De afzettingen

Belangrijkste afzetting is natuurlijk die om de Nederlandse bank, waar de regeringsleiders bijeenkomen. Al vanaf 13 juni t/m 18 juni zal dit gebied voor iedereen zonder pasje worden afgesloten. De afsluiting loopt van de Amstel tot aan de Huidekoper-/Pieter Pauwstraat en van de Utrechtsedwarsstraat tot aan de Stadhouderskade/Govert Flinckstraat (zie kaartje). Op het Frederiksplein komt het perscentrum, waar zo’n 3000 journalisten de top zullen verslaan. De algehele afsluiting geldt ook voor de lokaties rondom het Amstel-hotel en Carré, waar de afsluitende persconferentie wordt gehouden.
De ander afzettingen zijn bijna allemaal rondom de hotels (Grand, L’Europe, Hilton, Apollo en Okura) waar de ministers en hun ambtenaren slapen. Daarnaast is er nog een hele rits plaatsen die door de ministers bezocht gaan worden: het Paleis op de Dam, het Rijksmuseum (lunch op 16 juni), de Heineken Brouwerij en de ambstwoning van Patijn.
In al deze gebieden gelden twee zones: een rode en een groene. De rode zones lopen direct langs de betreffende gebouwen, toegang is alleen mogelijk met pasje en na fouillering. Voor het Hilton, Apollo en Okura geldt overigens dat de voorzieningen (sauna’s, winkeltjes, e.d.) gewoon open zijn. De groene zones (zie kaartje) worden in principe niet afgesloten, maar er gelden wel een aantal voorzorgsmaatregelen. Zo mag er niet geparkeerd of gestopt worden, mag de politie ieder ‘verdacht’ uitziend persoon om legitimatie vragen of fouilleren en dient iedereen de aanwijzingen van de politie op te volgen. Bij de plekken waar de ministers op bezoek gaan (Paleis, Heineken, Rijksmuseum en de ambtswoning) wordt tijdens dat bezoek het verkeer stilgelegd, inclusief het openbaar vervoer.
Inmiddels hebben de meeste mensen die in de betreffende gebieden wonen de politie langs de deur gehad. Volgens Klaas Wilting (voorlichter Amsterdamse politie) waren die bezoekjes noodzakelijk om na te gaan wat voor dreiging er eventueel bestaat. “We willen wetten wie er precies op welk huisadres woont en wie hun huisgenoten zijn”. aldus Wilting. “Wie niet wil is niet verplicht. Hoewel ons nog geen dreigementen hebben bereikt kan het noodzakelijk zijn dat we bij het vermoeden van een aanslag panden moeten ontruimen. Daarom is het voor ons van het allergrootste belang dat we weten wie er op welk adres thuishoort”.

De noodverordening

De afzettingen en andere beveiligingsmaatregelen vinden plaats op basis van een gemeentelijke noodverordening. Deze maakt het namelijk mogelijk in uitzonderlijke gevallen extra maatregelen te treffen. De tekst van de noodverordening is er nog niet en zal naar verwachting pas een aantal dagen voor de Top bekend worden gemaakt. De noodverordening zal echter vergelijkbaar zijn met die van Maastricht rond de Eurotop ’91 en die van Noordwijk tijdens de NAVO-top van ’95.
Het instellen van een noodverordening is mogelijk in ‘bijzondere omstandigheden’. Volgens de wet zijn dat oa. oproerige bewegingen, andere ernstige wanordelijkheden of rampen, of de ‘ernstige’ vrees voor het ontstaan ervan. De verordening van Maastricht werd gerechtvaardigd met het argument dat ‘bovendien ernstige vrees bestaat voor de verstoring van de openbare orde mede in verband met aangekondigde grootschalige demonstraties en betogingen door diverse groeperingen uit Europa’.
De noodverordening/bevel geeft de burgemeester alle macht om regels in te stellen die hij wil. De enige wet waar hij zich aan dient te houden is de Grondwet!
Er bestaat nog een klein verschil tussen het overtreden van een noodverordening en een noodbevel. Overtreding van een bevel is een misdrijf en kan een straf opleveren van drie maanden (art 184 Sr). Overtreding van een verordening is geen misdrijf, maar een overtreding, max straf twee maanden (art 443 Sr). Omdat dit geen misdrijf is kan de politie iemand niet langer dan de gebruikelijke 6 uur vasthouden (als je tenminste een legitimatiebewijs bij je draagt, anders ben je een anonieme verdachte). Maar ook daarvoor zijn oplossingen bedacht, namelijk art 540 e.v. van het wetboek van Strafvordering. Hierbij gaat het om rechterlijke bevelen ter handhaving van de openbare orde, die door een rechter-commissaris kunnen worden gegeven. Er moet sprake zijn van aantasting van de openbare orde, het moet een feit zijn waarvoor geen preventieve hechtenis bestaat en er moet een groot gevaar zijn voor herhaling. De rechter Commissaris kan dan een soort preventieve hechtenis bevelen voor de periode dat de noodverordening geldt.

