LITERATUUR

A. Appel en J. Rijnaarts, Omgaan met alcohol, drugs- en gokverslaving, SVH Uitgeverij, Zoetermeer, 1993 Bedrijfschap Horeca, Horeca Barometer vierde kwartaal 1994, Bedrijfschap Horeca, Zoetermeer, 1995 Bedrijfschap Horeca, Horeca in cijfers, Bedrijfschap Horeca, Zoetermeer, 1994 Bedrijfschap Horeca, Criminaliteitspreventie in de horeca; Maatregelen in de praktijk Bedrijfschap Horeca, Zoetermeer, 1994

Bedrijfschap Horeca, Consumentenonderzoek Horeca:

samenvatting, Bedrijfschap Horeca, Zoetermeer, 1994

Bedrijfschap Horeca, Horeca en Criminaliteit:

Hoe gaan we ermee om. Literatuur verschenen n.a.v. het congres, Bedrijfschap Horeca, Den Haag, 1992 W. J. Beek en A. P. de Wit, Speelautomaten in Nederland; Maatschappelijke acceptatie en nieuwe spelvormen,

F. A. Boerman, Georganiseerde misdaad in de horeca? Vrije Universiteit, Amsterdam, 1994 F. Bovenkerk, E. Derksen Beschermings-industrie en het caf-bedrijf in de binnenstad van Utrecht, Nederlands Juristen Blad, 8 april, afl. 14, 1994

F. Bovenkerk, L. Brunt, De andere stad: achter de facade van de nieuwe stedelijke vitaliteit, CGV en WPI, Amsterdam, Utrecht, 1989
D. van Buren, Politie Hollands Midden licht bedrijven door op overvalrisico. Dit is RESEC!, Tijdschrift over samenleving en criminaliteitspreventie, Den Haag, juli, afl. 3, 1995
Centraal Bureau voor de Statistiek, Logies-, maaltijden- en drankenverstrekking; samenvattend overzicht 1992, CBS, Voorburg/Heerlen, 1992
Commissie Jeugdcriminaliteit, Met de neus op de feiten, Ministerie van Justitie, Groningen, 1994 J. van Dijk en G. J. Terlouw, Fraude en criminaliteit tegen het bedrijfsleven in internationaal perspectief. Buitenlandse concurrentie. SEC, Tijdschrift voor samenleving en criminaliteitspreventie, Den Haag, juli, afl. 3, 1995

A. B. Engberts, Rapport van de Projectgroep Gokverslaving deel I, II en III, Bestuursdienst, Rotterdam, 1992 J. A. van der Flier, F. W. van Wersch, W. J. A. Kesseler, Rendabel exploiteren, IMK, Hoofddorp, 1995 C. Fijnaut, A. van 't Veer, H. Moerland, Gokken in drievoud. Facetten van deelname, aanbod en regulering, Gouda Quint, Arnhem, 1993.

R. W. M. Geerts, C. H. van Heel, Heling in Nijmegen en omgeving, OABG, Nijmegen, 1988 Gemeente Breda, Speelautomatenbeleid; evaluatie over jaren 1991 en 1992, Breda, 1993 A. van Heerden, Deel Nederlands bedrijfsleven hangt vuile fraude-was niet graag buiten: Mondje dicht.., SEC, Tijdschrift over Samenleving en Criminaliteitsbestrijding, Den Haag, juli, afl. 3, 1995
M. M. Hertsenberg, Rapport financiering Caf-barbedrijven, Horeca Nederland, Woerden, 1992 G. H. J. Homburg, P. H. Renooy, E. van Straten, Profijt van de criminaliteit. Fietsendiefstal en heling in de horeca in Amsterdam, Gouda Quint BV, Arnhem, 1990

Impact Communication Consultants, Een branche die gezien mag worden? Onderzoek naar het imago van de speelautomatenbranche, haar produkten en haar branche-organisatie, Impact, Zeist, 1992 Instituut Midden en Kleinbedrijf, Rendabel exploiteren, Instituut Midden en Kleinbedrijf, Hoofddorp, 1995 S. Kingma, Risico-analyse kansspelen, onderzoek naar de aard en omvang gokverslaving in Nederland, Katholieke Universiteit Brabant, Tilburg, 1993

