IV.7. Georganiseerde misdaad onder Marokkanen in
Nederland
Wat zien we van alle beschreven criminele activiteiten in
Marokko in Nederland? In de sfeer van de zwarte economie zou men
zeker moeten denken aan de invoer in Marokko van aanzienlijke
hoeveelheden spullen die van diefstal in Nederland afkomstig zijn
en die meereizen met de jaarlijkse grote parade van Marokkaanse
vakantiegangers. Op zichzelf is dit nog geen georganiseerde
misdaad. Dat is al meer het geval waar – en daar zijn systematische
politieberichten over – deze goederen afkomstig zijn uit heling.
Ook door niet-Marokkanen gestolen goederen worden geruild tegen
drugs en die goederen worden weer naar Marokko gebracht. Wat er
zeker wel toe hoort, is gesignaleerd in Midden-Nederland. Een
Marokkaanse groep die uit ongeveer twintig personen bestaat,
vervoert nu al meer dan vier jaar lang drie tot acht gestolen
auto’s per week naar Marokko. De auto’s worden ‘s avonds gestolen
en op een groot parkeerterrein enkele dagen koud gezet. De
kentekens worden met zwarte tape veranderd. De chauffeur die ‘s
nachts tussen 23.00 en 01.00 uur vertrekt, ontvangt tweeduizend
gulden voor zijn taak en nog eens duizend voor zijn kosten
onderweg. Tot het donkere gedeelte van de Marokkaanse informele
economie rekenden we ook georganiseerde prostitutie. Ook in
Nederland is in verschillende plaatsen onder Marokkanen pooierij
vastgesteld. Dit geschiedt ook in georganiseerd verband. In Agadir
in het zuiden van Marokko bestaat een organisatie waarvoor een zeer
welgestelde dame vrouwen ronselt om als prostitue naar Nederland te
gaan. In Nederland gescheiden Marokkaanse vrouwen zijn door
criminele organisaties benaderd om in deze sfeer werkzaam te zijn
en trouwens ook om hun legale status te
gebruiken om Marokkaanse mannen aan een verblijfstitel te helpen.
Een stel broers heeft kans gezien om via een Nederlandse vriendin
die plotseling onder verdachte omstandigheden stierf, een seksclub
over te nemen. Andere vormen van mensenhandel zijn eveneens
waargenomen. In het Westland en andere tuinbouwgebieden, zoals
bijvoorbeeld rond Rotterdam, zijn veel illegale Marokkanen
aangetroffen (vergelijk ook Buijs, 1988 en Meinsma, 1994) maar niet
duidelijk is in hoeverre hun overkomst door criminele organisaties
is georganiseerd. Voorts zijn Nederlanders zelfs betrokken geweest
bij het smokkelen van illegalen naar Europa. Kinderen klampten zich
onder Nederlandse vrachtauto’s vast om de overtocht te maken en er
zijn ook verstekelingen die het in het laadruim tot Nederland
hebben gehaald. Tot zover het kleine werk. Georganiseerde misdaad
onder Marokkanen slaat natuurlijk in hoofdzaak op de handel in
drugs. Cannabis wordt Nederland binnengebracht op veel
verschillende manieren. Er zijn ten eerste de zogenaamde mieren die
in hun personenauto iets meenemen. Soms zijn dit Nederlandse
vakantiegangers of speciaal geronselde koerier(ster)s, soms
Marokkanen die naar Nederland terugkomen van vakantie. Zij zijn
kieskeurig en kleine partijen zijn doorgaans van de allerbeste
kwaliteit. Grotere partijen gaan via campers die met de pont
meereizen naar Spanje. Met oneindig veel nieuwe varianten wordt
getracht de douane en de politie te omzeilen. Wat te denken van een
behoorlijk groot transport dat is verstopt in een zogenaamd bij een
verkeersongeluk gestrande caravan, die door de ANWB wordt
gerepatrieerd? Grotere hoeveelheden gaan mee met de ongeveer 2000
tochten die vrachtauto’s per jaar uit Marokko naar Nederland maken.
De smokkelwaar kan verborgen zijn in de vracht – het is
aangetroffen in partijen textiel, in speelgoed en tussen
aardappelen, groenten en fruit. Het kan ook zijn verstopt in
speciaal geprepareerde bergplaatsen in het karkas van de vrachtauto
zelf. Koelauto’s zijn populair, omdat door de douane moeilijk is
vast te stellen of het dakschot een decimeter hoger is dan normaal,
of er ruimte zit tussen het kopschot of dat het hele huis
hydraulisch kan worden opgekrikt om laadruimte voor hash te maken.
