Op 4 juni 2007 reizen drie Nederlandse vrouwen naar de G8 top in Heiligendamm. Zij komen nooit aan. Aan de Nederlands-Duitse grens worden zij aangehouden en teruggestuurd. De drie vrouwen worden teruggestuurd omdat zij een maand daarvoor hadden deelgenomen aan een demonstratie in Utrecht. Daar waren zij aangehouden in verband met het overtreden van een verkeersregel. Hetzelfde overkomt meer dan tien mensen uit Nederland. Ook aan andere Duitse grenzen worden er mensen geweerd die willen gaan protesteren. Het recht op vrijheid van meningsuiting van deze vrouwen is geschonden. Zij zijn gearresteerd voor het overtreden van een verkeersregel, fietsen op de rijweg daar waar het niet mag. Hierbij ging het om een legitiem protest. Zij zijn vastgehouden en vervolgens zijn hun persoonsgegevens uitgewisseld met de Duitse autoriteiten. Aan de Duitse grens zijn zij aangehouden en konden zij opnieuw geen gebruik maken van hun grondrecht om te demonstreren en te protesteren. Welkom in het Europa van de ‘open’ grenzen.
Heiligendamm was in juni 2007 ommuurd als een Middeleeuwse vesting met manshoog prikkeldraad en een leger van politie en militairen. Blokkeren en protesteren in Rostock was het enige dat overbleef. De drie vrouwen zijn politiek actief in het verzet tegen de gevangenissen voor vluchtelingen en illegalen, de woningnood en wonen in een kraakpand. Zij protesteren ook tegen de globalisering die in hun ogen alleen over geld gaat en niet over mensen.
“Een stelletje vreemde snuiters. Ik snap sowieso niet hoe ze hun daden kunnen rijmen met hun ideeën. Het is blijkbaar gerechtvaardigd om agenten te molesteren en vreedzame demonstranten of bezoekers af te tuigen. Dat de Bundespolizei hier keihard tegen optrad lijkt me dan ook logisch. Omdat de terreurdreiging zo hoog was moesten er 1100 soldaten en twee Amerikaanse torpedojagers worden ingezet om het leven te garanderen van de deelnemers, totale kosten, rond de honderd miljoen euro. Het zijn dus deze terroristen die het beste voorhebben met de wereld. Moeilijk om ze nog serieus te nemen,” schrijft DAG panellid Mark Peters in de DAG van 8 juni 2007. En Diederik Samson van de Partij van de Arbeid zegt in Nova dat hij niet gaat demonstreren omdat hij niet bij de relschoppers wil horen. Door weg te blijven geef je een signaal af dat je tegen geweld bent, vindt hij. Hij heeft het over het beruchte ‘zwarte blok’: de hooligans van de actievoerders. In Nova spreekt hij over het geweld tijdens de protesten in Genua tegen de G8 in 2001. In Genua was de politie echter een provocateur, zij initieerden en lokten het geweld uit, de politie misdroeg zich op vele fronten.

