Alle bombarie rond de ‘nieuwe openbaarheid’ van de Nederlandse inlichtingendienst verdwijnt in het niets als je het vergelijkt met Duitsland. De jaarverslagen van onze oosterburen worden in debatten over een betere controle over de BVD dan ook vaak als voorbeeld genomen van hoe het wel moet. Toch zijn er ook vraagtekens te zetten bij zulke uitgebreide jaarverslagen.
Ervaringen van aktieve groepen in Duitsland hebben geleerd dat het feit dat je genoemd wordt in het overzicht van de geheime dienst stigmatiserend werkt. Het kan bijvoorbeeld veel moeilijker zijn om subsidie te krijgen als je eenmaal als ‘staatsgevaarlijk’ te boek staat.

Ook in Nederland lijkt dat het doel te zijn. Want wat staat er nou eigenlijk in de drie zinnetjes in het Jaarverslag van de BVD?
Niet met zoveel woorden dat er mensen afgeperst worden door de PKK. De formulering is vaag. Termen als ‘steeds meer’ en ‘steeds groter’ zeggen niets over wat er feitelijk aan de hand is, maar roepen onbewuste gevoelens van angst en dreiging op. Let maar eens op hoe vaak dat soort formuleringen in het NOS-journaal gebruikt worden, en in wat voor context.

Wat is er tegen te doen, als de BVD op zo’n manier mensen of groepen verdacht maakt? Je kunt altijd een klacht indienen bij de verantwoordelijke minister of bij de Nationale Ombudsman.
Nadeel is dat dat jaren kan duren en dat je er niet veel wijzer van wordt. De Ombudsman is bevoegd tot inzage in BVD-dossiers, echter op voorwaarde van geheimhouding. Over de inhoud mag hij geen uitspraak doen, hij kan alleen zeggen dat hij, op basis van wat hij gezien heeft, het optreden van de BVD correct vindt of niet.
Standaardafwijzing bij verzoeken om inzage is dat de BVD daarover geen mededelingen doet, omdat alleen al het feit òf er een dossier over iemand bestaat, inzicht geeft in de manier van werken van de Dienst. En die is geheim. Dus wat ze weten en hoe ze aan die kennis komen, daar is eigenlijk niet achter te komen.
Om publiekelijke genoegdoening of excuses van de BVD te krijgen, zou je eerst moeten bewijzen dat het niet waar is dat inzamelingsacties met afpersing gepaard gaan. Dat is om verschillende redenen natuurlijk erg moeilijk, zo niet onmogelijk.
Van de andere kant is het kennelijk ook niet zo makkelijk aan te tonen dat het wèl waar is. Voldoende strafrechtelijk bewijs is er tot nu toe niet gevonden, anders was Justitie wel een zaak begonnen tegen de PKK. De politie doet wel alle mogelijke moeite om bewijsmateriaal op tafel te krijgen. Het afgelopen jaar werden bepaalde koffiehuizen gefrequenteerd door Nederlandse mannen die probeerden semi-onopvallende praatjes aan te knopen om dan het gesprek te brengen op de solidariteitsbijdrages. Maar ook zo lukt het de politie blijkbaar niet de zaak rond te krijgen.
“Het lijkt wel of ze het niet uit kunnen staan dat het zo goed gaat met de inzamelingsacties, dat er zoveel geld opgehaald wordt”, zei een woordvoerder van het Koerdistancomité.
De enige strategie die de overheid dan nog blijft, is die van de vage verdachtmakingen. Een alinea in het BVD-jaarverslag geeft een berichtje in de krant, minister van binnenlandse zaken is niet te beroerd om het bij het debat over de inlichtingendiensten in de Tweede Kamer nog een keer te herhalen: “Er zijn aanwijzingen dat de PKK Turkse Koerden in Nederland zwaar onder druk zet bij het inzamelen van fondsen voor de onafhankelijkheidsstrijd in Turkije.” Ze doet er zelfs een schepje bovenop: “Het streefbedrag dat de PKK wil binnenhalen is de afgelopen twee jaar verdubbeld en loopt inmiddels in de miljoenen guldens”. En het hoofd van de BVD, Docters van Leeuwen deed het eind februari voor de VARA-televisie nog eens dunnetjes over.
Als je het maar lang genoeg herhaalt, wordt het vanzelf waar.

Evel