De transportbedrijven die daarvoor worden gebruikt zijn van twee
soorten: op zichzelf bona fide firma’s die er zich gewild (meestal)
of ongewild (zelden) voor lenen, of bedrijven die speciaal voor dit
doel zijn opgericht. De chauffeur rijdt zijn wagen naar een
aangewezen plaats en komt hem, zonder de lading te inspecteren, na
bijvoorbeeld twee dagen weer ophalen. Een veel voorkomende variant
bestaat eruit een en dezelfde chauffeur van Marokko naar Spanje,
Portugal en Frankrijk te laten rijden om dan onderweg de aanhanger
met drugs los te koppelen en over te doen aan een chauffeur die met
een trekker uit Nederland komt. De eerste chauffeur rijdt dan weer
terug naar Marokko om een nieuwe lading op te halen. Over
smokkelmethoden over de weg is meer te vinden in het
branche-rapport over het wegvervoer in deze serie. Drugs kunnen
voorts ook worden verstopt in autobussen die de oversteek maken.
Het wordt verder per schip aangevoerd in kleinere hoeveelheden in
plezierbootjes. Verder via visserschepen die de hash op volle zee
overladen op zeeschepen. Of het reist verstopt mee in zeecontainers
met reguliere lading. In de jaren zeventig en tachtig zijn al deze
smokkelsystemen op Nederland bedacht door Nederlandse
drugshandelaren en -transporteurs. Zij wonen thans (nog) in
Nederland, maar een kolonie heeft zich gevestigd in Malaga (van
waaruit men heel gemakkelijk op en neer kan naar Marokko) en
enkelingen ook in Marokko zelf. Met het uitroepen van de oorlog
tegen de drugs, de groeiende macht van autochtone Marokkaanse
drugsbaronnen en de steviger greep van (delen van) de overheid op
deze handel, is het voor Nederlandse drugsondernemers moeilijker
geworden om zelfstandig zaken te doen. De douane controleert
strenger. Op grond van een kort geleden gentroduceerde wet heeft de
douane de bevoegdheid om zelfs bij het minste vermoeden van drugs
de gehele (vracht)auto grondig te onderzoeken. In de wanden van
koelwagens worden op een aantal plaatsen zonder pardon met een
lange elektrische boor gaten geboord. Voorheen was het nog wel eens
mogelijk om een kleine partij aan de grens te offeren: op het
moment dat de complete douane zich daarop concentreerde, passeerden
grote partijen in trucks de grens gezien. Nu weet de douane wel
beter. De slachtoffers van deze thans primitief geworden
smokkelmethode zijn individuele chauffeurs die wel eens wat willen
proberen. Nederlandse vrachtwagenchauffeurs brengen hun wagens in
grote compounds (tegen diefstal) en bij voorbeeld in Casablanca
komen zij samen in vaste cafs. Zij worden daar, en ook zo maar op
straat, door Marokkaanse handelaren benaderd met de vraag of ze
iets mee willen nemen. Wie daar tegenwoordig op ingaat – het aanbod
is een verdienste van f.50.000,- of meer – loopt een aardige kans
dat hij op grond van een een-tweetje tussen de handelaar en een
individuele douanebeambte wordt betrapt en in de gevangenis
verdwijnt. Maar het is voorgekomen dat zijn lading dezelfde dag nog
door een ander wordt uitgevoerd met hetzelfde noodlottige
resultaat. In het tijdschrift voor wegtransporteurs en chauffeurs
Truckstar staan het laatste jaar regelmatig reportages met
de strekking dat je als chauffeur op geen enkel aantrekkelijk
Marokkaans aanbod in moet gaan. Er zijn trouwens ook enkele
voormalige Nederlandse chauffeurs die nu voor Marokkaanse
organisaties werken en aan Nederlandse chauffeurs aanbiedingen
doen. Wie geen risico wil lopen en de chauffeur geldt bij een
vondst altijd als aansprakelijk, wordt overigens een elegante
uitweg geboden. Bij de politie kan men tegen een gering bedrag zijn
(vracht)auto geheel laten onderzoeken en verzegelen om deze tegen
inspectie te vrijwaren.
Wie thans grote partijen hash wil importeren, ziet zich
genoodzaakt om bepaald andere maatregelen te nemen dan de Hollandse
hashhandelaren van de jaren zeventig en tachtig. De balans van de
macht tussen
Marokkaanse producenten en Nederlandse transporteurs is gelijk
getrokken. De export van drugs uit Marokko moet volkomen
gecontroleerd gebeuren en de relevante autoriteiten moeten zijn
omgekocht. Dit gaat niet meer zonder belangrijke Marokkaanse
drugshandelaren en dat is de reden waarom ook in Nederland
Marokkanen zelf de kans hebben gekregen een groot deel van de
handel in handen te krijgen. Met reden wordt zelfs gezegd dat in
1991 min of meer officieel een echt drugskartel is opgericht
waarbij vooraanstaande Marokkanen uit heel Europa zijn betrokken.