Op 16 april 2007 wordt een uitnodiging rondgestuurd door het ministerie van Binnenlandse Zaken voor een bijeenkomst van het zogenoemde Ambtelijke Crisis Overleg (ACO). Blijkbaar is het crisis in hun ogen als burgers protesteren tegen een al dertig jaar bestaande ondemocratische discussiegroep van de rijkste landen van de wereld. De oneliners die tijdens deze toppen – eerst G6 toen G7 en nu dan G8 – worden door de media zonder blikken of blozen opgeschreven. Actievoerders die een persconferentie geven worden echter door Netwerk beticht van het geven van een voorgekookte media quote.
Terug naar het ACO van 25 april 2007. Aanwezig zijn ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Defensie, Justitie (Directie Operaties (DOPS)), de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND), een Liaison officier (een buitenlandse politieagent die hier is gestationeerd, ook wel verbindingsofficier genoemd), de projectleider G8 van de Raad van Hoofdcommissarissen en drie ambtenaren van het Nationaal Crisis Centrum (NCC) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Voor het overleg zijn ook het ministerie van Financiën, het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de AIVD en het NCTB uitgenodigd. Op de agenda staat onder punt 3 informatie uitwisseling, eventueel het sluiten van de grenzen (punt 4) en liaison officieren. Tijdens de opening van de vergadering wordt het programma van de protesten doorgenomen. “Op 2 juni 2007 wordt er een grote demonstratie gehouden, er is geen informatie over het aantal buitenlandse gasten en er is weinig informatie over mogelijke ‘relschoppers’.” De drie vrouwen die pas op 4 juni 2007 op weg willen gaan naar Rostock staan al tijdens dit overleg in de schijnwerpers. Bij de informatie uitwisseling wordt er gesproken over linkse activisten, terroristen en anti globalisten. Hier gaat het alleen over het uitwisselen van informatie, maar een alinea verder wordt al gesproken over het aanpakken van personen ‘als aan personen een signalering is afgegeven’ (personen die gezocht worden).

Op 4 juni weten de Eva, Astrid en Joke niet dat zij al gesignaleerd staan. Zij weten wel dat de Duitse overheid mensen aan de grens wil tegenhouden en besluiten daarom zich voor te doen als toeristen op weg naar Denemarken. Duitsland besluit net als vele andere landen van de Europese Unie tijdens grote evenementen, maar vooral tijdens politiek twijfelachtige top ontmoetingen, Schengen op te schorten. Italië deed dat al eerder in verband met de G8 in Genua en Spanje herhaalde het nog eens tijdens de EU top in Barcelona. Naast de kleine vesting bij het conferentieoord waar het merendeel van de heren ‘politiek’ bedrijven, worden er aan de grenzen wegblokkades opgeworpen. Militairen met bivakmutsen en machinegeweren dirigeren autobestuurders op weg naar Barcelona de auto uit. .

“Op maandag 4 juni wilde ik, samen met twee vrienden van me naar Rostock reizen om daar mee te kunnen doen met de protesten tegen de G8. Wij hadden daar absoluut geen kwade bedoelingen mee, maar wilden slechts onze stem laten horen. Na in Nederland per trein naar het Groningse plaatsje Nieuweschans te zijn afgereisd, zijn we verder gaan liften. Onze eerste lift bracht ons, rond een uur of vier ’s middags, niet ver over de grens bij een tankstation nabij het Duitse plaatsje Bunde, omdat het daar makkelijker zou zijn om verder te liften. Naast het tankstation is een douanepost gevestigd,” vertelt Astrid.

Het ACO gaat op 25 april 2007 uiteen met een lijst afspraken waarbij het NCC moet zorgen voor de ‘Inter-Europe, alle informatie uitwisselen tussen verschillende landen.’ Wat Inter-Europe precies is wordt niet duidelijk uit de stukken. Op maandag 7 mei komen de ambtenaren opnieuw bijeen aan de Schedeldoekshaven 200. In het verslag dat is opgemaakt over 7 mei 2007 is onder punt 3 tweederde deel zwart gemaakt. Wel is nog zichtbaar dat er twee momenten zijn van informatie uitwisseling, op 25 mei en 1 juni. De informatie uitwisseling loopt via de … (het woord is zwart gemaakt in de originele tekst red.) lijn. Die puntjes blijken later interessant, zo ondervinden de drie jonge vrouwen aan de levende lijven. Duitsland blijkt een brief te hebben gestuurd aan de Europese Commissie om de diverse landen in te lichten over het tijdelijk opschorten van Schengen van 25 mei tot en met 8 juni 2007. “Duitsland zal de eerste dagen d… (deel van de tekst is zwart gemaakt in de originele tekst red.) grenzen sluiten om mogelijke activisten af te schrikken,” staat in het verslag. En “als Nederland niet helpt bij de grenscontroles kan Duitsland een aantal Autobahnen afsluiten, wat een verkeersinfarct In Nederland teweeg kan brengen.” Nederland besluit mee te werken aan de verscherpte grenscontroles.

