Portugal,
Luxemburg, Ierland en Griekenland (TLN, 1994).
Nederland is een transitoland bij uitstek. In 1993 passeerde in
totaal 700 miljoen ton goederen onze grenzen; per schip, per
vrachtwagen, met het vliegtuig, door pijpleiding en met de trein.
Dit is het totaal aan in- en uitvoer, waarbij ook de doorvoer is
meegeteld. Van deze totale aan- en uitvoer ging 143 miljoen ton
goederen in vrachtwagens over de Nederlandse grenzen. Bijna
driekwart van al het vervoer dat via de weg over onze grenzen gaat,
wordt door Nederlandse vervoersbedrijven verzorgd. Het Nederlands
vlagaandeel is de laatste jaren toegenomen; in 1986 bedroeg het
ruim 70 procent en vier jaar later 73 procent (Ministerie van
Verkeer en Waterstaat, 1994).
Nederlandse transportondernemingen opereren nog steeds voor het
grootste deel op de binnenlandse markt. Maar het aandeel
internationale ritten neemt de laatste jaren snel toe. In 1970 ging
minder dan zeven procent van het in dat jaar vervoerde gewicht aan
goederen de grens over; ruim 93 procent van de goederen werd dus
binnen Nederland vervoerd. Tien jaar later lag het aandeel van het
internationaal vervoer al boven de tien procent en in 1990 ging
zestien procent de grens over (CBS, 1994). In 1993 had het
internationaal transport zijn aandeel vergroot tot bijna 18 procent
en dit percentage nam vorig jaar toe tot bijna 19 % (TLN, 1995).
Zoals te verwachten, nam met de stijging van het
grensoverschrijdend vervoer ook het aantal gereden
kilometers toe. In 1988 werden er in totaal ruim 5100 miljoen
kilometers afgelegd, tegen 5800 miljoen kilometers vorig jaar; een
toename van 13,6 procent. Deze groei wordt voornamelijk veroorzaakt
door het toenemende grensoverschrijdende vervoer; het aantal in het
binnenland gereden kilometers nam de laatste vijf jaar met maar
drie procent toe, terwijl het internationaal aantal gereden
kilometers in diezelfde periode met maar liefst 38 procent steeg
(TLN, 1994). Gekeken naar de cijfers voor de korte termijn, laat
het aantal in 1993 gereden kilometers in het beroepsvervoer over de
Nederlandse weg een kleine daling zien ten opzichte van het
voorgaande jaar (0,8 procent). Maar de gereden afstand in 1993 is
dan nog ruim dertig procent hoger vergeleken met 1989 (TLN,
1994).
Het totaal vervoerd gewicht in het binnenlands transport
laat op korte termijn een kleine afname zien: ten opzichte van 1992
is er in 1993 0,2 procent minder gewicht aan goederen in het
beroepsvervoer getransporteerd. Het eigen vervoer laat zelfs een
daling van tien procent zien over dezelfde periode. Maar over
langere tijd beschouwd, is dit slechts een kleine vermindering van
een sterk doorzettende groei. Want de daling ten opzichte van 1992
is toch nog een forse toename vergeleken met de voorgaande jaren.
Een voorbeeld: het vervoerde gewicht in het binnenlands
beroepsvervoer bedroeg in 1993 bijna 276 miljoen ton; een half
miljoen ton minder dan in het voorgaande jaar (TLN, 1994). Ten
opzichte van 1991 is dit echter wel een toename met 27 miljoen ton,
en maar liefst 37 miljoen ton meer dan in 1989! En over nog langere
tijd bekeken, is er niets aan de hand met het vervoerde gewicht:
dit steeg van 181 miljoen ton in 1970, naar 212 miljoen ton in
1980, 248 miljoen ton in 1990 tot 276 in 1993 (CBS, 1994).
Ook het gewicht dat Nederlandse transportondernemingen
internationaal vervoeren, loopt de laatste decennia alleen
maar op; in 1970 vervoerden Nederlandse ondernemingen 22 miljoen
ton goederen. In 1980 was dit gestegen tot 44 miljoen ton en
bedroeg tien jaar later zelfs 75 miljoen ton. Vorig jaar vervoerden
de Nederlandse transporteurs 86 miljoen ton goederen (CBS, 1994).
En zelfs de kortere termijn laat een stijging zien van het aantal
internationaal vervoerde tonnen; ten opzichte van 1992 is er vorig
jaar vier procent meer aan vervoerd gewicht de grenzen over gegaan.
Tussen Nederland en Belgi nam het vervoerde gewicht zelfs met bijna
acht procent toe (TLN, 1994).