Tijdens de politieactie heeft de media geen oog voor het verhaal van de slachtoffers, pas een half jaar later volgt een reconstructie. Rechters vinden dat burgers niet mogen demonstreren als overheden dat stellen. Burgemeesters stellen zich afzijdig op en gaan niet pal voor grondwettelijke rechten staan. Zie hier in een notendop het afglijden van de Nederlandse rechtstaat. Het optreden rond de blokkade van Attero op 8 juli 2020 is exemplarisch voor het demonstratierecht in Nederland.
Naar aanleiding van de boerenprotesten dit jaar is door verschillende activisten gesuggereerd dat de boeren door de politie met fluwelen handschoenen zijn aangepakt. Dit in vergelijking met klimaatactivisten, mensen die protesteren tegen het woonbeleid en meer vermeende ‘linkse’ thema’s. Buro Jansen & Janssen is altijd voorzichtig in zeer stellige beweringen, deels omdat de waarheid altijd in de nuances zit, maar ook omdat de bovenstaande suggestie op een aansporing aan de politie lijkt om maar eens flink te gaan optreden tegen de boeren.
Die aansporing is niet alleen kortzichtig, maar ook gevaarlijk, uiteindelijk kan iedere stellingname ten aanzien van demonstraties of meningsuitingen van anderen tegen je eigen actiegroep gebruikt worden. Zo wordt er vaak gejuicht als extreemrechtse demonstraties door burgemeesters worden verboden of verplaatst naar afgelegen, uitgestorven industrieterreinen. Buro Jansen & Janssen juicht niet want kijkt vooral vooruit, wat gaat dit betekenen in de toekomst voor anderen. Tegenwoordig komt het dan ook regelmatig voor dat demonstraties worden verbannen naar locaties die volstrekt niet relevant zijn of van publiek verstoken. Dat heeft dus een historie.
Bij het toejuichen van de belemmering van grondwettelijke rechten aan bepaalde groepen, moet je jezelf altijd de vraag stellen, zijn wij de volgende, want als bestuur en rechterlijke macht kans zien om bepaalde uitingen te verbieden, kunnen andere uitingen daar ook het slachtoffer van worden. Dat wil niet zeggen dat je tegen bepaalde demonstraties kunt zijn, maar het steunen van overheidsbeleid ten aanzien van grondwettelijke rechten is niet zonder gevolgen.
Bij de boerenprotesten speelt daarnaast nog een ander aspect. De boeren gebruiken groot materieel. In het algemeen is de politie daar niet dusdanig op voorbereid om adequaat tegen op te treden. Wat ook speelt is dat de macht van het getal zijn tol eist bij de ordehandhaving. De boeren komen vaak in dusdanige aantallen opdraven dat van handhaving geen sprake meer is.
Wijster 8 juli 2020
Dat wil niet zeggen dat de politie de wens niet heeft om hard op te treden. Veel politieoptreden blijft echter onzichtbaar. Toch laat optreden van de politie na een protest in Wijster op 8 juli 2021 zien dat de politie even hard optreedt bij boeren als bij andere actievoerders als zij daartoe de kans krijgen. De politie spreekt in een SGBO-verslag en in een Power Point Presentatie van 63 arrestanten en respectievelijk 27 en 7 minderjarigen, waarvan er een vijftien jaar is. Alle actievoerders worden niet tijdens de blokkade van afvalverwerker Attero gearresteerd, maar op het terrein van het loonwerkersbedrijf Fikkert, aan de Vamweg in Wijster, waar zij na de demonstratie verzamelden.
De actie start in alle vroegte. “Sinds 4.30 uur actie in Wijster. Auto’s en landbouwvoertuigen,” schrijft de politie. In het eerste SGBO-vergadering op 8 juli 2020 om 06.45 uur staat dat “in de loop van de nacht de boeren in actie zijn gekomen in Wijster.” Volgens de politie zou het gaan om “60 a 70 voertuigen (landbouwvoertuigen en personenauto’s)” en is de politie al ter plaatse. “Terrein is afgezet door politie eenheden,” staat in het verslag. In een uitzending van Hart van Nederland zegt een van de demonstranten dat bij afvalverwerker Attero om halfvijf begon. “We pakken de grootste stikstof uitstoter van Drenthe aan,” voegt hij toe.