Aan het eind van de middag op 4 juni 2007 moeten de drie vrouwen hun paspoorten inleveren. “Na 15 minuten moesten we mee naar binnen omdat ze (de douane red.) onze spullen wilde controleren. Ze konden niks vinden, want we hadden niks ‘gevaarlijks’ bij ons. Daarna kregen we te horen dat we binnen moesten blijven en moesten wachten tot ze onze namen hadden gecontroleerd. We mochten de wachtkamer niet uit. Zo’n hal met wat loketten die dicht waren en twee krukjes die aan de grond vast zaten. Eerst duurde het een half uur. Daarna een uur. Toen tot 6 uur. Vervolgens tot 8 uur bij de dienstwisseling. We mochten onder begeleiding naar het toilet, twee keer onder begeleiding roken en ik mocht onder begeleiding wat te eten halen bij het tankstation,” vertelt Eva. Opgesloten in een hal zonder toilet voorziening en zonder duidelijke reden. Was dit een ouderwetse grenscontrole of was er meer aan de hand? De vrouwen hadden het idee dat zij werden nagetrokken, maar dat verklaart niet waarom het zo lang duurde, gegevens natrekken is namelijk een fluitje van een cent.
Er zijn twee belangrijke signaleringslijsten; signaleringen in het Schengen Informatie Systeem en Interpol signaleringen. Deze zijn elektronisch beschikbaar en vergen niet veel tijd. Na een paspoort en bagage controle staat niets een verdere reis in de weg. De vrouwen mochten echter niet verder. Vond er druk overleg plaats? Hadden de dames snode plannen? Wilden ze eigenlijk een potje rellen in Rostock zoals na de grote demonstratie tegen de G8 op zaterdag 2 juni? In de media was er schande over gesproken. Het ‘zwarte blok’ had weer eens uitgehaald. Hoe durfden ze. Waren deze vrouwen eigenlijk lid van dit blok, maar reisden ze zonder bivakmuts naar de top der wereldleiders?

Op 14 mei verschijnt een eerste rapportage over de G8 top Heiligendamm van het Nationaal Informatie Knooppunt (NIK) van de politie ondergebracht bij de KLPD. Bij het NIK komt informatie binnen van de verschillende regiokorpsen, van de AIVD en van de Criminele Inlichtingen Eenheden. Via een omweg kan er dus informatie over buiten parlementaire groepen van de Regionale Inlichtingen Dienst (RID) via de AIVD aan het NIK worden geleverd. Hoewel de RID ook informatie verzamelt over openbare orde verstoringen en die direct aan het NIK kan leveren is bij de geringe omvang van de anti-globalisten beweging in Nederland niet voor te stellen dat de kleine demonstratie en manifestaties tot ordeverstoringen hebben geleid.
We hebben drie NIK rapporten via een WOB (Wet op de Openbaarheid van Bestuur) procedure ontvangen. De rapportages zijn van respectievelijk 14 mei, 26 mei en 7 juni 2007. “De Raad van Hoofdcommissarissen heeft opdracht gegeven tot het uitvoeren van de informatiecoördinatie activiteiten (LIC) die nodig zijn voor de juiste begeleiding van informatie ten behoeve van de Nederlandse en Duitse autoriteiten rond de G8 top te Heiligendamm 2007. Er is met de Duitse politie gesproken over de informatiebehoefte en – uitwisselling m.b.t. de komende G8-top,” staat in de inleiding van de eerste rapportage. Er volgt een opsomming van de activiteiten tegen de G8 waaronder een lawaaidemonstratie bij het NS station in Hengelo op 9 mei 2007 in verband met een Uranium transport vanuit Gronau (Duitsland) langs Hengelo in westelijke richting. “Naar aanleiding van invallen door de Duitse politie bij kantoren, boekwinkels en woonhuizen van personen en organisaties in Duitsland die zich tegen de komende G-8 Top verzetten of de G-8 afwijzen hebben in Amsterdam een aantal personen van dissent.nl besloten tot een snelle reactie door een oproep te plaatsen om te demonstreren bij het Duitse consulaat in Amsterdam,” staat te lezen. De demonstratie vond op 9 mei 2007 plaats. Onder het volgende kopje ‘vernielingen en besmeuringen’ staat dat ’s nachts de ruiten zijn ‘ingegooid en vernield’ bij hetzelfde consulaat en dat er een onderzoek van de Amsterdamse politie loopt. De leden van het NIK struinen driftig het internet af en houden de agenda’s bij want bijeenkomsten in de weken die volgen staan ook vermeld. Onder ‘andere bijzonderheden’ staat dat er overleg plaats vindt tussen de KLPD, de Koninklijke Marechaussee en de Deutsche Grenzschutz. Tevens werken er ‘twee liaisons (1x Kmar (marechaussee red.) en 1x Spopo (Spoorwegpolitie red.)) bij de Duitse politie’ en vanaf 1 juni 2007 wordt er nog een extra liaison toegevoegd.
Naast informatie uitwisseling vindt er ook personele uitwisseling plaats. Dat is logisch aangezien Nederlandse politiefunctionarissen Nederlandse data sneller kunnen duiden dan hun Duitse collega’s. Dat kan niets anders betekenen dan dat Nederlandse functionarissen betrokken geweest zijn bij de weigering van de drie jonge vrouwen.

