Inleiding uit ZOOM Dossier Cameratoezicht
Augustus 2000
Stonden de inwoners van Nederland tot voor kort nog wantrouwend tegenover allerlei vormen van overheidscontrole en gegevensregistratie, de laatste jaren lijkt de oppositie tegen dergelijke projecten als sneeuw voor de zon te zijn verdwenen. Voor enkele procenten korting bij de supermarkt of een gratis internetadres is men bereid alle persoonlijke gegevens prijs te geven.
Ook bij politici lijkt de schroom om een verregaande inbreuk te plegen op de persoonlijke levenssfeer van de burgers volledig verdwenen. Onder het vorige kabinet bleek het invoeren van een algemene identificatieplicht nog geen haalbare kaart, vandaag worden op de meest diverse plaatsen identiteiten van personen vastgesteld en geautomatiseerd opgeslagen.
Eén van de meest in het oog springende nieuwe ontwikkelingen op dit gebied is cameratoezicht. Tot voor kort het terrein van beveiligingsbedrijven, banken en rijke villabewoners, tegenwoordig is er bijna geen stad in Nederland waar niet gediscussieerd wordt over cameratoezicht. Met de opkomst van de discussie rond geweld op straat, zinloos geweld en uitgaansgeweld zijn politie en politiek redelijk unaniem in hun opvatting dat cameratoezicht een goede bijdrage kan leveren aan het oplossen van deze problemen.
Daarmee zijn de grenzen aan de mogelijke discussie wel ongeveer neergezet: het is niet de vraag of er camera’s moeten komen, alleen waar en hoe.
In dit Dossier Cameratoezicht bekijken we of dit inderdaad het volledige verhaal is. We inventariseren enerzijds de huidige situatie in Nederland en proberen anderzijds in te schatten wat er in de nabije toekomst zou kunnen gebeuren. Om de stand van zaken te beschrijven bekijken we het verloop van de politieke discussie en dan met name de Notitie Cameratoezicht van de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken. Verder wordt de bestaande wetgeving in kaart gebracht en wordt een overzicht gegeven van een aantal steden waar cameratoezicht ingevoerd is of op korte termijn ingevoerd gaat worden. Hierbij wordt gekeken naar de discussie in de gemeente, regelgeving en een evaluatie.
Om een inschatting van toekomstige ontwikkelingen te kunnen maken wordt eerst de Engelse situatie behandeld, waar het cameratoezicht in een veel verder gevorderd stadium is. Daarnaast wordt een schets gegeven van de technische mogelijkheden die cameratoezicht momenteel biedt wanneer er computerprogramma’s op de beelden worden losgelaten. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar bestaande mogelijkheden, maar ook naar mogelijkheden die op dit moment nog in ontwikkeling zijn, zoals bepaalde vormen van persoonsherkenningssoftware.
Het Dossier Cameratoezicht stelt een aantal vragen die aan de orde zouden moeten komen voordat er überhaupt camera’s geplaatst worden. Want een dergelijk verregaande aantasting van de privacy kan naar onze mening niet zo geruisloos doorgevoerd worden als nu het geval is.