ANALYSE – Uw kenteken wordt straks vier weken bewaard als u langs een ANPR-camera rijdt. De Tweede Kamer is in grote lijnen akkoord met een wetsvoorstel dat dat regelt. Hoeveel van dit soort camera’s zijn er eigenlijk? En waar staan ze?

In het politieke debat over de opslag van kentekengegevens en de bijbehorende rapporten en adviezen wordt uitgegaan van ongeveer driehonderd Automatic Number Plate Recognition (ANPR)-camera’s. Het doorgaans goed ingevoerde Webwereld sprak gisteren van tienduizenden camera’s. Beide aantallen kloppen niet.

We kunnen met zekerheid zeggen dat er 1625 ANPR-camera’s langs de Nederlandse wegen staan. Maar ze zijn lang niet allemaal geschikt voor opsporing. Op dit moment worden al die gescande kentekens nauwelijks gebruikt voor opsporing en dat blijft ook wel even zo ondanks de nieuwe wet (daarover volgende week meer op Sargasso).

Laten we eens gaan tellen.

De meeste ANPR-camera’s worden ingezet voor verkeersmanagement en vallen onder het beheer van de Nationale Databank Wegverkeersgegevens (NDW). Met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) hebben we een overzicht van al die camera’s gekregen. Het zijn er duizend en die staan vooral in steden en langs provinciale wegen in de Randstad en Noord-Brabant.

Encryptie

De camera’s meten de verkeersintensiteit. Wie bijvoorbeeld via de S112 in Amsterdam de stad binnenrijdt, wordt gescand. De data zijn niet herleidbaar tot een persoon (en in die zin geen persoonsgegevens), want via encryptie omgezet in een geanonimiseerde code. Bij het centrum wordt dezelfde auto weer gescand en herkend. Met die gegevens kan de NDW berekenen hoeveel tijd het kost om de stad in te komen en die informatie staat dan soms op matrixborden langs de weg.

De NDW beheert deze camera’s niet zelf, maar bezweert dat ze niet voor opsporingsdoeleinden worden gebruikt en dat dat ook niet de bedoeling is. Toch moeten we het opsporingsdoel niet zomaar afschrijven. In Rotterdam maakte de politie dankbaar gebruik van verkeerscamera’s en werd daarbij niet gehinderd door encryptie. Het kan dus wel.

Politie

Daarnaast heeft de politie veel eigen ANPR-camera’s. Een aantal korpsen heeft vaste opstellingen en de meeste hebben auto’s die uitgerust zijn met ANPR-apparatuur. Het korps Rotterdam-Rijnmond is voorloper en heeft de meeste camera’s hangen: 64 vaste camera’s en 8 mobiele. Het KLPD heeft 36 vaste camera’s en 35 mobiele. 19 korpsen beheren in totaal 78 mobiele camera’s en 5 korpsen hebben in totaal 119 vaste camera’s (op 21 locaties). Tien korpsen gebruiken ANPR-camera’s van anderen.

Amsterdam-Amstelland heeft er nog niet zoveel, maar wil zijn arsenaal flink uitbreiden door ook de milieucamera’s op het politiesysteem aan te sluiten. Dat is tot op heden echter nog niet gelukt wegens technische problemen.

Ook private partijen maken steeds vaker gebruik van ANPR. Tankstations proberen er bijvoorbeeld het wegrijden zonder betalen mee te bestrijden. Het is onduidelijk hoeveel tankstations met dit type camera’s zijn uitgerust, daarom neem ik ze niet mee in de telling.

Hardnekkige plannen

Daarnaast zijn er al jaren hardnekkige plannen om alle camera’s van Rijkswaterstaat op een landelijk ANPR-net aan te sluiten. Dat zijn zeker 2000 camera’s. Ik zeg hardnekkig, omdat het technisch gezien erg lastig is om dit soort camera’s op een ANPR-netwerk aan te sluiten. De camera’s moeten bijvoorbeeld stabiel hangen en mogen niet zwenken. Bovendien wil je idealiter op iedere rijbaan een eigen camera hebben, anders mis je veel auto’s. De meeste Rijkswaterstaatcamera’s overzien complete rijrichtingen en niet individuele baanvakken.

De camera’s van Trajectcontrole tellen ook mee in ons overzicht. We hebben alleen de locaties geteld en niet alle camera’s. Het afgelopen jaar is het aantal meetpunten flink uitgebreid, op de A4 en A2 bijvoorbeeld. Alleen al op het stukje Amsterdam-Utrecht hangen zeker tachtig camera’s, verspreid over acht meetpunten.

Tot slot zijn er nog de beruchte @migo grenscamera’s. Voor meer dan twintig miljoen euro werden ANPR-camera’s bij de grensovergangen gemonteerd, maar die blijken volgens het Schengenverdrag helemaal niet continu te mogen scannen. Ze worden dus beperkt ingezet.

Educated guess

Het aantal ANPR-camera’s dat we documentair hebben kunnen staven bedraagt zeker 1625. Ik vermoed dat het ware aantal, en dat is een educated guess, rond de drieduizend ligt. Mocht het toch lukken om de Rijkswaterstaatcamera’s aan te sluiten, dan zitten we op vijfduizend.

En waar staan ze dan? Hieronder vindt u twee kaarten met camera’s die bij ons bekend zijn. De eerste toont de camera’s waarvan we zeker weten dat ze er staan. De tweede toont het scenario als de Rijkswaterstaat-camera’s op een ANPR-netwerk worden aangesloten. Je kunt zoomen en (beperkt) zoeken.

Volgende week hebben we een aantal achtergrondverhalen over (slim) cameratoezicht in Nederland en presenteren we een kaart met alle publiek gedocumenteerde camera’s in Nederland die we met enkele honderden Wob-verzoeken boven tafel hebben gekregen. Tips, vragen en aanvullingen graag in de comments.

Door Dimitri Tokmetzis
19:00 donderdag 21 maart 2013

Find this story at 21 March 2013

(cc) 2001-2013 Stichting Sargasso