WOM-brief
In alle overheidscommunicatie wordt verwezen naar een zogenoemde WOM-brief (WOM Wet Openbare Manifestaties). Deze brief van de voorzitter van de veiligheidsraad zou alleen het demonstreren met landbouwvoertuigen verbieden. Dat is ook de aanhef van WOM-beschikking ‘aan protesterende boeren en sympathisanten die van plan zijn met trekkers en andere (zware) voertuigen de weg te gebruiken’. In de beschikking wordt verwezen naar acties op 4 en 5 juli 2020 bij Jumbo te Beilen, GAE, knooppunt Hoogeveen, Coöp te Gieten.
De brief bevat echter ook een verwijzing naar de COVID-maatregelen die toen van kracht waren en die de mogelijkheid geven om demonstraties verder te beperken zoals tijdens de coronapandemie zichtbaar is geworden. “Ik wijs er verder op dat in de afgelopen dagen is gebleken dat bij de demonstraties, de daarmee gepaard gaande wanordelijkheden en de bestrijding daarvan, ook de COVID-regels niet in acht (kunnen) worden genomen,” schrijft de plaatsvervangend voorzitter van de Veiligheidsregio Drenthe H.F. van Oosterhout.
Is het politieoptreden juridisch afgedicht?
Uit die eerste SGBO-vergadering van 06.45 uur wordt dan ook duidelijk dat de politie gaat optreden in Wijster en niet alleen met boetes. De plaatsvervangend districtscommandant Drenthe somt nog even de bekeuringen van de vorige dag op: “Sinds 07-07-2020 geldt WOM brief in alle drie de districten (Friesland, Groningen en Drenthe red.). Geldt alleen voor landbouwvoertuigen. Gisteravond actie in Leeuwarden. 60-70 personenauto’s… Er zijn bekeuringen uitgeschreven. 30 personen zijn gebleven … in Heerenveen. Vier bekeuringen uitgedeeld.”
Het Hoofd Bewaken en Beveiligen (HBB) vraagt of het politieoptreden juridisch is afgedicht. “HOPS (Hoofd Opsporing) loopt het juridisch kader door en geeft aan dat het juridisch dicht is. Collega’s zijn gebriefd en zijn bekend met de kaders. Collega’s ter plaatse wordt gevraagd bij een aanhouding foto’s te maken en bij de foto’s de naam van de collega die aanhoud te vermelden.” Hoewel er altijd rekening wordt gehouden met mogelijke arrestaties bij demonstraties is bij Wijster duidelijk dat de politie van zins is iedereen aan te houden. “Aan de Balkengracht wordt een arrestantenstraat ingericht,” staat al in het eerste SGBO-verslag.
Onderaan het eerste verslag van 8 juli 2020 staat dat het volgende overleg over een uur zal plaatsvinden: “Volgend overleg 08-07-2020 08.00 uur.” Het verslag van dit overleg is niet openbaar gemaakt. Dat is opvallend omdat bij het volgende overleg al gesproken wordt over het aanhouden van verdachten. Hoofd Handhaving: “Richten op … Boeren zijn dit terrein opgegaan. Terrein is van … Verwachting is dat er 50 tot 60 verdachten worden aangehouden. Situatie ter plekke is rustig. Voertuigen staan op het terrein van …”
Boeren beëindigen blokkade in overleg met politie
Tijdens de blokkade van vuilverwerker Attero heeft de politie niet alleen het terrein van Attero afgezet zoals zij zelf schrijft, maar ook de toegangswegen. Er kan niemand meer door. In de rapportage van de politie wordt niet aangegeven wanneer dit was, maar dit is zeker voor halfnegen gebeurd. In Dagblad van het Noorden wordt een vrouw aangehaald die om halfnegen met haar dochter van twee jaar probeert weg te rijden en teruggestuurd door de politie. Naar alle waarschijnlijkheid heeft de politie al voor 06.45 uur de toegangswegen afgezet omdat Attero zelf de poort heeft gesloten. Dit is te zien op foto’s van de demonstratie. RTV Drenthe meldt om 07.15 uur dat de politie al verschillende wegen heeft afgesloten. Pottenkijkers zijn niet welkom.