W. M. Kleiman, B. M. W. A. Beke, Criminaliteitsmeting onder jongeren in Arnhem, Arnhem 1993 W. M. Kleiman, B. M. W. A. Beke, ...Hels op geweld: daders aan het woord over geweldscriminaliteit in Arnhem, Katholieke Universiteit Brabant, Arnhem, 1993

C. B. Klockars, The professional Fence, the Free Press, New York, 1974 H. Kozec, Geweld in Amsterdam. Een analyse van Medische gegevens, in: Tijdschrift voor Criminologie 36 (3) 1994

H. Kuipers, Inventarisatie Kannabisverkooppunten in werkgebieden van korpsen rijks- en gemeentepolitie, NIAD, Utrecht, 1991
H. Kuipers, C. Mensink, W. M. de Zwart. Jeugd en riskant gedrag: Roken, drinken, druggebruik en gokken onder scholieren vanaf tien jaar, NIAD, Utrecht, 1993
W. van Laethem, T. Decorte, R. Bas, Private politiezorg en grondrechten, Universitaire Pers, Leuven, 1995 Lenting & Partners, De Nederlandse cafetaria: de visie van de klant en de ondernemer, Misset BV, Nijmegen, 1991

Lenting & Partners, Het Nederlandse caf: de visie van de klant en de kastelein, Missets BV, Nijmegen, 1990 N. Mertens, Agressieve vermogenscriminaliteit te nadele van Chinese horeca-ondernemers: uitkomst van een enqute, Vianen, 1994

H. F. Miedema, Het imago van de speelautomatenbranche in Nederland, Frenay & Smit, Groningen, 1988 Ministerie van Justitie, Concept-nota Kansspelen in Balans, Ministerie van Justitie, Den Haag, 1994 Ministerie van Economische Zaken, Notitie Speelautomatenbeleid, Ministerie van Economische Zaken, Den Haag, 1993

H. P. M. Mutsaers, S. van Loef, Inzetten op beleid, gemeenten en speelautomaten, SGBO, Den Haag, 1993 J. A. H. Nijboer, H. Timmerman, Een vals gevoel van veiligheid. Wapenbezit onder jongeren, Rijksuniversiteit, Groningen, 1988

Nijpels commissie, Op de kast gejaagd: Rapport van de Commissie kansspelautomaten, Ministerie van Economische Zaken, Den Haag, 1995
Projectteam Overvalscriminaliteit, Preventie in de snackbar; geef de overvaller zijn vet PMS, Amsterdam, 1994 J. C. van Riessen, Brief aan de Burgemeester van Amsterdam, 6-08-1993 Rijksuniversiteit Leiden, Scholierenonderzoek, 1993
Jac. J. Rooijmans, Horeca Criminaliteit, Bedrijfschap Horeca, Zoetermeer, 1994 J. Schipper, Speelautomaten in Amsterdam; een herbezinning m.b.t. het beleid. Regiopolitie Amsterdam, Dienst Centrale Recherche, 1994

J. Smit, Gokken op morele respectabiliteit: een rele kans? Morele opvattingen, vooronderstellingen en kernvragen met betrekking tot de speelautomaat en de speelautomatenbranche in Nederland Nijenrode University, Breukelen, 1995

J. P. van Spronsen, R. van Lare, H. Schmidt, Onderzoek minimale omzet van het kleine caf-bedrijf, Koninklijke Horeca Nederland, Nieuwegein, 1995
Stiva, Enige cijfers over alcohol, Stiva, Rotterdam, 1994
J. Stolvoort, E. Strik, Preventie Overvallen in de Horeca, SVH, Zoetermeer, 1993 L. Taylor, In the underworld, Unwin Paperbacks, Londen, 1984
VAN, Van Speelhal naar amusementscentrum, VAN, Rosmalen, 1991
VAN, Op weg naar een branche die gezien mag worden, Beleidsplan van de Vereniging Automatenhandel Nederland voor de jaren negentig, VAN, Rosmalen, 1989
P. Veltman & J. Stomphorst, Illegale horeca - protectie, Bureau misdaad-analyse, Politie Regio Utrecht W. M. de Zwart, C. Mensink, Alcohol, tabak, drugs en gokken in cijfers, NIAD, Utrecht, 1993

Geraadpleegde artikelen uit de pers:

