Uit: Ravage #7 van 30 april 2004
Erik Timmerman
Het wordt binnenkort mogelijk om van iedereen die veroordeeld wordt voor een delict waar een maximumstraf van vier jaar of langer op staat, DNA af te nemen en op te slaan. Een meerderheid van het Nederlandse parlement stemde kortgeleden in met een wetsvoorstel van minister Donner (Justitie).
Tot dusver is het zo dat gedwongen afname van DNA alleen kan plaatsvinden bij verdachten van een ernstig misdrijf als moord of verkrachting. Tijdens een vooronderzoek kan dan het afgenomen DNA materiaal vergeleken worden met DNA dat gevonden is op de plaats van de misdrijf of bijvoorbeeld op het lichaam van het slachtoffer. Ook kan het vergeleken worden met DNA-profielen die zijn opgenomen in de zogenaamde ‘DNA-bank’, die op dit moment ruim 14500 profielen bevat.
Mensen kunnen daarnaast ook vrijwillig DNA afstaan, bijvoorbeeld om hun onschuld te bewijzen.
Het nieuwe voorstel van Donner betekent een verruiming van de bevoegdheid om DNA af te nemen. In principe kan binnenkort genetisch materiaal worden afgenomen van iedereen die veroordeeld is voor een delict waar een straf van vier jaar of meer op staat. Voor alle duidelijkheid: hier vallen bijna alle delicten onder. Er zijn een paar uitzonderingen. Als je veroordeeld wordt voor bijvoorbeeld meineed of valsheid in geschrifte zal er geen DNA van je worden afgenomen. Dit soort misdaden heeft geen enkele relatie met lichamelijke kenmerken. Anders ligt dat bij zaken als (woning)inbraak, openlijke geweldpleging, vernieling e.d, zaken waar ook actievoerders nog al eens voor veroordeeld worden. In de toekomst zul je na veroordeling voor een dergelijk delict kunnen worden verplicht je DNA af te staan. Dit geldt ook als je uiteindelijke straf lager uitvalt dan vier jaar of als je alleen een voorwaardelijke celstraf of een taakstraf krijgt opgelegd. Enige uitzondering is als je veroordeeld wordt tot het betalen van een boete.
Als je veroordeeld wordt terwijl je al in voorarrest in een huis van bewaring zit, zal er DNA van je worden afgenomen door personeel van de gevangenis. Veroordeelden die op vrije voeten zijn krijgen een uitnodiging zich op een bepaalde tijd en plaats te melden, dit zal meestal een politiebureau zijn. Verschijn je niet dan zal er een aanhoudingsbevel worden uitgevaardigd door de officier van justitie. Als je dan gearresteerd wordt kun je maximaal zes (in een enkel geval twaalf) uur worden vastgehouden om je identiteit vast te stellen (d.m.v. foto’s, vingerafdrukken e.d.) en daarna nogmaals max. 6 uur om celmateriaal af te nemen. Dit laatste zal normaal gesproken gebeuren door met een wattenstaafje wat slijm van de binnenkant van je wang te schrapen. Als je je echter hevig verzet hiertegen is het echter ook toegestaan om bloed of haardelen van je af te nemen (het is maar waar je voor kiest…).
De nieuwe wet geldt niet met terugwerkende kracht voor personen die hun straf reeds hebben uitgezeten. Hij is wel van kracht voor mensen die als de wet in werking treedt al in de gevangenis zitten of wel al veroordeeld zijn maar hun straf nog niet uitzitten.
Wanneer de wet precies in gaat is op dit moment nog niet duidelijk Wel wordt hij in twee fase’s ingevoerd: de eerste fase heeft betrekking op veroordeelden wegens gewelds- en zedendelicten, de rest volgt in tweede fase.
Behandeling van het wetsvoorstel