Bij de oprichting zou een overeenkomst zijn gesloten die inhoudt
dat grote partijen verstopt in blikken olijfolie per schip naar
Antwerpen zullen worden vervoerd en dat ze, na daar te zijn
opgeslagen, in kleinere partijen zullen worden verdeeld om ze onder
andere ook op de Nederlandse markt te verspreiden. Het is evenwel
niet eenvoudig om zicht te krijgen op de omvang van de Marokkaanse
drugshandel in Nederland. Voor de politie is het een gesloten
wereld en van uitwisseling van informatie met collega’s in Marokko
is nauwelijks sprake. Er zijn berichten dat medewerkers van
consulaten zijn betrokken en op die overheid wil men niet
vertrouwen. Moeilijk te volgen zijn de transacties op zichzelf
overigens helemaal niet. Het vergt weinig verbeeldingskracht om te
begrijpen wat drugshandelaren bedoelen als zij per telefoon spreken
over film, onderwerp, linnen, witte en gele zijde, een kwaliteit
van honderd procent, of wanneer (andere groep) zij het hebben over
zeep, cassettes, kaas, thee en vliegtuigen. Ofschoon de
aanwijzingen binnenstromen dat Marokkanen zich in Nederland in
allerlei steden met de handel in hash bezighouden, in Amsterdam,
Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Helmond, Groningen, Venlo, Eindhoven,
Maastricht, Tilburg en Leeuwarden, en ook dat de organisaties in
kwestie hele ketens van coffeeshops, shoarma-zaken en
broodjes-winkels van drugs voorzien, gaan de Nederlandse politie en
justitie er slechts op beperkte schaal achteraan.
In 1990 en 1991 ontdekte de politie van Gooi- en Vechtstreek een
grote Marokkaanse hashhandelsorganisatie (onder te verdelen in drie
families) met een hoofdkwartier in Hilversum. De
vreemdelingendienst leverde de sociologische achtergrondinformatie.
Het ging om Marokkaanse arbeiders die in de jaren zeventig waren
gekomen om bij bedrijven te werken in het Gooi. Het waren mensen
zonder veel opleiding: de meesten waren analfabeet en nadat de
meeste mannen in de jaren zeventig en tachtig uit het arbeidsproces
waren getreden, was een overgrote meerderheid thans werkloos. De
vreemdelingendienst kenschetste ze als een ongentegreerde, kansloze
groep en onder de tweede generatie had een aantal jongens reeds een
flinke criminele antecedentenlijst opgebouwd. Hilversum bleek te
fungeren als distributiecentrum voor (door Nederlandse
transporteurs) uit Marokko aangevoerde hash. Nederlandse en
Marokkaanse klanten kwamen hier in het groot (tot duizend kilo toe)
inkopen. De klant zette zijn auto neer op een aangewezen plek en
overhandigde de groothandelaar in het koffiehuis zijn sleutels als
de koop was gesloten. Een koerier reed de auto naar een geheime
plaats waar de gekochte hash achterin werd geladen en daarna werd
de auto op een andere plaats neergezet. De klant kreeg zijn
autosleutels terug en kreeg te horen waar hij zijn auto op kon
halen. De politie was verbaasd over de openheid waarmee deze handel
werd bedreven. Zij ontdekte een soort raad van bestuur van de
organisatie in engere zin. De oudste zonen beheerden tien
koffiehuizen, een slagerij, een videotheek, een lunchroom en een
shoarmazaak. Andere familieleden vormden het personeel in deze
middenstand. Sommigen fungeerden als koeriers en daar waren ook
kinderen bij die hoeveelheden hash achter op hun fiets vervoerden.