De strijd wordt aangebonden met een schlager, Horeca Entree, aflevering 5, 1992 EZ voelt niets voor n vestigingswet. Horeca vreest toename misdaad door vestigingsbeleid, Horeca Entree, aflevering 11, 1993 Veel oneigenlijke geldstromen in de horeca. Voorzitter Horeca Nederland bedreigd na pleidooi tegen criminelen, De Gelderlander, 6 januari 1995 Een prijskaartje van 4 miljoen. Detailhandel en horeca vaakst slachtoffer van criminaliteit, SEC, aflevering 4, 1 oktober 1993 Eventjes afrekenen. Missets Moordkrant, Missets Horeca, aflevering 7, 1993 En op de tien! Horeca scoort 25 van de 250 moorden in 1992. Missets Moordkrant, Missets Horeca, aflevering 7, 1993 Prognose: omzet 1995 zal groeien, Missets Horeca, 24 februari 1995 Nieuwe alcoholwet moet uitkomst bieden. Hardere sancties nodig om schijnbeheer uit te bannen, Missets Horeca, aflevering 25, 21 juni 1991 Horeca houdt politie buiten de deur, Missets Horeca, aflevering 35, 1987 Kroegbazen klagen, Horeca Info, aflevering 9, 1994 Huiver voor house-parties houdt aan, Het Parool 3 december 1991 Je kroeg of je leven. Duizenden horeca-ondernemers zitten klem in de wurggreep van de criminaliteit, Panorama, aflevering 25, 23 juni 1994
Niets wast witter dan een fruitautomaat. Horeca volgens Rotterdamse hoofdcommissaris deels zelf schuld aan twijfelachtig imago, De Gelderlander, 10 maart 1992 Hoofdcommissaris Ottevanger op horeca-vakbeurs: Zwart geld wit uit gokautomaat, Friesch Dagblad, 10 maart 1992 Gedwongen bescherming morrend geaccepteerd. Nog geen remedie tegen afpersing in de horeca, Missets Horeca, aflevering 11, 13 maart 1992 PPS-portiers houden zelfs het meppen netjes, De Volkskrant, 20 juli 1994 Afperser Turkse horeca krijgt vijftien maanden cel, De Telegraaf, 29 juli 1994 Chinese gemeenschap bang voor gijzeling en afpersing, Brabants Dagblad, 23 november 1994 Aandeel criminelen in de horeca groot, De Volkskrant, 12 juli 1994 Georganiseerde misdaad verstevigt greep op de horeca. Onderzoek staaft geruchten en vermoedens, Missets Horeca, aflevering 17, 30 april 1993 Zuivere koffie, helder bier en eerlijke borrels. Over de opmars van criminaliteit in de horeca, SEC, aflevering 1, 1 januari 1994 Automatenhandel gaat ledenlijst doorlichten, NRC-Handelsblad 15 januari 1995 Automatenbranche wil ledenlijst zuiveren, Het Parool, 14 januari 1995 Automatenhandel wil criminele exploitanten royeren, Missets Horeca, aflevering 33, 20 augustus 1993 Kema-keurmerk voor nette gokhallen, NRC-Handelsblad 2 mei 1995 Branche-organisaties keren zich tegen gokkast. Het spel is uit, Missets Horeca, aflevering 29, 23 juli 1993 Opmars Mafia niet te stuiten; malafide gokbazen verstevigen greep op horeca, Missets Horeca, aflevering 24, 12 juni 1992 Gokautomaten met wasprogramma, De Volkskrant 10 december 1994 Fruitautomaten gebruikt voor witwassen gokwinst, De Volkskrant, 10 maart 1992 En op de vijf gokkers financiert misdaad, De Telegraaf, 10 maart 1992 Fiscus start jacht op zwart gokgeld, Het Financieele Dagblad, 8 augustus 1992 Hit-team meldt witten miljoenen via gokautomaten: de overheid wil gewoon van ons af, De Volkskrant, 10 december 1994 Duizenden liter illegale drank in bekende disco's, Het Parool, 5 oktober 1994 Van snacks alleen kan een snackbar niet leven; gokkast vaak belangrijk deel van omzet, De Volkskrant, 3 april 1995