“Rond twaalf uur werden we één voor één het kantoor in geroepen. Ik was als tweede aan de beurt. Daar kreeg ik van een Nederlands sprekende agent te horen dat ik Duitsland niet in mocht zolang de G8 bezig was. In de brief die ik kreeg stond dat ik bij het linkse spectrum hoorde en dat ik aan mogelijk onvriendelijke acties zou kunnen gaan deelnemen. Toen ik vroeg waar dit op gebaseerd was, vroeg hij mij of ik op 5 mei was opgepakt bij een linkse actie,” vertelt Eva verbitterd. De tekst van de Einreiseverweigerung luidt: ”Nach Erkenntnissen des deutschen Kontaktbeambten in den Niederlanden is Frau … den Linken Spektrum nahestehend. Demnach ist im Rahmen des G8-Gipfels damit zu rechnen, dass Frau … an unfriedlichen Aktionen teilnehmen wird.” Volgens de bevindingen van een Duitse Verbindingsofficier in Nederland sympathiseert mevrouw … met linkse groeperingen. Daarommoet er in het kader van de G8-top vanuit gegaan worden dat de vrouw … aan niet vreedzame acties zal deelnemen. ‘Dem Linken Spektrum’ klinkt als stigmatisering en ‘zu rechnen’ klinkt als u bent voetbalsupporter dus u zult ook wel hooligan zijn.

Je bent jong en politiek actief. Betrokken bij de wereld. Nog voordat je van huis vertrekt voor je eerste grote manifestatie behoor je al tot het zogenoemde ‘zwarte blok’. U bent links dus u bent gevaarlijk, lijkt het credo aan de grens te zijn geweest. Eva, Astrid en Joke zijn niet de enige die zijn tegengehouden. Wij hebben de verhalen verzameld van twaalf mensen die zijn tegengehouden, maar uiteindelijk zal het een veelvoud zijn geweest. Ook aan de andere grenzen van Duitsland zijn er vele tientallen mensen die wilden protesteren tegen gehouden. Exacte cijfers zijn door de overheid niet ter beschikking gesteld. Wat is er dan gebeurd tijdens die ‘linkse actie’ op 5 mei 2007.