Van 06.45 tot 08.10 uur hebben de actievoerders uit zichzelf de blokkade beëindigd en zijn vertrokken naar het terrein van een bevriende ondernemer. Dit wordt zowel door de politie als door een uitgebreid verslag in Dagblad van het Noorden van 19 december 2020 bevestigd. De politie meldt in de Sitrap (situatie rapportage red.) nr. 8 van 8 juli 2020 om 20.40 uur: “8.10 uur: De ingang van … is weer vrij, stoet verplaatst zich in noordelijke richting; via Vamweg. Van de demonstranten staat nog er 1 tractor, 1 auto en 1 vrachtwagen bij … boeren zouden vanaf … rechtsomkeert hebben gemaakt en weer richting Spier zijn gaan rijden. De demonstratie zou nog niet zijn afgelopen (bron: RTV Drenthe).” De politie heeft de Sitrap’s nummer 1 tot en met 3 niet openbaar gemaakt.
Wat de politie en RTV Drenthe bedoelen met het laatste bericht is niet duidelijk. Uiteindelijk eindigde de blokkade van de boeren met een ochtend barbecue of het terrein van Fikkert. Ook de aanhoudingen van de Wijster demonstratie vinden allemaal plaats op het terrein van het loonwerkersbedrijf. Van een demonstratie na acht uur wordt nergens melding gemaakt. In Dagblad van het Noorden artikel ‘Klopjacht op het erf’ zeggen de boeren zelf dat zij om acht uur de blokkade hebben beëindigd: “In alle rust en redelijkheid, zo zullen meerdere boeren het zich herinneren, is de demonstratie die ochtend om 8 uur beëindigd.”
De boeren zeggen in het artikel zelfs gebeurd dat dit in overleg met aanwezige agenten is gebeurd. “In overleg met de politie bovendien, zeggen twee boeren die twee dienders spraken van wie zich in ieder geval een voordeed als leidinggevende. Ze hoorden het de politieman nog twee keer navragen. ‘Dus jullie houden er echt mee op nu?’” Omdat de toegangswegen zijn afgesloten, verhuizen de actievoerders van de poort van Attero naar de andere kant van de Vamweg: “Een club van bijna zeventig mensen is vervolgens naar de andere kant van de Vamweg, het erf van Fikkert gegaan. Ze konden ook eigenlijk nergens anders heen, de politie heeft alles afgesloten.”
Het verhaal van de boeren in Dagblad van het Noorden wordt bevestigd door een HHN bericht (Hoofd Handhaven Netwerken): “07.53 uur contact met woordvoerder … Woont in … Gaat contact leggen met … 08.05 uur contact met … Hij gaf aan dat het op de locatie opgelost lijkt te zijn. Boeren zijn weg. … Ze laten weer mensen door. … 08.30 uur contact met … De boeren zijn inmiddels weg. De meeste medewerkers van … konden via een andere ingang naar binnen” (berichten knophoofd HHN 8 juli 2020). Om halfnegen was de blokkade volledig opgeheven, maar al eerder konden de werknemers van Attero gewoon het bedrijf bereiken omdat niet alle ingangen zijn geblokkeerd. De demonstratie is dus vooral symbolisch.
De zienswijze van de boeren in december 2020 dat de blokkade in goed overleg met de politie is opgebroken bereikt die dag de media niet. In het SGBO-verslag van 09.00 uur staat dan ook dat de media de lijn van de politie volgen: “Media communiceert wat wij weten.” Of journalisten hebben gepoogd om dichterbij de demonstratie te komen, komt in de media niet voor. De opmerking dat de media communiceert wat de politie weet of beter gezegd communiceert heeft ook betrekking op het aantal voertuigen dat aanwezig is bij de actie.
Fakenieuws van de politie
In de eerste berichten over de demonstratie van Wijster spreekt de politie van “60 a 70 voertuigen (landbouwvoertuigen en personenauto’s).” Dit staat in het eerste SGBO-verslag van die dag. Opvallend is dat dit precies het aantal is dat ook in Leeuwarden is vastgesteld. Daar gaat het echter alleen om personenauto’s: “Gisteravond actie in Leeuwarden. 60-70 personenauto’s…” De boeren zelf stellen dat het door de politie genoemde aantal onzin is. “Op luchtfoto’s van de blokkade die ochtend zijn niet meer dan 25 trekkers zichtbaar.” Ook hiervan is onduidelijk of de media geprobeerd heeft de informatie van de politie te verifiëren.
