Martin (niet z’n echte naam) is begin twintig en actief in het Utrechtse actiewezen. Begin juli had hij een gesprek met twee medewerkers van het plaatselijke korps. ,,In eerste instantie benaderden ze een familielid van me. Ze vertelden hem dat ze graag met me wilden praten. Ze wilden meer informatie over demonstraties en acties en ik moest daarover telefonisch contact met hen onderhouden. Ook vroegen ze naar m’n hobby’s en of ik een opleiding deed.”

Aanvankelijk wilde Martin niets met hen te maken hebben, maar hij raakte nieuwsgierig naar wat ze nou eigenlijk precies van hem willen. Begin juli had Martin een gesprek met twee ‘heren in vrijetijds kleding’. ,,Een van de twee stelde zich voor als Ad van Veen, de naam van de ander ben ik vergeten. ‘Eindelijk ontmoeten we dan kraker Martin’, zeiden ze lachend. Ze waren blij dat ik een gesprek met hen wilde aangaan.”
Feestje

Na een korte inleiding kwamen ze al gauw uit op een uit de hand gelopen feestje op de Tractieweg in Utrecht. In oktober vorig jaar viel de politie daar met veel geweld een kraakpand binnen waar op dat moment een afscheidsfeest in verband met de komende ontruiming aan de gang was. Dit resulteerde in het nodige gooi- en smijtwerk en diverse gewonden en arrestanten.

Martin: ,,Ze wisten dat ik daar aanwezig was geweest en vroegen of ik van tevoren wist dat het uit de hand zou lopen. Ik antwoordde daar ontkennend op, en zei dat ik eigenlijk wel eens wilde weten van welke afdeling zij waren en wat ze eigenlijk van me wilden.”

De twee bleken van de Regionale Inlichtingendienst (RID) te zijn. ‘We zijn gespecialiseerd in grote groepen die dreigen de openbare orde te verstoren, zoals bijvoorbeeld Turken, hooligans, extreem-rechts en radicaal-links’. Om daar lachend aan toe te voegen: ‘We zijn niet van de BVD hoor, wees maar niet bang’.

RID’ers zijn politieagenten die naast hun openbare orde werkzaamheden ook onderzoek verrichten voor de AIVD, de nieuwe naam van de BVD. De als geruststelling bedoelde opmerking ‘We zijn niet van de BVD’ was dus niet geheel waar.
Beloning

Op de vraag van Martin wat ze dan precies van hem wilden, kwamen ze vrij snel ter zake. ‘Wij willen graag informatie. Wij weten echt helemaal niks van de kraak- en actiebeweging. We houden wel het internet en actieblaadjes in de gaten, maar weten verder nauwelijks wat er gebeurt of leeft. We denken dat jij midden in de scene zit, en misschien wel eens wat opvangt. We vragen je niet om namen, maar willen dat je ons belt als je naar een demo gaat en een idee hebt hoeveel mensen er ongeveer zullen komen opdagen’.

Martin werd 100 euro per telefoontje beloofd. Bovendien waren ze bereid om z’n opleiding te betalen. ‘Stel je voor dat jij bij dat feest op de Tractieweg had gebeld, dan had de politie misschien niet binnen hoeven vallen met honden. Dan was het misschien heel anders afgelopen en had de ME anders op kunnen treden’, aldus de agenten.

Martin liet weten daar niks van te geloven en vroeg waarom die informatie hun zoveel geld waard was? ‘Weet je wat het kost om een peloton ME ergens twee dagen neer te zetten?’ zeiden ze. ‘We geven dat geld liever aan iemand die het goed kan gebruiken. We hebben daar een speciaal budget voor’. Martin vroeg toen of er in Utrecht meer mensen zijn die dit soort dingen doorgeven. Een van de twee bevestigde dit, wat hem overigens op een boze blik van de ander kwam te staan.

Martin liet weten er niets voor te voelen. De twee benadrukten nogmaals dat ze geen namen van personen wilden en deden nog een laatste poging: ‘Je weet wat er met Fortuyn is gebeurd. Ik zou niet op hem zijn gaan stemmen, maar dit had hij niet verdiend. Dit alles had voorkomen kunnen worden. Nogmaals, je bent geen verrader als je dit doet, het is voor jullie eigen veiligheid. Denk er nog maar een paar dagen over. Je weet waar je ons kunt bereiken.’ Martin bleef echter bij zijn besluit. De twee zagen in dat verder praten zinloos was, bedankten voor de koffie en stapten op.

De benadering doet denken aan de situatie in Amsterdam eind 2000 en begin 2001. De politie werd toen enigszins verrast door het verzet bij de ontruiming van de gekraakte panden aan het Entrepotdok en de herkraak van de Cineak bioscoop. Blijkbaar was ook haar informatiepositie niet al te goed. In korte tijd werden er twee mensen benaderd met de vraag om informatie over de actiescene in Amsterdam.