”De start van deze ludieke fietstocht was vanaf het Jaarbeursplein. Ongeveer 100 mensen, met veel fietsen en bakfietsen verzamelden zich op het Jaarbeursplein. Deze woordvoerder (van de demonstratie red.) is de spelregels uitgelegd en aangegeven dat men zich aan de verkeersregels moest houden en moest fietsen op de fietspaden. De groep vertrok en al snel, onder meer op de HOV-baan hield men zich niet meer aan de verkeersregels. Dit gebeurde diverse malen. Uiteindelijk is de groep in samenwerking met de ME en AE op de Neijenoord aangehouden door de begeleiding van de demonstratie,” is de bondige beschrijving in het proces verbaal van de Utrechtse politie van de gebeurtenissen op 5 mei 2007. De demonstratie is van tevoren aangekondigd als een fietsdemonstratie tegen de G8 in Heiligendamm. De fietsers wilden hun protest op meerdere plaatsen in Nederland laten horen. In een persbericht spreken de organisatoren over een ludiek protest om het ondemocratische gehalte van de G8 onder de aandacht te brengen. Voor de overheid was het duidelijk dat het een manifestatie was.
Op grond van de Wet op de Openbare Manifestaties en de Grondwet, kan er alleen worden opgetreden door de overheid als er tekenen zijn dat de volksgezondheid in gevaar komt, de openbare orde verstoord wordt of het verkeer grote hinder ondervindt. Nu is fietsen redelijk gewoon in Nederland, ook fietsen waar het niet mag. Een demonstratie verbieden omdat men zich niet aan de verkeersregels houdt, is natuurlijk uit den bozen en een flagrante schending van de rechten van de demonstranten. De rechter sprak de fietsers dan ook vrij, maar het kwaad was toen al geschied. Tijdens de demonstratie werden 96 fietsers aangehouden vanwege het overtreden van de verkeersregels. Het proces-verbaal van aanhouding luidt: “Verdachte werd aangehouden terzake van het niet voldoen aan bevel of vordering.”
De drie dames aan de grens bij Bunde werden dus teruggestuurd omdat zij een keer aan een demonstratie hadden deelgenomen en tijdens die demonstratie voor het overtreden van een verkeersregel waren aangehouden. Geen dik dossier, geen lijst van aanhoudingen, geen uitstaande boetes, geen uitstaande gevangenisstraffen, nee een onterechte beroving van de vrijheid voor het overtreden van een verkeersregel tijdens een demonstratie. Het klinkt absurd, maar dat is het niet.

Om aan te geven hoe democratisch die Einreiseverweigerung weer is werden de dames erop gewezen dat zij bezwaar konden maken. Dat kon echter alleen in Kleve of Düsseldorf en zou pas twee weken later worden behandeld. “Ook werd ons verteld dat wanneer wij toch in Duitsland gesignaleerd zouden worden, wij daadwerkelijk staatsgevaarlijk zouden zijn en opgepakt zouden worden,” voegt Astrid toe. Staatsgevaarlijk in verband met het overtreden van een verkeersregel tijdens een demonstratie? Wat is hier aan de hand. Een doorgedraaide douane beambte of verbindingsofficier? Of is uitwisseling van data tussen allerlei politiediensten de gewoonste zaak van de wereld.

