Trouw 17/12/2002
AMSTERDAM, 17 december 2002 – Als het aan minister Donner ligt, moet iedereen vanaf twaalf jaar straks een identiteitsbewijs bij zich dragen. ‘Onzinnig’, vindt Femke Halsema van GroenLinks. Goed idee, vinden anderen. Maar wat is eigenlijk het verschil tussen Donners ontwerpwetsvoorstel en de huidige identificatieplicht? Sinds 1994 moet iedereen zich in Nederland kunnen identificeren in tien specifieke situaties. Namelijk: bij geldzaken, bij de notaris, bij het aanvragen van een sofinummer, bij het arbeidsbureau, bij indiensttreding, op het werk, bij het aanvragen van een uitkering, bij binnenlands vreemdelingentoezicht, tijdens het zwartrijden in het openbaar vervoer en bij het bezoeken van een voetbalwedstrijd. Omdat sommige situaties zich onverwacht kunnen voordoen, luidt het advies ook nu: draag altijd een id-bewijs bij je. Dit geldt ook voor jongeren vanaf twaalf jaar. Daarnaast mag de politie alleen verdachten van een strafbaar feit om een id vragen.
In Donners plan krijgt de politie een ruimere bevoegdheid. Wijnand Stevens, woordvoerder van het ministerie van justitie: ‘Maar de politie mag alleen om een id-bewijs vragen als er een aanleiding is. Bijvoorbeeld als er net een overval is geweest. Er zullen nooit zomaar op straat id-controles plaatsvinden.’ Een tweede verschil met de huidige situatie is dat naast politieagenten ook ambtenaren in sommige situaties naar een id-bewijs mogen vragen. Te denken valt aan bouw- of arbeidsinspecteurs die op illegale praktijken stuiten. En dan is er nog de zwaarte van de straf. Wie nu een strafbaar feit pleegt én zich niet kan of wil legitimeren, kan hiervoor tweemaal zes werkuren worden vastgehouden op het politiebureau. Straks zou hierop een gevangenisstraf van maximaal twee maanden of een boete van 2250 euro kunnen staan.
Een idioot hoge boete, vindt Arjan de Brouwer, algemeen directeur van Halt Nederland, dat jaarlijks zo’n 20000 gevallen van jeugdcriminaliteit afhandelt. Bovendien: ‘Autoriteit kun je niet afdwingen door te vragen naar een identiteitsbewijs. De politie heeft nu voldoende middelen om jeugdcriminaliteit aan te pakken. En het risico dat die id-kaarten in verkeerde handen komen, lijkt mij een groter probleem.’
Niet iedereen denkt negatief over Donners plan. ‘Ik zou wel blij zijn met een algemene identificatieplicht’, zegt Eef van As, hoofd toezicht en veiligheid van het Rotterdamse vervoerbedrijf RET. Controleurs zouden makkelijker kunnen optreden tegen zwartrijders. ‘Als iedereen een identiteitsbewijs bij zich heeft, dan kunnen we het karwei meteen op de wagen afmaken.’ (TROUW)