Het genoemde aantal van de boeren wordt bevestigd door beelden van het omsingelde terrein van het loonwerkersbedrijf. In de discussie over de actie gaat het dan allang niet meer over de blokkade, maar over de vraag of de aanhoudingen rustig zullen verlopen en of het tot een kloppartij met de Mobiele Eenheid. In het SGBO-verslag van 10.00 uur constateert de politie tevreden: “Pers is aanwezig. Berichtgeving is feitelijk.” Vraag is echter of de aanwezige journalisten pogingen hebben gedaan om een of meerdere actievoerders te spreken.
Daar lijkt het niet op. De reconstructie van Dagblad van het Noorden vertelt het verhaal van de eigenaren van het loonwerkersbedrijf, Henk en Wilma Fikkert. Terwijl zij niet hebben deelgenomen aan de demonstratie worden ook zij aangehouden, maar twee van de drie dochters kunnen zich schuilhouden in de boerderij. “Hun twee dochters zijn met hun jonge kinderen via de keuken de slaapkamer ingevlucht, bovenin de bij het huis betrokken schuur, boven het café. Ze zullen zich daar meer dan twee uur lang angstig schuilhouden.”
Wat er in die twee uur gebeurd is voor de politie dan al duidelijk. Iedereen op het terrein is, wordt gearresteerd en meegenomen naar het arrestantencomplex Balkengracht in Assen. Dat corona maatregelen er wel voor de politiefunctionarissen zijn, maar niet voor de demonstranten is dan ook al duidelijk. Niet de demonstranten respecteren niet de corona regels, maar de overheid: “Indien er zo’n grote groep wordt aangehouden geeft dit problemen m.b.t. de COVID-maatregelen bij het arrestantencomplex aan de Balkengracht. Ruimten zijn te klein. Voorgesteld wordt om de parkeergarage aan de Balkengracht te gebruiken voor het ophouden van de verdachten,” staat in de derde SGBO-vergadering van 8 juli 2020 om 9.00 uur. In dezelfde vergadering blijkt dat er wel over de overheidsfunctionarissen wordt gezorgd: “COVID beschermingsmiddelen voor de collega’s ter plekke zijn geregeld.”
Om 8.28 uur wordt er door de ME nog gemeld dat mensen zouden proberen te ontsnappen door met tractoren over de velden te rijden: “Tractoren zouden over de landerijen rijden (bron: ME).” Dit zijn geen tractoren van de demonstranten, maar medewerkers van het loonwerkersbedrijf die horen van de massale arrestatie. Vanaf negen uur gaat het snel. De politie betreedt het terrein van het loonwerkersbedrijf en drijft iedereen bijeen. In Sitrap nr. 4 8 juli 2020 09.30 uur van de SGBO ENN Boerendemonstratie staat de eerste demonstranten zijn gearresteerd: “9.10 uur: Eerste aanhouding gedaan, rustig verlopen. Bron GMS (Geïntegreerd Meldkamer Systeem red.), tenzij anders aangegeven.” Uiteindelijk worden er 63 mensen aangehouden waaronder zeven minderjarigen. De arrestanten staan boven op elkaar in een cirkel met de ME om hen heen. Ze worden in volle bussen vervoerd en vastgehouden. Coronaregels gelden niet voor de aangehouden demonstranten.
Ontsnappen door een maïsveld
Sommigen ontspringen de dans. Twee boeren vertellen Dagblad van het Noorden hun verhaal van een ontsnapping: “Als de politiebusjes het erf opkomen lopen twee boeren de andere kant het erf af, een paar honderd meter in de richting van de sloot en het spoor. Acht of tien ME’ers staan daar met honden te wachten. Dat ze er gloeiend bij zijn, horen ze. Ze mogen teruglopen naar voren, maar schieten halverwege gauw het maïsveld in, samen met een vrouw met twee kinderen die ze niet kennen, in een ultieme poging aan de politie te ontkomen.” De politie schrijft in Sitrap 4:”9.10 uur: 10 demonstranten zijn het maisveld in gelopen.”