In een brief van 13 maart 2008 van de regiopolitie Utrecht naar aanleiding van een wobverzoek besteedt de behandelende ambtenaar een kleine alinea aan de complete lijst van de arrestanten. “In het BPS (bedrijfsprocessensysteem red.) is verder een complete lijst van de namen, adressen, geboortedata en –plaatsen en de nationaliteit van de aangehoudenen (althans voor zover zij deze hebben opgegeven) opgeslagen. Deze lijst, die ook is toegezonden aan de Duitse autoriteiten, kan ik u niet verstrekken., aangezien deze geheel is samengesteld uit persoonsgegevens in de zin van de Wet politieregisters/politiegegevens.” Toch maar even bellen met de politie Utrecht over die bijzin, ‘aan de Duitse autoriteiten toegezonden’. Bij een wobverzoek bestaat de mogelijkheid tot bezwaar als je vindt dat informatie niet is verstrekt die er wel is of dat informatie openbaar gemaakt moet worden waarvan de overheid vindt dat deze onder de pet moet worden gehouden. Voor de handliggende vragen waren natuurlijk aan welke Duitse autoriteiten de lijst was verstrekt en op basis van welke wetgeving deze informatie uitwisseling had plaatsgevonden. De behandelende ambtenaar zei de zaak te onderzoeken.
Normaal duren WOB procedures eindeloos, maar nu werd er meteen teruggebeld. De zaak zat toch anders in elkaar. De alinea uit de brief van 13 maart 2008 was een vergissing. Op 18 april schrijft de regiopolitie Utrecht het volgende: “Zoals telefonisch afgesproken bevestig ik u hierbij dat hetgeen u in de brief van 13 maart 2008 werd medegedeeld over het verstrekken van persoonsgegevens aan Duitsland, naar nu is gebleken, berustte op een verkeerde interpretatie mijnerzijds van een mededeling die mij door een collega werd gedaan. Het KLPD zal u in de loop van de volgende week schriftelijk informeren over de precieze gang van zaken.” Die volgende week is nu volgend jaar geworden en het wachten is nog steeds op het antwoord van het KLPD. Op 25 juni 2008 wordt de geanonimiseerde lijst van de verdachten van de fietsdemonstratie van 5 mei 2007 openbaar gemaakt.

‘Kontaktbeambten in Nederland’, ‘aan de Duitse autoriteiten toegezonden’, ‘verkeerde interpretatie mijnerzijds van een mededeling die mij door een collega werd gedaan’, het zijn opmerkingen die er op wijzen dat er gewoon persoonsgegevens van mensen die voor een verkeersovertreding zijn aangehouden zijn overgedragen door de Nederlandse politie aan de Duitse autoriteiten. Wie is echter verantwoordelijk voor deze overdracht. De politie Utrecht heeft de lijst opgesteld en in haar BPS (bedrijfsprocessensysteem red.) opgenomen. De RID, Regionale Inlichtingendienst, heeft deze lijst naar alle waarschijnlijkheid gedeeld met de AIVD en misschien ook met het NIK. Voor de RID is de lijst interessant omdat deze dienst inlichtingen verzamelt over personen in het kader van de verstoring van de openbare orde (voetbalsupporters bijvoorbeeld) en over politieke activisten (anti-globalisten bijvoorbeeld). Wie heeft de lijst echter aan de Duitsers gegegeven? Telefonisch vertelde de ambtenaar van de regiopolitie dat het een Duitse liaison officier is geweest die bij de KLPD gestationeerd is of was. Dit komt overeen met de zinsnede ‘Kontaktbeambten in Nederland’ uit de Einreiseverweigerung. De suggestie van de ambtenaar dat deze functionaris de gegevens doorgebeld of gefaxt zou hebben is echter zeer onwaarschijnlijk. Een lijst van 100 verdachten doorbellen? Nummer 1, Joke … geboortedatum … geslacht vrouw, adres, … nationaliteit, Nederlandse … telefoonnummer … . Nu nummer 2, Astrid … . Erg waarschijnlijk is dit niet. Faxen van acht velletjes op het KLPD hoofdkwartier, kan natuurlijk, maar is ook niet voor de handliggend. Elektronisch dan? Het zou betekenen dat deze functionaris alle Nederlandse data over verdachten kan inzien en gebruiken. Mocht dat al zo zijn dan zullen regelmatig Nederlandse gegevens in handen van de Duitse overheid vallen, want liaison officieren worden geregeld uitgewisseld. Voor de overheid is het echter aantrekkelijk alle schuld in de schoenen van deze Duitser te schuiven. Een liaison officier heeft een diplomatieke status en verzoeken tot inzage kunnen worden afgewimpeld met een beroep tot onschendbaarheid.