APPENDIX

Kerncijfers Horeca

Tabel
De drankverstrekkers kregen er iets minder dan 1 % nieuwe bedrijven bij. De maaltijdverstrekkers wonnen 2 % en de gecaterde bedrijfsrestaurants noteerden zelfs 5,5 % nieuwe inschrijvingen. Daartegenover verloren de logiesverstrekkers 0,1 % van hun totale aantal ondernemingen. De geringe groei van de drankverstrekkende bedrijven is vooral een gevolg van de forse afname van het aantal coffeeshops (-8 %) en horecagelegenheden bij recreatiebedrijven (-5%). Er kwamen vorig jaar 138 nieuwe cafs en bars bij; absoluut gezien het grootste aantal nieuwe inschrijvingen, maar percentueel slechts goed voor een toename van 1,2% op het totale aantal cafs. In de categorie drankverstrekkers groeiden de kiosk (+16 %) en de zalen/party-centra (9,4 %) het meest. In de categorie maaltijdverstrekkers lieten alleen de wegrestaurants (-2%) en de party-cateringbedrijven (-2%) dalingen zien. Er kwamen 128 nieuwe cafetaria's (+1,6 %) en 114 restaurants (+2,6 %) bij. Relatief gezien nam het aantal pannekoekhuizen opvallend toe (+15%) en kwamen er veel nieuwe restauraties (+6%) en ijssalons bij (+5%).

In sommige bedrijfstypen nam het aantal geregistreerde gelegenheden af; vooral de coffeeshops vallen hierbij op; 172 coffeeshops sloten vorig jaar hun deuren en dit bedrijfstype verloor daarmee 8 % van haar totale aantal. Verder ging het minder goed met de pensions/kamerverhuurbedrijven, drankverstrekkers bij recreatiebedrijven, wegrestaurants, party-cateringsbedrijven en de combinatie van hotel-cafrestaurant: zij verloren respectievelijk 5, 4, 2, 2 en 1,4 % van hun totale aantal inschrijvingen. De top-tien van horecagelegenhedenbestaat uit de volgende bedrijfssoorten, bekeken op het aantal actieve bedrijven:

Tabel
Dertig procent van alle horecagelegenheden is een caf of bar. In deze categorie zijn ook de discotheken opgenomen; in totaal zijn er in Nederland 440 dergelijke uitgaansgelegenheden. Cafetaria-achtigen maken ruim twintig procent van alle horeca-zaken uit. Het gaat dan vooral om snackbars en automatieken: hier bestaan er bijna 5800 van. Daarna komen de shoarmazaken en grillrooms (1180 stuks) en de lunchrooms en croissanterin (1100). Verder vallen fastfoodrestaurants onder de noemer cafetaria-achtigen (140). Nog eens bijna twintig procent van alle horeca-zaken is een restaurant (11 procent) of caf-restaurant (8 procent). Vijf procent van het totaal aantal bedrijven in de sector bestaat uit coffeeshops.

Spreiding

De meeste horecabedrijven zijn redelijk gelijkmatig over het land verspreid. Zo zijn er gemiddeld 5,5 snackbars per 10.000 mensen. De provincie Limburg spant de kroon met 7,5 cafetaria en in Flevoland zijn er slechts 3 friettenten per 10.000 inwoners. Voor de rest telt iedere Nederlandse provincie tussen de 5 en 6 snackbars per inwonersgroep. Op iedere 10.000 Nederlanders zijn er gemiddeld ruim zeven cafs. In Limburg, Zeeland en Noord-Brabant zijn relatief de meeste cafs en bars te vinden: respectievelijk 15, 10 en 9 cafs per 10.000 inwoners. Flevoland en Utrecht tellen de minste cafs: 3 en 4 per 10.000 mensen. De coffeeshops zijn het scheefst verdeeld over Nederland. Gemiddeld zijn er 13 van dergelijke gelegenheden op iedere 100.000 mensen. Maar in Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland zijn dit er veel meer: respectievelijk 28, 18 en 14. In de overige provincies zijn er tussen de 6 en 8 coffeeshops per 100.000 inwoners, met de Flevopolder als enige uitschieter naar beneden.

Gemiddelde Omzet

Het gemiddelde kleine tot middelgrote caf zet jaarlijks gemiddeld ongeveer 150.000 tot 190.000 gulden om, en de grote bars zetten 550.000 om. In de logiesverstrekkende sector haalt het gemiddelde hotel een omzet van 450.000 gulden. Restaurants zetten jaarlijks gemiddeld ruim 600.000 gulden per jaar om, en cafetaria en snackbars iets meer dan de helft; 315.000 gulden.