Een vrouw die met haar gezin ook door het maisveld deelt haar verhaal: “Mijn vriend rende voorop met de twee jongens en ik er achteraan. Totaal liepen er zo een 15 man met ons op. De een na de ander dook het mais veld in en een paar rende gebukt door een sloot of greppel een heel eind verder het land in. Mijn vriend rende daar ook met de kinderen en ik er dus achter aan. Er stond blubber in de sloot en ik verloor al snel mijn schoenen. Ik pakte ze nog op en op blote voeten ging ik verder. Ik zakte steeds door mijn benen voelde mij verlamd door angst. Het enige wat er door mijn hoofd ging was de kinderen, de kinderen oh de kinderen. Ik zakte steeds in elkaar en mijn vriend en kinderen stond op het einde op mij te wachten en moedigde mij aan om op te schieten. Ik zei ga maar breng de kinderen in veiligheid ik kon niet ik was verlamd van angst. Ze gingen de greppel uit en doken het maisveld in en weg waren ze.”
Nu zijn er mensen die zullen zeggen, dit is wel erg dramatisch, de vrouw heeft het in haar verhaal zelfs over de Tweede Wereldoorlog. In de reconstructie van Dagblad van het Noorden vertellen demonstranten in dezelfde bewoordingen over het politieoptreden: “Het erf van Fikkert wordt grondig schoongeveegd door politiemannen, meerdere met bivakmuts, beenbeschermers om en een helm aan de gordel. Sommige mensen blijven verstijfd en verbijsterd staan. Wat gebeurt hier? Ongeloof klinkt ook maanden later nog door in hun verhalen.” Klimaatactivisten, mensen die protesteren voor dierenrechten, tegen het opsluiten van vluchtelingen, voor kraken of het recht op wonen, zullen aangeven dat dit echter ‘gewoon’ politieoptreden is. ‘Gewoon’ alsof het ‘de normaalste zaak van de wereld is’. Dat is het echter niet en dat vinden die boeren blijkbaar ook niet als het hen overkomt.
Alle arrestanten vrij
De politie heeft in Assen een zogenaamde arrestanten straat ingericht. Daar rijden de politiebussen naartoe en zetten de demonstranten af. Boeren uit de omgeving komen naar het politiebureau om de arrestanten te steunen. Het is bijna alsof er een ouderwetse krakers demo ‘alle arrestanten vrij’ plaatsvindt. In Sitrap nr. 6 8 juli 2020 15.00 uur wordt de ondersteuningsdemo beschreven: “De collega’s hebben de wegen rond de Balkengracht afgezet. Demonstranten verzamelen zich hier (ongeveer 150 demonstranten om 14.12 en neemt voortdurend toe, sfeer is nu goed).”
In dezelfde Sitrap 6 staat dat de eerste arrestanten vrij worden gelaten: “De eerste arrestanten zijn met een beschikking weer vrijgelaten.” Iedereen komt die middag vrij. Sitrap nr. 7 8 juli 2020 17.20 uur meldt dat alle arrestanten vrij zijn: “17.01 uur: Laatste arrestanten zijn vertrokken (bron: HOPS).” Dat na de arrestaties, de vrijlating met een beschikking er uiteindelijk geen vervolging plaatsvindt is bij demonstraties vaak ook niets nieuws.
Bij de blokkade van Attero in Wijster zijn volgens de politie 63 demonstranten opgepakt. Het openbaar ministerie spreekt in de rechtszaal over 54 arrestanten. Volgens de politie zijn 27 demonstranten minderjarig, in de media wordt gesproken over zeven of vijf minderjarigen. De politie zegt dat de jongste vijftien jaar is, de boeren negen jaar. De minderjarigen zijn meteen doorverwezen naar Halt voor een straf. Onduidelijk is of de politie heeft vastgesteld of de jongeren ook deelnamen aan de demonstratie.
Onterecht gearresteerd
Het Openbaar Ministerie oordeelt begin november 2020 dat 35 arrestanten niet verder worden vervolgd. Volgens het Openbaar ministerie zijn zes verdachten onterecht gearresteerd, is bij 28 arrestanten onvoldoende bewijs voor deelname aan de blokkade van Attero en in een geval acht het openbaar ministerie zich om onduidelijke redenen niet-ontvankelijk. Dat betekent dat meer dan de helft van de arrestanten vier maanden na hun arrestatie te horen krijgen dat ze onterecht zijn gearresteerd, niet voor de rechter hoeven te verschijnen en geen boete hoeven te betalen. Ze zijn dus onterecht van hun vrijheid beroofd.