Er is ook een andere verklaring. In het ACO van 7 mei 2007 is tweederde deel van punt 3 informatie uitwisseling zwart gemaakt. In het NIK rapport van 14 mei is een regel onder de alinea die betrekking heeft op de aanhoudingen op 5 mei 2007 zwartgemaakt. Het lijkt voor de hand te liggen dat er zowel in het ACO gesproken is over uitwisseling van de gegevens van de verdachten als dat in het NIK aangegeven is dat de informatie uitgewisseld gaat worden met de Duitsers. Dit lijkt voor de hand te liggen aangezien een deel van de demonstranten met de fiets op weg waren naar Heiligendamm. De fietsdemonstratie van 5 mei maakte deel uit van een karavaan van België, door Nederland naar Duitsland. Een ander deel van de mensen die van hun recht op vrijheid van meningsuiting gebruik maakten waren waarschijnlijk van plan met de bus, trein, auto of anders op weg te gaan naar de G8 en tegenstanders van de top. Het laatste deel van de groep waren sympathisanten, die dus ook tegen de G8 top waren. ‘Gewone’ fietsers zaten er naar alle waarschijnlijkheid niet bij de verdachten. In het ACO van 21 mei 2007 wordt er bij punt 3 informatie uitwisseling gesproken over een rapportage ten aanzien van de “de situatie zoals deze is geweest; tegenstanders G8; vooruitzicht wat er te gebeuren staat; aangeven dat er tot op heden geen bewegingen van demonstranten geconstateerd zijn en als er zicht komt op bewegingen – communiceren.”

“Er werd in het kort samengevat waarom er bij de aanvang van de G8-top in het Duitse Heiligendamm een blokkade-actie moet plaatsvinden. Om ervoor te zorgen dat die actie goed verloopt, werd vandaag alvast geoefend tijdens de ‘Top van Onderop’ aan de Amsterdamse Weteringschans,” staat in het rapport van 26 mei 2007. In de laatste alinea van het rapport wordt gesproken over de informatie uitwisseling. “Er wordt in samenwerking met andere diensten hard gewerkt om de tijdstippen en aantallen inzichtelijk te krijgen van de demonstranten stroom(en) richting Duitsland. Zodra we daar informatie over hebben zullen we dit direct aan de regio’s en bijzondere diensten (en de Duitse diensten) mededelen.” Hoeveel informatie, maar ook hoe fysiek de Nederlandse politie betrokken is bij de informatie verzameling voor en in Duitsland wordt duidelijk uit de NIK rapportage van 7 juni 2007. “Op zondag 3 juni is tijdens een verboden demonstratie van extreem rechts in Schwerein waarbij de NPD verboden werd te demonstreren een confrontatie ontstaan met het linkse AFA die een tegendemonstratie hield. Hierop zijn spontaan rellen ontstaan waarbij personen zijn aangehouden. Onder de arrestanten bevonden zich 9 Nederlanders. Vier andere Nederlanders zijn geïdentificeerd.” En plotseling duikt in de NIK rapportage de grensplaats Bunde op. Opvallend is dat de weigering Eva, Astrid en Joke toe te laten niet staat vermeld in de rapportage. Wel wordt melding gemaakt van twee andere groepen die zijn geweigerd. De tweede groep van zeven personen hebben de drie vrouwen wel gezien. Zij arriveerden in een bus en werden ook teruggestuurd.