Blauiwdruk Maastricht?

Uit de Maastrichtse noodverordening valt wel ongeveer te halen wat de politie voor extra bevoegdheden krijgt gedurende de Eurotop. Hoewel de noodverordening in eerste instantie leek te zijn ingesteld voor de af te zetten gebieden gold de Maastrichtse noodverordening voor de hele stad. Artikel 1: ‘Het is in de op een bij deze verordening behorende bijlage aangegeven gebieden casu quo straten en wegen van de stad, gedurende de daarbij vermelde tijdvakken verboden: … ‘ Naast het zonder toestemming van de politie niet parkeren en zich bevinden in afgezet gebied was het ook verboden ‘zich zodanig te gedragen dat redelijkerwijs kan worden aangenomen dat zulks gebeurt om de openbare orde te verstoren of te bedreigen’. Ook was het verboden ‘voorwerpen of stoffen bij zich te hebben, te dragen of te vervoeren die kennelijk bestemd zijn of worden meegebracht om de openbare orde te verstoren’.

Stena Line.

De politie zit zo omhoog dat in een aantal gevallen een beroep wordt gedaan op oud-gedienden. Volgens Paul van Deventer van de Divisie Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging is er tijdens de Eurotop een enorme piekbelasting. “In het verleden maakten we gebruik van leden van arrestatieteams, maar sinds de reorganisatie niet meer. Nu zijn 14 leden Divisie Mobiliteit opgeleid tot chauffeur beveiliger, dat wordt een pool waarop bij drukte een beroep kan worden gedaan. Verder wordt er een beroep gedaan op oud-medewerkers, een dertigtal heeft al ja gezegd”. Deze oud-gedienden zijn meestal doorgestroomd naar particuliere beveiligingsbedrijven a la Interseco. Een Haags bedrijf gespecialiseerd in persoonsbeveiling, opgezet door de oprichter van het eerste Nederlandse arrestatieteam Arjo de Jong.
André van Roon, van de Divisie Ondersteuning, maakt deel uit van de werkgroep Logistiek Management die al vanaf maart wekelijks bij elkaar komt. Deze werkgroep heeft de technische kant geregeld en had eigenlijk de minste problemen. In de periode van de Eurotop wordt al het technisch potentieel ingezet voor de Top: 200 porto’s van 450 Mhz, 100 van 170 Mhz en 50 gecrypteerde porto’s. Amsterdam zelf beschikt ook nog eens over 4 cryptokoffers met mobilofoons en 15 gecrypteerde portofoons. Voor de scannerfreaks zal het moeilijk worden iets ‘hoorbaars’ op te vangen. Volgens van Roon zijn er geen extra frequenties nodig.
De Divisie Ondersteuning richt ook een grondstation in voor de tele-helikopter van de Politie Luchtvaartdienst. Deze scant de routes van de delegaties van te voren en voorziet de motorbegeleiders en medewerkers van de dynamische beveiliging van informatie over aan- en afvoerroutes, stremmingen en demonstraties worden direct waargenomen. Waarnemers van de regiopolitie zijn hiervoor speciaal opgeleid de afgelopen maanden.
Om echt op alles voorbereid te zijn is het Crisis Onderzoeks Team in de hand genomen. Dit COT is een initiatief van de Rijksuniversiteit Leiden en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het COT analyseert al een jaren de besluitvorming tijdens buitengewone omstandigheden. doel is verbetering van politiek-bestuurlijke en operationele besluitvorming. In 1995 werd er bijvoorbeeld een analyse gemaakt van het optreden in Utrecht op 4 maart van dat jaar tegen anti-fascisten. In Amsterdam is er op 5 februari van dit jaar een contract getekend tussen het COT en de politie. Het COT gaat de politie ondersteunen bij de opleiding en training van leidinggevend en operationeel personeel. Ook wordt er ondersteuning gegeven bij de voorbereiding van grootschalige optredens en de advisering van de korpsleiding tijdens crisssoptredens en bij latere evaluaties. Voor de Navo-top in 1995 in Noordwijk organiseerde het COT vooraf een aantal simulatiespelen om crisissituaties onder de knie te krijgen. Voor de top in Amsterdam zal dit waarschijnlijk ook gebeuren.

Agent 327