Na de detentie op het politiebureau in Assen krijgen alle demonstranten een brief mee dat zij op 19 november 2020 voor de rechter moeten verschijnen en in ieder geval een boete van 390 euro. Vier betogers accepteren die boete op 8 juli 2020 meteen om strafvervolging af te kopen. Vier maanden later blijkt dus dat ze te snel schuld bekenden, want de politie heeft gewoon allerlei mensen willekeurig aangehouden. Uiteindelijk krijgen naast die vier demonstranten nog eens vijftien in november een strafbeschikking van 390 euro. Acht van de vijftien zijn het er niet mee eens en stappen naar de rechter. Wat vooral opvalt is dat een van hen, de eigenaar van het loonwerkersbedrijf, alsnog wordt vrijgesproken. Hij heeft niet deelgenomen aan de demonstratie. Zeven anderen krijgen een voorwaardelijke boete, ze hoeven geen 390 euro te betalen, maar krijgen wel een standje. Een kleine overwinning voor de overheid, terwijl het optreden uiterst bizar is.
De rechter stelde bij de uitspraak dat er geen sprake van willekeur door politie en justitie, pas later zou zijn beoordeeld wie een boete kreeg, terwijl wel iedereen inclusief minderjarigen zijn aangehouden. Ook oordeelde de rechter dat het niet uitmaakte of je deelnam met een landbouwvoertuig of personenauto (het demonstratieverbod “geldt alleen voor landbouwvoertuigen,” volgens de politie), fiets of anderszins, volgens haar was de WOM-beschikking van de veiligheidsregio Noord-Nederland een totaal verbod om te demonstreren, de demonstranten hoorden er niet te zijn. Dat in hoger beroep vier van de zeven voorwaardelijk veroordeelden zijn vrijgesproken doet niets af aan de implicaties van de rechter, blijkbaar is het simpelweg mogelijk om demonstraties te verbieden en gaat de rechterlijke macht daar akkoord mee. Het hoger beroep eind november 2021 is dan ook niet gewonnen op principiële gronden, maar omdat de WOM-beschikking in Drenthe niet officieel is gepubliceerd, dat geeft te denken.
Politiechef legt het de media uit
Het geeft vooral te denken in het licht van de verharding van de boerenacties in 2022. Frustraties over vooral bestuurders die niet direct communiceren met hun burgers, iets dat in Wijster op 8 juli 2020 erg zichtbaar is. De overheid is present via de lange warm van de macht, de ordehandhavers. Om 10.00 uur tijdens de 4e Vergadering SGBO-vergadering met HCOM (Hoofd Communicatie) dat de politiechef van de eenheid Noord-Nederland naar plaats delict afreist, niet om arrestaties te voorkomen, maar om de media te woord te staan: “Politiechef gaat naar locatie in Wijster om duiding te geven aan de media.” De demonstratie is dan allang geen lokaal nieuws meer: “Niet alleen regionaal maar ook nationaal nieuws” (HCOM). Waarom korpschef Gery Veldhuis naar Wijster afreist als de demonstratie is beëindigd en iedereen op het terrein van het Loonwerkersbedrijf is aangehouden is niet openbaar gemaakt.
Veldhuis blijft tot in de middag aanspreekpunt voor de regionale en nationale media en kan daarmee de berichtgeving sturen. Tijdens de SGBO-vergadering van 14.00 uur meldt HCOM dat Wijster ondertussen groot nieuws is: “Acties zijn groot nationaal nieuws.” Veldhuis wordt duidelijk naar voren geschoven als het bevoegd gezag dat de orde hersteld, de overheid wil stevig optreden uitstralen: “Politiechef is het boegbeeld” (HCOM). In de situatie rapportage van 15.00 uur wordt ook nog melding gemaakt dat de korpschef zelfs op de locatie van de arrestantenstraat de media te woord staat: “Gery Veldhuis ontvangt verslaggevers aan de Balkengracht” (Sitrap nr. 6 8 juli 2020 15.00 uur).
Er lijkt een soort parallelle werkelijkheid te zijn ontstaan. De reguliere media en de sociale media. Volgens de politie is het allemaal fake nieuws. “Veel fake nieuws momenteel,” meldt HCOM om 15.30 uur tijde een SGBO-stafvergadering. Dat terwijl er wel vanuit de arrestantenlocatie live wordt gestreamd door twee mensen die zeggen dat ze journalisten zijn: “Twee dames zijn aan de Balkengracht bezig met een liveverslag. Uitgezocht wordt wie dit zijn.” (HCOM 14.00 uur). Ook de komst van rond de 150 demonstranten naar het politiebureau in Assen om de vrijheid van de arrestanten te eisen is geen fakenieuws, de politie meldt zelf die aantallen. Sommigen zijn naar de stad gekomen met de tractor.