Nederlanders waren gestationeerd bij de grensbewaking. Nederlanders werkten samen met de Duitse Bundespolizei. In de NIK rapportage staat bij de grenscontroles: “Het concept dat wordt toegepast is vergelijkbaar met dat van het WK2006: – de Bundespolizei voert de grenscontroles uit, – de Marechaussee ondersteunt, – RWS zorgt voor de bebording en de fysieke beveiliging en verkeersbegeleiding en de politie draagt zorg voor de politiële ondersteuning.” Alles bij elkaar zal ook tussen deze diensten uitgebreid overleg en uitwisseling van informatie zijn geweest. Dat ligt voor de hand en de Nederlanders wisten waar die informatie terecht kwam want in het ACO van 21 mei 2007 wordt nog opgemerkt dat die uitwisseling goed gaat, maar dat er in Duitsland het een en ander misgaat. “Tijdens overleg in Duitsland is afstemming geweest en geconstateerd dat informatie uitwisseling tussen Nederland en Duitsland goed verloopt maar dat intern de Duitse kanalen de informatie niet altijd op de juiste plek terecht komt.”

De drie jonge vrouwen hebben niet geprobeerd stiekem Duitsland binnen te sluipen om hun protest te laten horen. Zij keerden onverrichter zake huiswaarts. Hun politieke stem was gesmoord door een groot veiligheidsapparaat. Dat zij aan de grens lang moesten wachten was naar alle waarschijnlijk niet omdat de informatie nog uit Nederland moest komen.

Op 7 september 2007 beantwoordt minister Ter Horst schriftelijke Kamervragen
van de leden Azough (GroenLinks) en De Wit (SP) over de informatie uitwisseling met de Duitse autoriteiten in de aanloop naar de G8 top. De minister antwoordt dat de “politie Utrecht heeft verklaard geen persoonsgegevens van de aangehouden demonstranten te hebben doorgegeven aan de Duitse autoriteiten.” De politie Utrecht heeft echter in een brief van 13 maart 2008 aangegeven dat die informatie uitwisseling wel heeft plaatsgevonden. Zij is toen teruggekrabbeld, maar op 18 april 2008 moet de politie Utrecht toegeven dat zij deze informatie wel heeft gedeeld met de KLPD die vervolgens uit de doeken zal doen hoe de lijst bij de Duitse autoriteiten is gekomen. Door ontkennend te antwoorden hoeft de minister niet te beantwoorden wat de juridische basis is voor de uitwisseling. Die is er naar alle waarschijnlijkheid niet.
In het licht van het ACO en de betrokkenheid van verschillende ministeries, politiediensten en andere instellingen roept het antwoord van de minister op de laatste vraag nieuwe vragen op. Zij zegt dat zij “geen informatie heeft waaruit blijkt dat een aantal van de aangehouden demonstranten is tegengehouden door de Duitse douane.” In het NIK rapport van 7 juni 2007 staat het toch duidelijk vermeld: “Zeven andere personen waren eerder die dag bij dezelfde grensovergang geweigerd.” Onder de zeven inzittenden van de bus die was aangehouden en teruggestuurd waren personen die ook zijn aangehouden en vastgehouden op 5 mei 2007 voor de verkeersovertreding. Het ligt voor de hand dat de minister dit wist aangezien de eerdere NIK rapportages ook aan de leden van het ACO zijn uitgedeeld. Het NCC dat de gehele crisis operatie begeleid, is een onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is niet goed voorstelbaar dat de minister niet direct op de hoogte gesteld werd gesteld van de situatie rond de protesten tegen de G8 en de samenwerking met de Duitsers.

Nu rest de vraag nog wie de lijst heeft doorgestuurd aan de Duitse autoriteiten. Procedures in het kader van de WOB zijn tijdrovend en ook frustrerend. De KLPD is driemaal gevraagd door de politie Utrecht om opheldering te geven over de uitwisseling van de persoonsgegevens. Tot op heden, ruim negen maanden na het eerste verzoek uit Utrecht, is dat nog niet gebeurd. Openbaar tenzij zegt de WOB, maar in veel gevallen is het ‘niet openbaar tenzij’. Informatie over demonstranten die legitiem gebruik maken van hun recht op vrijheid van meningsuiting en manifestatie wordt overhandigd aan de Duitse autoriteiten om hun het recht om te demonstreren te ontnemen.

 
lijst uit het BPS
ACO verslagen en NIK rapportages
einreiseverweigerung