Anderen stelden (tegen betaling van f.25,- per kilo) hun huis of
schuurtje ter beschikking als stash-plaats. Nu is de Marokkaanse
gemeenschap in het Gooi maar klein (in Hilversum woonden 1.250
Marokkanen) en het aantal van hen dat bij de handel in hash was
betrokken, was zo groot dat de politie besloot te gaan tellen. Zij
kwam tot de slotsom dat in een meerderheid van de Marokkaanse
families in het Gooi tenminste n gezinslid direct aan de hashhandel
deelnam of daar indirect van profiteerde (bij dat laatste moet men
bijvoorbeeld denken aan een zuster van een handelaar die een fraai
huis liet bouwen in Marokko). De geschatte jaaropbrengst van deze
familie was tenminste 150 miljoen gulden, maar waarschijnlijk
benaderde het bedrag van 300 miljoen de werkelijkheid beter. Thans
is deze organisatie opgerold en de koffieshops zijn bij wijze van
bestuurlijke maatregel dichtgespijkerd. Het ging hier echt om een
concentratiepunt en de Gooise ervaring is helemaal niet
representatief voor Nederland. Wat de politie met haar onderzoek
had blootgelegd, was een schaduw-economie die het antwoord vormde
op de uitzichtloze sociaal-economische positie waarin de Marokkanen
zich bevonden. In Nederland leefden de bazen zo sober als van
afgekeurde of ontslagen gastarbeiders werd verwacht; in Marokko
bezaten zij hotels en ander onroerend goed. Het geld werd via de
verzamelrekening van een filiaal van een Marokkaanse bank naar
Marokko gesluisd. Intussen is Nederland is bedekt met een fijnmazig
Marokkaans netwerk van cannabisgroothandelaren en detaillisten.
Marokkaanse instituties worden er diep door geraakt. Nog in 1983
heeft een toentertijd invloedrijke niet-ambtelijke werkgroep ad hoc
onder leiding van de islamoloog J.D.J. Waardenburg vurig gepleit
voor het stimuleren van de sociale functie van religieuze
voorzieningen in het islamitische milieu in Nederland. De
Nederlandse welzijnsinstellingen boden misschien geen geigend kader
voor groepen mensen in wier cultuur het onderscheid tussen kerk en
staat niet of althans anders bestond dan in Holland en als de
overheid deze groep met haar hulp wilde bereiken, bood de moskee
een authentieke uitweg. Nu stelt de politie vast dat moskeen in
enkele gevallen de plaats vormen waar drugshandelaren elkaar
ongestoord ontmoeten en zaken
doen. Ook het familieverband blijkt een functie van verspreiding te
vervullen. Mensen die betrokken zijn bij de import, stimuleren
familieleden om mee te doen aan de groothandel en die doen weer een
beroep op hun familienetwerk om mensen te vinden die hun huis als
stash-ruimte willen verhuren (voor 25 gulden de kilo) zodat
weer een ander familielid die in de coffeeshop over de sleutel
beschikt als koerier kan dienen om de verkoper via de achterdeur
van nieuwe hash te voorzien. De familie die in de drugshandel gaat,
legt hutje bij mutje om een partij te financieren en vervoegt zich
met haar plannen bij een drugslord in Marokko. Daar worden de
werkelijke beslissingen genomen. De Nederlandse handelaren hebben
hun rol teruggedrongen zien worden tot die van transporteurs. Zij
beschikken over de transportfirma’s, het wagenpark en de loodsen op
tal van industrieterreinen waar de grote partijen hash worden
opgeslagen voor verdere distributie in kleinere partijen.
Nederlandse groepen zijn bruikbaar omdat zij de transportschakel in
de handelsketen beheersen en minder kans lopen te worden
aangehouden door politie of douane, maar geld komt er niet eens
meer aan te pas. De afrekening geschiedt door de Nederlandse
drugshandelaars met een afgesproken quantum van de vervoerde
hoeveelheid huns weegs te laten gaan. Deze ontvangen dan
bijvoorbeeld een derde of een vierde om (bijvoorbeeld in Engeland)
voor eigen rekening te verkopen.
Over de manier waarop de opbrengst wordt weggesluisd, kunnen we
na het bovenstaande op zichzelf kort zijn. Een deel gaat via
banken, een deel via het traditionele leencircuit, maar meestal, is
onze indruk, worden de harde valuta zo maar in een zak of
weggestopt in een reeks bergplaatsen aan de binnenkant van een
grote jas, naar Marokko gebracht. Er wordt in Nederland nog
nauwelijks genvesteerd, de ruimten waar men woont, werkt en dealt,
zijn meestal gehuurd. De thans volwassen Marokkanen in Nederland
zien hun aanwezigheid in Nederland nog steeds overwegend als een
tijdelijke aangelegenheid. De familie brengt wel chique auto’s naar
Marokko (oud gastarbeiders-ideaal) en koopt overigens grond,
onroerend goed en een winkel. De Mas (1995) heeft in de Rif waar de
Marokkanen in Nederland vandaan komen, een koortsachtige
bouwactiviteit vastgesteld. Velen beleggen hun geld in een huis in
de streek westelijk van de Rif en in de steden Tanger, Ttouan, Al
Hocema, Nador en Oujda. Nergens worden zulke hoge economische
groeicijfers gehaald als in dit gebied. Langs de kust tussen Ceuta
en Ttouan verschijnen luxe villa’s, jachthavens en hotels.