Media communiceert het beeld van de politiechef
Veldhuis is zelf tevreden over zijn werk als woordvoerder. De media communiceert blijkbaar het beeld dat de politie wil laten zien: “PC geeft aan dat het beeld van buiten tevreden is. Bestuurlijk wordt het goed opgepakt” (Politiechef tijdens de zesde SGBO-vergadering). De mediastrategie is geslaagd. Medewerker veiligheidszaken Synthia Jakobs appt nog even drie emoji’s van gespierde armen. De overheid maakt weer eens duidelijk hoe zij met burgers communiceert, via de gespierde arm. Of dit nationaal is ingestoken blijft is niet openbaar gemaakt door de politie. Wel is duidelijk dat de minister de ontwikkelingen in Wijster op de voet volgt. Ook hij, toentertijd Ferdinand Grapperhaus, overtreder van de coronaregels, staat in direct contact met het SGBO: “Actie heeft warme belangstelling van de Minister van Veiligheid en Justitie” (hoofd bestuursondersteuning (HBO)).
Het feit dat de bestuursondersteuning dit meldt is opvallend aangezien in de stukken er weinig verwijzingen zijn naar de burgemeester Mieke F.V. Damsma van Midden-Drenthe, waar Wijster onder valt, maar ook niet de voorzitter van de veiligheidsregio Drenthe of Noord-Nederland. Het is dan ook logisch dat de eigenaar van het loonwerkersbedrijf de indruk heeft dat de overheid hard wilde optreden: “Ik heb meer het idee dat er een signaal afgegeven moet worden door een aantal burgemeesters” (Hart van Nederland 8 juli 2020). Dit terwijl hij eraan toevoegt dat er geen gekke dingen zijn gebeurd. Dit wordt bevestigd door de documenten van de politie. Of de burgemeesters de aanzet hebben gegeven tot harder optreden of dat dit meer vanuit Den Haag komt, is niet openbaar gemaakt.
Wel blijkt dat politieagenten tijdens de demonstratie en de arrestatie enigszins gefrustreerd zijn. Of dit de agenten zijn die met de demonstranten bij Attero spreken over het opheffen van de blokkade en de boeren laten vertrekken naar het terrein van Fikkert is ook niet openbaar gemaakt. In de laatste SGBO-vergadering van 8 juli 2020 meldt de bestuursondersteuning dat er blijkbaar een bestuurlijk verschil is geweest. Dit kan duiden op onenigheid tussen het lokale gezag, de burgemeester, en het regionale/nationale gezag, de veiligheidsregio en het ministerie. “Bestuurlijk verschil van inzicht is voor collega’s erg lastig. Wie is er verantwoordelijk voor? Politie blijft lokale gezag informeren. Openbare orde is altijd verantwoordelijkheid van de BM (Burgemeester red.)” (HBO).
Volgende keer precies hetzelfde
In de reconstructie van Dagblad van het Noorden in december 2020 wordt geschreven dat bij de politie ook twijfels zijn bij het optreden: “Een signaal waarvan de politie later zal zeggen: het had absoluut anders gekund.” Deze opmerking lijkt niet erg waarachtig. Uit de openbaar gemaakte stukken van politie en veiligheidsregio blijkt niet dat het de volgende keer anders zal verlopen. Dit wordt ook bevestigd door telefonische vragen van Buro Jansen & Janssen aan de behandelend jurist van de politie-eenheid Noord-Nederland over een Wob-verzoek over de demonstratie.
De behandelend jurist heeft bij de SGBO-leiding nagevraagd of er een evaluatie heeft plaatsgevonden naar aanleiding van het politieoptreden in Wijster. Een dergelijke evaluatie zit niet bij de stukken. De SGBO-leiding van de eenheid Noord-Nederland bevestigt dat er geen evaluatie is. Op de vraag van Jansen & Janssen of de volgende keer op precies dezelfde wijze zal worden opgetreden, wordt bevestigend geantwoord, alsof er niets is gebeurd.
Wijster demo 8 juli 2020 veiligheidsregio stukken na bezwaar
Wijster demo 8 juli 2020 veiligheidsregio stukken
app over optreden politie bij boeren protesten te Wijster